Morgunblaðið - 27.03.1980, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 27. MARZ 1980
15
.* 1 n M • ' •
— Það gefur auga leið, að í
þjóðarbúskap, þar sem launatekj-
ur eru jafn stór hluti þjóðarfram-
leiðslunnar og raun ber vitni um,
hlýtur öll öfgafull kröfugerð að
leiða til aukinnar verðbólgu. Ef
það er ekki markmið í sjálfu sér
að stofna til þess hruns, sem
óhjákvæmilega fylgir óðaverð-
bólgu með þeim þjóðfélagsbreyt-
ingum, sem henni fylgir, má segja
það, að kröfugerð ýmissa hópa
hefur gengið út í öfgar á síðustu
árum. Það liggur í augum uppi, að
kröfugerðin í ársbyrjun 1978 var
hrein pólitísk aðgerð og aldrei til
þess ætlazt af þeim vinstri
mönnum, sem höfðu forystu fyrir
henni, að hún skilaði öðru en
pólitískum völdum fyrir vinstri
flokkana. Ég held að engum dylj-
ist þessi staðreynd lengur. Nægir í
því sambandi að minna á þau
fleygu orð eins núverandi ráð-
herra, sem segir í dag, að grunn-
kaupshækkun komi ekki til greina,
þar sem hún hafi verðbólguáhrif,
en í ársbyrjun 1978 sagði þessi
sami maður eða flokksbræður
hans, að kauphækkanir skiptu
engu máli hvað verðbólguna varð-
ar. Við sem höfum verið í forystu
VR höfum aldrei verið það sem
kallað er óábyrgir kröfugerðar-
menn eða verið með tvískinn-
ungshátt í störfum okkar eða farið
eftir pólitískum línum. En í fram-
haldi af því, sem áður er sagt um
árangurinn í störfum Verzlun-
armannafélags Reykjavíkur vil ég
aðeins minna á það, sem komið
hefur fram í Morgunblaðinu und-
anfarið, að enda þótt lág laun
afgreiðslufólks séu ekkert til þess
að hrósa sér af hefur sú breyting á
orðið á þessu tímabili, að lægstu
taxtar okkar í VR, sem þóttu ekki
viðmiðunarhæfir í almennu verka-
lýðsfélögunum fyrir 20 árum, eru
nú komnir upp fyrir þá. Þetta
hefur gerzt hávaðalaust en með
markvissu st^rfi.
— Hvernig hefur það verið að
starfa í forystu verkalýðsfélags
og vera áhrifamaður í Sjálfstæð-
isflokknum um leið?
— Bæði gott og vont, segir
Guðmundur H. Garðarsson. Áð
mörgu leyti er það ágæt forsenda
fyrir mann í forystu fyrir stóru
verkalýðsfélagi að hafa kynnzt og
tileinkað sér þau lífsviðhorf, að
hver maður verði að standa fyrir
sínum eigin gerðum sem einstakl-
ingur, en geti ekki alltaf skotið sér
á bak við sjónarmið félagshyggj-
unnar og afsaka getuleysi sitt á
þeim forsendum. Þann þátt í
starfi Sjálfstæðisflokksins, sem
leggur áherzlu á einstaklinginn og
ábyrgð hans, tel ég mjög veiga-
mikinn en þá þarf viðkomandi
einstaklingur að hafa þor og kjark
til að standa við hann.
Þá er það líka mikilvægt fyrir
menn í forystu verkalýðshreyf-
ingarinnar að gera sér grein fyrir
og viðurkenna að það eru meiri
líkur fyrir því, að afrakstur þjóð-
arbúsins verði mikill, ef atvinnu-
fyrirtækin eru rekin á vegum og á
ábyrgð einstaklinga heldur en í
ríkis- eða bæjareign, fyrir utan
það, að valddreifingin skapar allt
aðra möguleika í samningsstöðu
fyrir stéttarfélag heldur en
fámennisvald bæjar- og ríkiskerf-
is.
