Morgunblaðið - 14.03.1980, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 14. MARZ 1980
Sænskir skólar II
Sigrún Gisladóttir skrifar frá Stokkhólmi
F orskólar
Skólaskylda sænskra barna er
frá 7 ára aldri. Eins og á íslandi
eiga öll 6 ára börn rétt til setu í
forskóla, en annað en það eiga
þeir forskólar ekki sameiginlegt.
Sænskir forskólar eru í tengsl-
um við dagheimilin, bæði hvað
snertir húsnæði og yfirstjórn.
Þeir eru algjörlega aðskildir og
úr tengslum við skólana. Börnin
sem eru á dagheimilum halda
þar áfram til sjö ára aldurs og
ganga því aldrei í forskóla.
Forskólinn er þrjár klukku-
stundir á dag og eru um 20 börn
í hverjum hóp. Þeim stjórna
forskólakennarar (förskollár-
arej, en menntun þeirra svipar
mest til íslenskrar fóstrumennt-
unar. Frá og með í ár hefur hver
forskólakennari rétt á aðstoð-
armanni, sem í flestum tilvikum
er fóstra (barnvárdare). Starf-
semin, sem fram fer í forskólun-
um, er í mjög frjálsu formi. Það
er ýmislegt föndur, börnin
teikna, mála, sauma, smíða,
baka og leika bæði úti og inni.
Forskólanum er ekki ætlað að
hafa neina beina kennslu, enda
eru forskólakennararnir ekki
menntaðir til slíks. Samkvæmt
upplýsingablaði um forskólann,
sem foreldrum er afhent, eru
aðalmarkmið hans: — að gefa
barninu breiðari félagsleg og
tilfinningaleg tengsl við börn og
fullorðna, — að auka málþroska
og málskilning barnsins, — að
auka þekkingu þess á umhverf-
inu.
Þegar starfsemi sænskra for-
skóla er athuguð nánar, minna
þeir mest á íslenska leikskóla.
Fyrir þá, sem þekkja til breskra
leikskóla (nursery-schools, fyrir
3—5 ára börn, en þar hefst
skólaskylda við fimm ára aldur)
er munurinn nánast enginn. Það
sem er sláandi við þennan sam-
anburð er, að það sem boðið er
upp á fyrir 3—5 ára börn í
Bretlandi, er haft fyrir 6 ára
börn í Svíþjóð.
Enda hafa réttilega komið
fram aðfinnslur við sænska for-
skólann, að hann sé lítið annað
en geymslustaður fyrir börnin í
þrjá tíma á dag. Starfsemi
forskólans virðist öllu fremur
vera skipulögð með tilliti til
útivinnandi foreldra s.b. börnin
sem höfð eru á dagheimilum til
sjö ára aldurs, en minna hafi
verið hugað að þörfum barnanna
sjálfra.
Skólaskyldan
— Grunnskólinn
Hin almenna skólaskylda
hefst eins og áður er sagt við 7
ára aldur og er í níu ár, þ.e.a.s.
til 16 ára aldurs. Grunnskólan-
um er skipt niður í þrjú stig:
yngri deildir 7—9 ára (lágstad-
iet), eldri deildir 10—12 ára
(mellanstadiet) og unglinga-
deildir 13—15 ára (högstadiet).
Uennararnir eru menntaðir hver
fyiir sitt ákveðna stig og nefnast
samkvæmt því yngri deildar eða
eldri deildar kennarar. Algeng-
ast er að tvö fyrstu skólastigin
séu innan sömu stofnunar, en
þegar barnið er 13 ára og byrjar
á unglingastigi þá flyst það í
annan skóla. Á unglingastigi
kenna fagkennarar og geta nem-
endur haft allt að 10—15 mis-
munandi kennara á einu og
sama skólaárinu. Hafa nemend-
ur og foreldrar lýst yfir mikilli
óánægju með allan þann kenn-
arafjölda, en engin einföld lausn
virðist á þeim vanda. Það krefst
í fyrsta lagi breyttrar kennara-
menntunar, til þess að hver
kennari geti kennt fleiri náms-
greinar, og þá er sú augljósa
hætta fyrir hendi að það komi
niður á hæfni kennarans í hverri
grein.
