Morgunblaðið - 24.01.1980, Page 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 24. JANÚAR 1980
Kúreki á
Nafn á frummáli: Buck Rogers
in the 25th Century.
Framieiðandi: Richard Caffey.
Leikstjóri: Daniel Haller.
Handrit: Glenn A. Larson og
Lesiie Stevens.
Myndataka: Frank Beascoechea.
Klipping: John J. Dumas.
Tónlist: Stu Phillips.
Leikmyndir: Richard Reams.
Sýningarstaður: Laugarásbíó.
Það er spurning hvort
skemmtileg vitleysa sé ekki í eðli
sínu list og þá leiðinleg list
vitleysa. Er ekki margt af því
sem síðskeggjaðir menningarvit-
ar geispa yfir og dæma síðan list.
— Bara húmbúk sem vegna
þeirrar áráttu mannskepnunnar
að vilja ekki sýnast heimskari
næsta manni hefur lyfst á ósnert-
anlegan stall. Þetta flaug mér í
hug er ég sá Buck Rogers á 25.
Kvlkmyndlr
eftir ÓLAF M.
JÓHANNESSON
öld. Mynd þessi er óttaleg vit-
leysa, soðin saman úr Star Wars
— þúsund og einnar nætur mynd-
um og öðru álíka samstæðu efni.
En þessi 90 mínútna vitleysa er
bráðskemmtileg. Þú dottar ekki
yfir óendanlegu dauðastríði líkt
og hjá Bergmann eða bíður í
korter eftir því að komast að
ákveðnum vegg 10 metra spöl
undir leiðsögn Antonioni.
Nei, þarna skeður allt með
undraverðum hraða. Buck nokkur
Rogers hefur losnað á geimfari
sínu Ranger III af sporbaug,
lendir hann svo af leið að hann
kemur ekki aftur í nánd við jörð
fyrr en eftir 504 ár. En það gerir
ekkert til því Buck féll nefnilega í
dá — djúpfrystist svo honum
varð ekki meint af volkinu. Nú en
á leiðinni heim aftur er Buck
karlinn affrystur um borð í
risastóru geimskipi. Þar er fyrir
undrafögur prinsessa, Ardala, en
hún er ein af 30 dætrum Drakós
nokkurs sem ræður hvorki meira
„25. öld“
né minna en 3/4 alheimsins.
Sumir láta sér nú nægja minna.
Ardala prinsessu sem líkist helst
egypskri magadansmey er mikið í
mun að víkka út ríki föður síns
því eins og hún segir „... ég á 29
systur sem bíða eftir því að bíta í
tærnar á mér.“ Eins og vera ber
verður Ardala prinsessa skotin i
Buck Rogers og fær því fram-
gengt að hann er ekki drepinn á
stundinni heldur sendur til jarð-
ar að kanna jarðveginn. En Ar-
dala hyggur á landvinninga á
móður jörð.
Buck er alsæll að komast heim
til sín eftir svo langan krók. En
þar er nú margt öðruvísi en
kappinn bjóst við. Allt í rúst eftir
kjarnorkústríð. Honum tekst
samt að finna leiði föður síns og
móður svo til um leið. Þannig er
Buck Rogers, þú færð það á
tilfinninguna að honum sé ekkert
ómögulegt og að hann sé óskap-
lega góður maður. Þú ert líka
sannfærður um að Kane, vondi
maðurinn, sé afskaplega slæmur.