Að öðru leyti er auðvitað ljóst,
að það þarf mjög sterk bein til
þess að vera verkalýðsleiðtogi og
þátttakandi í stjórnmálum innan
Sjálfstæðisflokksins. Þótt margt
megi gott segja um þann flokk,
verður það að viðurkennast, að
forsaga flokksins er ekki mjög
tengd verkalýðsmálum og skiln-
ingur á þeim málum oft ekki sem
skyldi. Það þarf ekki endilega að
vera vegna þess, að menn vilji ekki
mæta þessum sjónarmiðum, sem
um er að ræða, heldur skortir
menn forsendur til þess. Ég tel
hins vegar, að Sjálfstæðisflokkur-
inn á síðustu áratugum hafi reynt
með raunsæju mati á íslenzkum
aðstæðum að nálgast mjög sjón-
armið hins mikla fjölda Islend-
m ’« M WMMI

mmm i wbm
inga, sem vilja fá auknar kjara-
bætur án yfirboða eða óhóflegrar
kröfugerðar, sem raska jafnvægi í
efnahags- og atvinnumálum. I
þessum efnum hefur verið leitað
ýmissa leiða og nægir í því
sambandi að minna á forystu
Sjálfstæðisflokksins í félagslegum
málum, s.s. í húsnæðismálum,
tryggingamálum, byggingu dval-
arheimila fyrir aldraða o.s.frv.
Það fólk sem aðhyllist Sjálfstæð-
isflokkinn er mjög fjölmennt í
verkalýðshreyfingunni, hvort sem
það er flokksbundið eða óflokks-
bundið og sýnir það m.a. hinn
mikli fjöldi þess á þingum Alþýðu-
sambands íslands.
— Hvernig hefur samskiptum
við vinnuveitendur verið háttað
iformannstíð þinni hjá VR?
— Þau hafa verið allgóð. Ég er
þeirrar skoðunar, að hin gamla
kenning kommúnista um stétta-
stríð sé úrelt og eigi alls ekki við.
Meginþorri þess fólks, sem starfar
í atvinnulífinu vill stéttasamvinnu
en ekki stéttastríð. Við í Verzlun-
armannafélagi Reykjavíkur skipt-
í sameiginlegum málum eins og
hjá Lífeyrissjóði verzlunarmanna,
við Verzlunarbankann, um bygg-
ingu Húss verzlunarinnar og nú
nýverið stofnun samtaka sem eiga
að kynna verzlun og viðskipti.
— Hvað viltu segja um Verzl-
unarmannafélag Reykjavíkur í
dag?
— Það hefur mikil breyting
orðið á þessum 23 árum svo ekki
sé meira sagt. Það sem mestu máli
skiptir eru auðvitað samningarn-
ir. Þeir hafa gjörbreytzt, eru bæði
fyllri og betri en þeir voru. Á.
sínum tíma sömdum við fyrir 1000
manns, á síðasta ári voru félags-
menn 9022 talsins og er félagið
langstærsta stéttarfélag landsins.
Starfsmenn voru IV2 fyrir 23
árum, en nú eru þeir 8 talsins.
Lífeyrissjóðurinn er orðinn mjög
öflugur og höfuðstóll hans rúm-
lega 13 milljarðar í lok ársins
1979, en það er ánægjulegast í
sambandi við hann, að hann greið-
ir nú verulega verðtryggingu á
lífeyri og mun vera hvað lengst
kominn í þeim efnum af almenn-
— Hver eru þýðingarmestu
verkefnin framundan í málefn-
um VR að þínum dómi?