Skólaárið
Ekki verður séð að lengd þess
sé mikið frábrugðin því íslenska.
Skólaárið 1979—’80 hófst 20.
ágúst. I nóvember var einn
frídagur, jólafrí 21. des. — 7.
jan., vetrarfrí ein vika í febrúar,
páskafrí rúm vika, tveir frídagar
í maí. Þar að auki eru 5
„studiedagar", tveir að hausti og
þrír eftir áramót, þá eiga nem-
endur frí.
Þessa fimm daga hafa kennar-
ar mætingarskyldu á fyrirlestr-
um og fundum, sem snerta
skólastarfið. Skólaárinu lýkur 6.
júní. Það er til fyrirmyndar og
mikils hagræðis, að í byrjun
hvers skólaárs er foreldrum af-
hent blað, þar sem öll frí og
frídagar eru nákvæmlega skráð.
Bækur og ritföng
Það eru ekki einungis kennslu-
bækur, sem nemendur fá ókeyp-
is, heldur einnig allar stílabæk-
ur, blöð, ritföng og annað sem
nemandinn þarf áð nota. Gefur
auga leið, hvað þetta léttir undir
með fjárhag fjölskyldunnar. En
það er fleira, sem óhjákvæmi-
lega sparar útgjöld heimilisins,
það er maturinn, sem börnin fá í
skólanum. Á hverjum degi er
borinn fram fullkominn hádegis-
verður í öllum skólum. Hver
skóli hefur sitt eigið eldhús og
matsal, en maturinn er ekki
tilreiddur þar, heldur kemur frá
öðru og stærra eldhúsi, sem sér
um fleiri skóla og sjúkrahús. Á
stundaskrá skólanna eru ætlað-
ar 50 mínútur fyrir matarhlé.
Hver bekkur fer í matsalinn í
fylgd síns bekkjarkennara, sem
borðar með þeim (þó ekki í
unglingaskólunum), og síðan
taka við langar frímínútur. Mán-
aðarlega senda skólarnir heim
nákvæman lista yfir skólamat- p
inn. |
Næsta grein mun fjalla um j
barnaskólann og hinn aukna |
fjölda útlendinga í sænskum |
skólum.
Þursaflokkur-
inn á Akranesi
HLJÓMLEIKAFERÐ Þursa-
flokksins um landsbyggðina lýkur
í dag, fimmtudaginn 13. mars,
með hljómleikum í Fjölbrauta-
skólanum á Akranesi. Alls hafa
Þursar þá spilað 18 sinnum á 17
dögum víðs vegar um landið og
lætur nærri að 3.000 manns hafi
þá hlýtt á ieik þeirra.
Næst á dagskrá hjá hljómsveit-
inni er spilamennska á Stór-
Reykjavíkursvæðinu og verða
fyrstu hljómleikarnir í Bæjarbíói,
Hafnarfirði, laugardaginn 15.
mars kl. 14:00.
Fáskrúðsfjörður:
Nóg að gera
Fáskrúðsfirði, 11. marz.
SKUTTOGARINN Hoffell kom
inn í morgun með fullfermi,
170—180 tonn, en skipið hefur
verið á „skrapi" og er meginuppi-
staðan í þessum afla blálanga,
sem er fengin á „heita svæðinu“ í
kringum Vestmannaeyjar. Mjög
góður afli hefur verið hjá neta-
bátunum upp á síðkastið og hafa
bátarnir komið inn eftir 2 lagnir
með upp í 50 tonn. Mest af þeim
afla er ufsi, en þó helmingur
þorskur þegar bezt hefur látið.
-Albert