Enda tekst Henry Silva að koma
illmennskunni til skila með af-
skaplega einföldu leikbragði sem
hann beitir allan tímann — hann
bítur saman tönnum. Einnig
færðu það á tilfinninguna að
Tígurmaðurinn einkalífvörður
hinnar undurfögru Ardala prins-
essu — sem af einhverjum undar-
legum ástæðum er með sverð sem
vopn á miðri 25. öld — sé
stórhættulegur, Duke Butler vek-
ur þessa tilfinningu með því að
lygna stöðugt aftur öðru aug£
Þannig eru leikararnir eins og
stór börn klædd í framandi bún-
inga. Og áfram þeytist myndin í
gegnum dansiball á 25. öld þar
sem allir eru klæddir líkt og í „A
hverfanda hveli“ og þar sem
dansfólkið gæti verið úr islenska
þjóðdansafélaginu, af hreyfing-
um að dæma — og þaðan inn í
einkasvefnherbergi Ardala prins-
essu þar sem reykelsi og silki-
klútar skapa andrúmsloft líkt því
sem ég ímynda mér að hafi ríkt í
tjaldi Gengis Kahn. Og að lokum
á 89. mínútu springur geimskipið
með vondu mönnunum — en
fáum sekúndum áður hafði Buck
Rogers bjargast með yndislega
stúlku í fanginu, Wilmu Derring
ofursta,' sem hann kynntist á
móður jörð. En þá ske mistökin,
Kane sleppur, þeir hljóta að
hyggja á Buck Rogers II.
Eitt fannst mér athyglisvert
handan við efnisþráð myndarinn-
ar og það er hve mjög er beitt
tölvutækni við endurgerð 25. ald-
arinnar. Þetta er athyglisvert
vegna þess að slík tækni er þegar
fyrir hendi í nýjustu bandarísku
tölvuleikföngunum. Sú hugsun
flaug manni í hug við að sjá
myndina að tæknilega værum við
ef til vill farnir að nálgast 25.
öldina, en sem menn hefðum við
breyst sáralítið, því hver er
munurinn á Búck Rogers sem
þeytist um himingeiminn á geim-
skutlum að bjarga saklausum
stúlkum úr höndum vondra geim-
vera og Roy Rogers á gamla
Trigger á fullri ferð á eftir
blóðþyrstum indjánum?
Ragnar Arnalds form. þingflokks Alþýðubandalagsins:
Margþættar
tillögur sem
skila árangri
Enn ein tilraun til stjórnar-
myndunar er farin í vaskinn, og
fólkið í landinu spyr að vonum
hvort þetta dæmalausa viðræðu-
þóf eigi sér engan endi.
í þessum seinustu viðræðum
lögðum við Alþýðubandalags-
menn fram margþættar og mjög
ítarlegar tillögur um aðgerðir í
efnahags- og atvinnumálum. Við
lögðum fram 24 tillögupunkta um
fyrstu aðgerðir í efnahagsmálum
á næstu vikum og mánuðum, og
jafnframt um 40 tillögur um
frekari aðgerðir til lengri tíma,
byggðar upp sem þriggja ára
áætlun um hjöðnun verðbólgu,
eflingu atvinnuvega og jöfnun
lífskjara. Til lengri tíma litið var
megináherslan lögð á aukna
framleiðni, breytta efnahags-
stjórn og víðtækan sparnað í
hagkerfinu.
Tillögurnar um fyrstu aðgerðir
beindust hins vegar fyrst og
fremst að þeim mikla verðbólgu-
vanda sem að steðjar, og í
umsögn sinni um þessar tillögur
er það niurstaða Þjóðhagsstofn-
unar, að yrðu þær framkvæmdar
myndi verðbólga vera komin
niður í 27—33% í árslok, kaup-
máttur launa myndi haldast
nokkurn veginn óbreyttur og
greiðsluafkoma ríkissjóðs yrði
hagstæð sem næmi 10.8 milljörð-
um kr. á því ári sem er að líða.