— Það eru auðvitað mörg verk-
efnin og það er spurning, hvort
ekki þarf að endurskipuleggja VR
þannig, að tengslin milli félags-
manna og stjórnenda félagsins
verði nánari hvort sem félaginu
yrði skipt í deildir eða endurskipu-
lagt með öðrum hætti. Og það er
eitt mesta vandamálið í svona
stóru félagi, að viðhalda tengslun-
um og efla þau. Þá hlýtur félagið
einnig að leggja stóraukna áherzlu
á hvers kyns fræðslustarfsemi
fyrir trúnaðarmenn og almenna
félagsmenn og síðast en ekki sízt á
VR að hafa forystu um það ásamt
þeim, sem nú starfa á sviði
tölvutækni að fara inn á það svið
samningslega séð og þjóðfélags-
lega og hafa frumkvæði og forystu
í þeim efnum. Síðast en ekki sízt
verður að leggja áherzlu á að bæta
kjör afgreiðslufólks. Á því verður
að finnast viðunandi lausn, án
þess að aðrar stéttir þurfi að rísa
upp til handa og fóta.
árum. Auk þeirra, sem þegar hafa
verið nefndir hafa margir traustir
einstaklingar starfað í stjórn fé-
lagsins á þessu tímabili og enn-
fremur starfsmenn á skrifstofu.
Þetta hefur verið framúrskarandi
gott fólk, en ég tel að á engan sé
hallað, þótt ég nefni sérstaklega
Helga E. Guðbrandsson, sem hef-
ur annazt fjármál félagsins, Björn
Þórhallsson og Hannes Þ. Sigurðs-
son.
— Hvernig hefur samvinnu
þinni verið háttað við aðra
forystumenn í verkalýðsfélögun-
um á þessum tíma?
— Margir þeirra eru mér minn-
isstæðir og ég hef átt gott sam-
starf við þá. Við Pétur Sigurðsson,
alþingismaður, höfum átt samleið
á þessum vettvangi allt frá því ég
kom fyrst til starfa 1956 og á ég
mjög góðar minningar frá öllu
mínu samstarfi við Pétur. Og hið
sama vil ég segja um Gunnar
Helgason, sem svo lengi var for-
maður Verkalýðsráðs Sjálfstæðis-
flokksins. Af öðrum mönnum vil
ég nefna Hannibal Valdimarsson,
Fyrsta stjórn Verzlunarmannafélags Reykjavíkur undir formennsku Guðmundar H. Garðarssonar. Frá v.: Sverrir Hermannsson,
skrifstofustjóri VR á þeim tíma. Eyjólfur Guðmundsson, Hannes Þ. Sigurðsson, Októ Þorgrímsson, Gunnlaugur J. Briem, ritari,
Guðmundur H. Garðarsson, formaður, Pétur Sæmundsen, varaformaður, Ingvar N. Pálsson, gjaldkeri, Kristján Arngrímsson, Ottó J.
Ólafsson og Einar Ingimundarson.
Við undirskrift kjarasamninga 1975. Frá v.: Magnús L.
Sveinsson, Guðmundur II. Garðarsson. Guðlaugur Þorvaldsson
og Torfi Hjartarson.
um þjóðfélaginu ekki upp í stétta-
andstæður og búum ekki til stétta-
andstæðinga. Ég fyrir mitt leyti
hef aldrei skilið það, þegar menn
eru að skipta íslendingum í stéttir
í þeirri merkingu. Við í VR höfum
ætíð lagt áherzlu á að eiga gott
samstarf við viðsemjendur okkar
þegar leiðir hafa farið saman,
báðum til hags, fyrir utan hin
daglegu samskipti í fyrirtækjun-
um. Þegar ég tók við formennsku í
VR 1957 og á fyrstu árunum þá á
eftir ríkti ákveðin óvissa um það,
hvort þeir aðilar sem áður unnu
saman gætu það í framtíðinni. Nú
þegar upp er staðið skila ég
þannig af mér, hvað þennan þátt
áhrærir, að mjög gott samstarf er
um lífeyrissjóðum. Þessi breyting
varð þegar ný reglugerð tók gildi
1. jan. 1979.
