Morgunblaðið - 05.10.1980, Blaðsíða 14

50
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 5. OKTÓBER 1980
Ungir hljóðfæraleikarar i
Hljómsveit Tónlistarskólans
1977. Hljómsveitarstarf í skólan-
um hefur staóió meó miklum
blóma allt sióan 1942, lengst af
undir stjórn Björns ólafssonar
konsertmeistara, sem var frum-
kvöðull að stofnun hljómsveit-
arinnar. MörR undanfarin ár
hefur starfað i skólanum önnur
hljómsveit fyrir hina ynjfri
af nemendunum, kölluð „litla
hljómsveitin“. Henni stjórnaði
fyrst Ingvar Jónasson.
ráð. í því áttu sæti dr. Páll
Isólfsson formaður, skipaður án
tilnefningar, Sigurður Sigurðsson,
síðar landlæknir. tilnefndur af
borgarstjórn Reykjavíkur, og
Ólafur Þorgrímsson hæstaréttar-
lögmaður, tilnefndur af Tónlistar-
félaginu. Páll hélt því áfram
tengslum sínum við skolann, bæði
sem skólaráðsformaður og orgel-
kennari, og um tíma sem settur
skólastjóri í veikindaforföllum<
Árna Kristjánssonar, þótt hann
léti formlega af skólastjórn. Eftir
lát dr. Páls tók Árni Kristjánsson
sæti hans í skólaráðinu, og situr
það að öðru leyti óbreytt enn í dag.
Ólafur Þorgrímsson hefur setið
óslitið í skólaráðum og skólanefnd
Tónlistarskólans frá upphafi.
Sumarið 1959 setti mennta-
málaráðherra reglugerð um kenn-
aramenntun í söng og tónlist, sem
hefur markað þáttaskil í starfi
Tónlistarskólans. Með henni var
skólanum falið í samstarfi við
Kennaraskóla Islands að sér-
mennta og útskrifa söng- og tón-
listarkennara. Þetta haust voru
fyrstu nemendurnir teknir í hina
nýju söngkennaradeild og luku
þeir prófi eftir tveggja vetra nám.
Þeir sóttu kennslu í uppeldis- og
sálarfræði í Kennaraskólanum, en
hlutu menntun sína að öðru leyti í
Tónlistarskólanum. Síðan hafa
þær breytingar orðið á, að námið
tekur nú þrjú ár, kennslan fer öll
fram á vegum Tónlistarskólans og
deildin nefnist Tónmenntakenn-
aradeild.
Þetta nýmæli hafði þá breyt-
ingu á rekstri skólans í för með
sér, að nokkrir kennaranna urðu
nú ríkisstarfsmenn og skólastjóri
í fyrsta skipti skipaður af mennta-
málaráðherra.
Haustið 1959 lét Árni Krist-
jánsson af starfi skólastjóra og við
tók Jón Nordal tónskáld, sem
verið hafði fastur kennari við
skólann frá 1957 og áður lokið þar
burtfararprófum, bæði í píanóleik
og tónsmíðum.
Aukin umsvif ollu því að hús-
næðið í Þrúðvangi var nú orðið
ófullnægjandi. Tónlistarfélagið
réðst þá í að byggja hús yfir
bíórekstur sinn og skólann í Skip-
holti 33. Til þess að fjármagna þá
byggingu var Þrúðvangur seldur
og þurfti að rýma húsið fyrir
haustið 1962. En framkvæmdir við
nýja húsið töfðust, þannig að fyrri
hluta þessa vetrar var skólinn á
algerum hrakhólum. Fór kennsla
fram í óhentugu leiguhúsnæði á
þremur stöðum og á heimilum
kennaranna, þar sem því var við
Fyrstu nemendur og kennarar
Tónlistarskólans ásamt nokkr-
um félögum úr Hljómsveit
Reykjavikur. Myndin er tekin i
porti Miðbæjarbarnaskólans
vorið 1931. í miðröð eru kennar-
arnir Páll ísólfsson, Karl Heller,
dr. Franz Mixa og Friedrich
Fleischmann. Lengst til hægri i
sömu röð er Björn Ólafsson siðar
konsertmeistari (með hvítan
kraga), og fyrir framan Pál
ísólfsson er Rögnvaldur Sigur-
jónsson pianóleikari (i „matrósa-
fötum"), en þeir urðu báðir siðar
máttarstoðir i kennaraliði skól-
ans og hafa þjónað honum um
áratuga skeið. — Ári síðar en
þessi mynd var tekin var Tón-
listarfélagið stofnað, m.a. til
þess að sjá skólanum farborða
og tryggja rekstur hans. Meðal
forustumanna þess, sem einnig
eru á myndinni, má nefna Ragn-
ar Jónsson, sem verið hefur
formaður félagsins frá upphafi
(efst til hægri), Björn Jónsson,
sem lengi hafði á hendi fjárreið-
ur skólans (fyrir aftan Pál
Isólfsson), og Ilauk Gröndal
(fyrir framan Björn Ólafsson).