Undarleg
viðbrögð
Þetta eru einu tillögurnar,
sem lagðar hafa verið fram í
stjórnarmyndunarviðræðum
seinustu vikna, sem bæði tryggja
verulegan árangur í baráttunni
við verðbólguna og óskertan
kaupmátt almennra launa. Því
hefði mátt ætla, að þessar tillög-
ur hefðu getað orðið grundvöllur
að myndun nýrrar stjórnar og
a.m.k. áttum við von á, að tillög-
urnar yrðu skoðaðar með já-
kvæðu hugarfari. En því var ekki
að heilsa. Fulltrúar Framsóknar-
flokksins tóku heldur dauflega
undir þessar tillögur og vildu
aðeins fallast á fáar þeirra, en
fulltrúar Alþýðuflokksins tóku af
skarið og vildu ekki fallast á
neinar af þessum tillögum.
Ráðherrar Alþýðuflokksins
lýstu því yfir fyrir kosningar, að
þeir væru reiðubúnir að sprengja
hverja þá stjórn, sem ekki fylgdi
í aðalatriðum stefnu Alþýðu-
flokksins. Nú eru þeir í stjórn,
þar sem málflutningur annarra
flokka heyrist ekki, og flest
bendir til, að þar vilji þeir sitja,
svo lengi sem þeir geta.
Það hefur vakið talsverða at-
hygli, að í áróðri sínum gegn
tillögum Alþýðubandalagsins
hafa þeir Alþýðuflokksmenn og
Framsóknarmenn litlar sem eng-
ar tilraunir gert til að andmæla
þessum tillögum með rökum.
Hins vegar hafa þeir afgreitt þær
með yfírborðslegum glósum um,
að tillögurnar séu „óskalistar",
sem engu máli skipti. Svo mikill
er ótti þessara manna við Al-
þýðubandalagið, að þeir mega
ekki til þess hugsa, að ríkisstjórn
sé mynduð á grundvelli tillagna
Alþýðubandalagsins, jafnvel þótt
tillögurnar skili þeim árangri,
sem eftir er leitað. Ég er satt að
— og haf a ekki
verið gagn-
rýndar með
rökum
segja sannfærður um, að ekkert í
þessum tillögum Alþýðubanda-
lagsins stríðir beinlínis gegn
stefnu Alþýðuflokks og Fram-
sóknarflokks, og flestir stuðn-
ingsmenn þessara flokka væru
vafalaust reiðubúnir að reyna
þessa leið, sem Alþýðubandalagið
bendir á, ef þeir fengju því ráðið.
Eða lítum nánar á þessar tillögur
Alþýðubandalagsins:
Tillögurnar um fyrstu aðgerðir
í efnahagsmálum má í örstuttu
máli draga saman í fimm þætti:
1. Stöðugra gengi
krónunnar
Með stórfelldu og vel skipu-
lögðu átaki til hagræðingar og
framleiðniaukningár í útflutn-
ingsiðnaði, einkum fiskiðnaði,
verður að losa útflutningsat-
vinnuvegina við það fíknilyf, sem
þeir hafa vanist á undanfarin ár,
hið látlausa gengissig krónunnar.
Vafalaust má auka framleiðnina
um 10—20% á næstu tveimur
árum, en auðvitað verður að verja
til þess nokkru fé og vinna verkið
á skipulegan hátt. Vissulega tek-
ur það einhvern tíma, að aðgerðir
af þessu tagi skili árangri, en
fyrstu áhrif þessara aðgerða ættu
að geta komið í ljós á síðari hluta
þessa árs.
Ákvörðun fiskverðs nú í árs-
byrjun verður einnig að miðast
við þá meginstefnu, að gengi
krónunnar sé haldið sem stöðug-
ustu.
2. Almenn niður-
færsla verðlags
Niðurfærsla verðlags um 6% er
aðgerð, sem hefur það markmið
að brjóta upp vítahring verðbólg-
unnar. Byrðarnar eru lagðar á
herðar sem flestra aðila og reynt
að tryggja að niðurfærsla verð-
lagsins nái jafnt til einkaaðila í
atvinnurekstri og þjónustustörf-
um sem til ríkissjóðs og opin-
berra aðila. Allir hafa þessir
aðilar mikinn hag af því að
dregið sé úr verðbólgu og verða
því að taka beinan þátt í niður-
færslu verðlagsins t.d. með lækk-
un flutningsgjalda, vátrygg-
ingarkostnaðar, verslunarálagn-
ingar o.s.frv. Jafnframt er fyrir-
tækjunum auðveldað að taka þátt
í þessari niðurfærslu verðlags
með lækkun kostnaðar í atvinnu-
rekstri eins og síðar verður vikið
að.