Nú á félagið á annan tug
sumarhúsa víðs vegar um landið,
orlofssjóður og sjúkrasjóður eru
öflugir sjóðir. Eg man eftir því að
þegar við Sverrir byrjuðum, þurft-
um við stundum að selja víxla til
þess að starfsfólkið ætti fyrir
kaupinu og var ég ábyrgðarmaður
á þeim, en nú býr félagið við mjög
góðan tekju- og efnahag. En aðal-
atriðið í þessu öllu er auðvitað, að
félagið skili félagsmönnmn sem
beztum árangri í launa- og kjara-
málum í samræmi við aðstæður í
efnahags- og atvinnumálum
hverju sinni.
— Hvaða einstaklingar eru
þér minnisstæðastir frá starfi
þinu i Verzlunarmannafélagi
Reykjavíkur í þennan tœpa ald-
arfjórðung?
— Þeir eru að sjálfsögðu marg-
ir. Einna minnisstæoastur hlýtur
mér þó að vera sá maður, sem
harðast gekk fram í því að ég tæki
við forystu í þessu félagi, en það
var Pétur Sæmundsen, banka-
stjóri, sem var varaformaður í
mörg ár hjá mér í félaginu. Pétur
var, þegar ég tók við formennsku,
einn áhnfamesti maður innan
félagsins, mjög einarður og ákveð-
inn. Ég hef líka átt því láni að
fagna, að þeir menn, sem formað-
ur félags þarf að eiga hvað nánast
samstarf við, hafa einungis verið
tveir á þessu tímabili, þ.e. skrif-
stofustjórar félagsins. Én fyrstu
árin var það Sverrir Her-
mannsson, sem varð síðar fyrsti
formaður Landssambands ís-
lenzkra verzlunarmanna og gegn-
di því starfi til 1972. Magnús L.
Sveinsson tók svo við skrifstofu-
stjórn af honum og var ráðinn í
það starf 1960. Hann hefur jafn-
framt verið varaformaður félags-
ins frá 1964. Báðir hafa þessir
menn verið ráðhollir og mjög
hæfir á sínu sviði, en samningam-
álin hvíldu mjög á þeirra herðum.
Samstarf okkar Magnúsar, sem
hefur staðið yfir í tuttugu ár hefur
verið einstaklega farsælt. Kann ég
honum miklar þakkir fyrir það.
Án góðra samstarfsmanna næst
lítill árangur. Ég er sannfærður
um að undir forystu Magnúsar
mun VR farnast vel á komandi
■MMMNMMMNMMMMMi
sem ég átti sérstaklega gott og
ánægjulegt samstarf við og hið
sama vil ég segja um Björn
Jónsson, en með báðum þessum
mönnum starfaði ég mikið og náið
meðan þeir voru í forystu Alþýðu-
sambands íslands. Síðast en ekki
sizt hef ég átt sérstaklega ánægju-
legt samstarf við Eðvarð Sigurðs-
son í mörgum málúm, en það má
auðvitað segja, að samstarf okkar
hafi að ýmsu leyti verið nánara en
annarra, þar sem við höfum verið
í forystu fyrir stærstu félögunum
á Reykjavíkursvæðinu í áratugi og
þurft að leysa ýmis sameiginleg
vandamál, sem árekstraminnst.
— Hvað viltu -segja að lokum,
Guðmundur?
— Það er ákveðin lífshamingja
fólgin í því að geta staðið upp eftir
rúma tvo áratugi úr forystustarfi
fyrir fjölmennu stéttarfélagi í
algjörri sátt. Ég hef átt því láni að
fagna að hafa frá öndverðu verið
kjörinn til formannsstarfs VR án
mótframboðs, þrátt fyrir þann
vanda, sem því fylgir að fjalla um
jafn viðkvæm mál og laun og kjör ff
eru í lífi hvers einstaklings. Fyrir
þetta er ég þakklátur. Oft hef ég
óskað þess að meira og betur
miðaði áfram.
Ég óska þess að farsæld fylgi
Verzlunarmannafélagi Reykja- ||
víkur á ókomnum árum um leið og
ég þakka nánustu samstarfs-
mönnum og hinum mikla fjölda
VR-félaga, sem ég hef átt samleið
með, fyrir einstaklega gott sam-
starf og velvild.
StG.