Morgunblaðið - 12.07.1980, Side 23

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 12. JULI 1980
23
Fré gamla torginu í Viana do Castelo

’^TTÍfnrnrrTTrrrrT
Frá athafnasvæði skipasmíðastöðvarinnar þar sem m.a. hafa verið smíðaðir tveir íslenzkir togarar.
Kirkjan i St. Luziufjalli fyrir ofan Viana do Castelo

JUUUlM/l/1
Nmmí\KKI

Frá einni af sjö verk-
smiðjum Cap Tabopan
Einangrunarkúlur í
rafmagnsstaura
Þarna eru líka framleiddir slökkvarar og tenglar af
öllum gerðum, jafnt fyrir heimahús sem flókinn véla-
og tölvuúthunað. Vegna þeirrar grósku sem virðist vera
að koma í portúgalskan iðnað, gerir Barbosa sér vonir
um að hægt verði að auka framleiðsluna og efla
útflutninginn til muna á næstu árum. Fyrirtækið gerði
tilboð í nokkurn hluta Hrauneyjarfossvirkjunar en það
kom ekki í tæka tíð. Aftur á móti hefur EC haft ýms
smáviðskipti við ísland. Tólf hundruð manns eru þarna
í vinnu en aðalskrifstofurnar eru til húsa í Lissabon.
Það er nokkuð fróðlegt að sjá vinnsluna á þessum
kúlum, fyrst er hráefnið sett í blöndunga og streymir
þaðan eins og jökulá, fer í gegnum vélar og kemur út í
leirrúllum, sem síðan eru mótaðar og þurrkaðar við lágt
hitastig og að henni lokinni kemur að því að
postilínshúðin sé sett á og þá hefst brennsla á ný og nú
er hitinn ekki sparaður, mun vera um 1150 gráður.
Þarna sem víðast annars staðar er maður leystur út
með gjöfum. Ég fæ að vísu ekki einangrunarkúlur í
rafmagnsstaura, hvað þá heldur tengla í tölvur, en fer á
braut sæl og glöð með hvíta postulínsfugla frá Vista
Algere.
Næst síðasta daginn minn í Oporto höldum við
Fernanda Maria áleiðis til bæjarins Viana do Castelo að
heimsækja þar skipasmíðastöðina, þar sem m.a. hafa
verið smíðaðir tveir íslenzkir togarar. Leiðin er
ákaflega falleg og sem við förum yfir brúna á Limaánni
blasir við há hlíðin sem rís fyrir ofan bæinn og
Fernanda Maria segir mér, að síðla sumars springi þar
út gul blóm, svo virðist sem fjallið standi í loga. Ég held
að Viana do Castelo sé einna fegurstur bæja sem ég hef
komið til í þessu landi, þar blandast saman gamalt og
nýtt á sérstaklega sjarmerandi hátt, fólkið er ívið
kátara en víða annars staðar í N-Portúgal, og kannski
öll þessi notalega og óþvingaða landslagsfegurð hafi sín
áhrif, því að hún er ekta og sannfærandi.
Þegar við komum til skipasmíðastöðvarinnar taka
þeir á móti okkur Enrico de Campos Barreto verkfræð-
ingur og Daniel Caeiro Pereira framleiðslustjóri. Þeir
segja okkur þau tíðindi að daginn áður hafi látið úr
höfn seinni íslenzki togarinn sem stöðin var að afhenda
íslendingum, um 500 tonn BLJR togari, en hinn fór á
sínum tíma til Ólafsvíkur. Þeir létu afar vel af skiptum
sínum við íslendinga og vonuðust eftir meiri viðskiptum
en hins vegar var þeim líka kunnugt, um að ákveðnar
hömlur væru á því framhaldi að svo stöddu.
Skipasmíðastöðin í Viana do Castelo smíðar skip sem
eru að 30 þúsund tonnum að stærð. Þeir hafa unnið
nýsmíði fyrir ótal mörg lönd, o.fl. og þeir hafa einnig
aðstöðu til viðgerða. Nítján hundruð manns.vinna í
stöðinni, en um nokkurn samdrátt hefur því miður verið
að ræða, segja þeir. íslenzki togarinn var númer 112 af
skipum stöðvarinnar.
Sem stendur eru engar áætlanir á döfinni um
stækkun, þær höfðu verið settar á pappír, en eins og
útlitið er í bili verður þeim frestað um sinn.
Skipasmíðar eiga sér langa sögu hér og á 14. og 15. öld
voru þær orðnar nokkuð mikilvæg atvinnugrein. Röskir
sæfarar komu hingað, byggðu sér skip og lögðu upp
héðan í leiðangra sína. Síðar sóttu sjómenn héðan til
veiða við Nýfundnaland og Grænland og síðan var
fiskurinn verkaður í Viana.
Frumkvæði að ENVC-stöðinni áttu þeir Alves
Cerquira og de Albuquerque DÓrey árið 1945 og stöðin
hefur þróazt svona hægt og sígandi, án nokkurra
umtalsverðra sviptinga. Hún var reist við minni
Limaár, á norðurþakka hennar. Þar eru tvær þurrkvír
og vinnuskálar ná yfir fjórðung af athafnasvæðinu og
eru vitanlega búnir öllum þeim tækjum sem nauðsynleg
eru.
Þessi 35 ár hafa verið byggð 119 skip þarna en einnig
hefur verið unnið dálítið af skipahlutum í samvinnu við
Lisnavestöðina skammt fyrir utan Lissabon og lögð
hefur verið ríkari áherzla á viðgerðir og endurbygg-
ingar.
Þeir Pereira og Barreto buðu okkur síðan til
hádegisverðar í Hotel St. Luzia, efst á samnefndu fjalli
og gnæfir yfir bæinn. Útsýni þaðan verður naumast lýst
með orðum, víðáttan að sjá endalaus, skógi vaxin fjöll,
Limaáin sem breiðir úr sér í gróskunni og þessi litríki
bær, Viana do Castelo.
Á leiðinni til Oporto aftur gerðum við stuttan stanz í
pínulítilli búð í Clarinhas do Fao og keyptum þar
einhverjar sérstakar kökur, sem börnum Fernöndu
Mariu þykja öðrum betri. Og rétt áður en við komum til
Oporto námum við staðar í Povoa de Varzim og drápum
niður fæti á fiskmarkaðinum. Þar var líf í tuskunum
æstar og hressar sjómannskonur voru að bjóða til
kaups feng eiginmannsins þann daginn, og þar var
slegizt um hverja sálina sem að bar og var verulega
kostulegt að fylgjast með aðförum kvenmannanna við
þessa iðju. Karlarnir koma aldrei nærri því að selja
fiskinn, finnst þeir hafa nóg að gert með því að veiða
hann og enda virtust konurnar vera í essinu sínu,
skræktu og hljóðuðu og hampuðu óspart hver sínum
fiskum.