Niðurgreiðslur matvöruverðs
eru jafnframt nokkuð auknar
aftur, en niðurgreiðslurnar hafa
verulega minnkað seinustu mán-
uðina.
Samtals á þessi verðlækkun að
svara til 6 prósentustiga í fram-
færsluvísitölu. Jafnhliða þessari
beinu niðurfærslu verðlagsins er
tillaga gerð um beina niðurtaln-
ingu verðbólgunnar, þannig að
ekki megi samþykkja meira en
6% hækkun verðs vöru og þjón-
Ragnar Arnalds.
ustu fram til aprílloka og þetta
hámark verði 5% til nóvember-
loka. Þó yrði að gera undantekn-
ingu hjá þeim aðilum, sem ekki
hafa fengið afgreiðslu á beiðnum
sínum um verðbreytingar undan-
farna 6 mánuði.
3. Lækkun kostnaðar
í atvinnurekstri
Ljóst er, að talsverðar byrðar
eru lagðar á rekstraraðila í þess-
um tillögum, bæði með breyttri
gengisstefnu, niðurfærslu verð-
lags og veltuskatti. Er því
óhjákvæmilegt að létta útgjöld-
um af fyrirtækjum og stofnunum
til að auðvelda þeim að bera
þessar byrðar. í þessu skyni er
lagt til að 1.5% launaskattur,
sem nú rennur í ríkissjóð falli
niður og vextir verði lækkaðir í
áföngum á árinu 1980 um 5% frá
1. mars og um 5% frá 1. ágúst.
4. Kjaramál
Ljóst er, að nýrri ríkisstjórn er
mikill vandi á höndum, þar sem
kjarasamningar allra launa-
manna eru nú lausir. Sérhver
ríkisstjórn verður að telja það
skyldu sína að reyna að greiða
fyrir væntanlegum kjarasamn-
ingum og þess vegna hefur Al-
þýðubandalagið lagt til, að 6000
milljónir króna verði ætlaðar til
að auðvelda lausn væntanlegra
samninga. Sérstök áhersla yrði
lögð á framlög til húsnæðismála,
til dagvistunarmála og byggingar
hjúkrunar- og dvalarheimila
fyrir aldraða.
I tillögum Alþýðubandalagsins
er einnig gert ráð fyrir, að elli- og
örorkulífeyrir verði hækkaður
um 3000 milljónir króna á þessu
ári, BSRB fái aukinn samnings-
rétt, eins og um var rætt á sl.
vetri, þótt ekki yrði úr, og við það
verði miðað í öllum efnahagsað-
gerðum, að almenn laun verði
verðtryggð.
í stjórnarmyndunartillögum
Framsóknar-, Alþýðu- og Sjálf-
stæðisflokks hefur ekki verið
vikið einu orði að vanda landbún-
aðarins, en í tillögum Alþýðu-
bandalagsins eru settar fram
ákveðnar tillögur vegna óverð-
tryggðs útflutnings búvara á
seinasta verðlagsári og vegna
heyflutninga, afurðatjóns og fóð-
urkaupa á nýliðnu harðindaári.
Er tillaga gerð um lántökur í
þessu skyni.
Það er einkar athyglisvert, að
talsmenn Framsóknarflokksins
skuli hafa þagað um þessi stór-
felidu vandamái bænda í stjórn-
armyndunarviðræðunum fram
að þessu og eins hitt, að þeir
skuli aðeins að takmörkuðu leyti