Allir þessir menn, sem og raun-
ar aðrir félagar Tónlistar-
félagsins, létu sér alla tið mjög
annt um hag skólans og studdu
starfsemi hans með ráðum og
dáð.
Páll Ingólfsson
barnadeildin losnaði úr tengslum
við skólann, sem fyrr var sagt,
fækkaði nemendum aftur og á
árunum milli 1950 og 1960 var
fjöldi þeirra nokkuð breytilegur,
oftast frá um 140 upp í um 180.
Haustið 1956 lét dr. Páll ísólfs-
son af starfi skólastjóra og við því
tók Árni Kristjánsson. Beitti hann
sér fyrir því að koma fastari
skipan en verið hafði á námsefni
og námstilhögun, og á fyrsta
skólastjórnarári hans var gefin út
námsáætlun, sem verið hafði í
undirbúningi um skeið. Komst nú
á skipting skólans í undirbúnings-
og framhaldsdeild, og námsefni
hvorrar deildar var skipt í nokkur
stig, en nemendur þreyttu sérstök
próf milli stiga og deilda. Með
þessu varð skólastarfið markviss-
ara en áður og færðist að ýmsu
leyti í fastara form.
Fyrsta skólaráðið hafði vikið
fyrir skólanefnd úr hópi félags-
manna Tónlistarfélagsins, en nú
var því fyrirkomulagi aftur
breytt, og í janúar 1957 skipaði
menntamálaráðherra, sem þá var
dr. Gylfi Þ. Gíslason, nýtt skóla-
komið. Það var því mikið fagnað-
arefni, þegar kennsla hófst í nýja
húsinu um mánaðamótin janúar
— febrúar 1963. Var nú skólinn í
fyrsta skipti kominn í húsnæði,
sem frá upphafi var ætlað til
slíkra nota, og þó að ekki hefði
tekizt að öllu leyti eins vel til um
hljóðeinangrun og fleira og vænzt
hafði verið, voru viðbrigðin mikil.
En ljóst var frá upphafi, að þetta
húsnæði var ekki svo við vöxt, að
það gæti orðið heimili skólans til
langframa, ef hann tæki eðlilegum
vexti og svaraði þeim kröfum, sem
fyrirsjáanlega yrðu gerðar til
hans. Fyrsta heila veturinn í nýja
húsinu voru nemendur 237, en
fjölgaði fljótlega upp í kringum
270, og hefur ekki verið unnt að
taka við fleirum. Oftast hefur
orðið að vísa mörgum frá vegna
þrengsla.
Auk tónmenntakennaradeildar-
innar starfa nú við skólann þrjár
aðrar kennaradeildir: Úr píanó-
kennaradeild brautskráðust
fyrstu nemendurnir vorið 1965, úr
fiðlukennaradeild 1969 og úr blás-
arakennaradeild 1972. Með starfs-
emi þessara kennaradeilda allra
er reynt að bæta úr mjög brýnni
þörf í þjóðfélaginu, og er þar þó
enn mikið verk óunnið. Kennara-
deildirnar hafa orðið skólanum
mikilsverð kjölfesta með þeim
hætti að þar er mikill fjöldi
nemenda, sem hefur námið að
aðalstarfi og helgar sig því að
fullu, gagnstætt því sem áður var,
þegar flestir stunduðu tónlistar-
námið í tómstundum frá öðru
námi eða störfum. Lengst af var
slíkt nám einskis metið í öðrum
skólum, en á því varð mikil
breyting veturinn 1972—3, þegar
menntaskólarnir í Reykjavík tóku
upp þá nýbreytni að gefa nemend-
um Tónlistarskólans kost á að
sleppa vissum greinum af hinu
hefðbundna námsefni og láta nám
í Tónlistarskólanum koma þar á
móti. Þannig urðu tónlistargrein-
ar gjaldgengar til jafns við hinar
venjulegu námsgreinar mennta-
skólanna til stúdentsprófs, og
hafa allmargir nemendur notað
sér þetta.
í ársbyrjun 1976 tóku gildi lög,
sem kveða á um það að ríki og
sveitarfélög skuli skipta með sér
launagreiðslum tónlistarskólanna,
og hefur þetta tryggt mjög fjár-
hagslega stöðu skólanna og jafn-
framt gert þeim kleift að stilla
skólagjöldum í hóf.
Síðasta áratuginn hefur starf-
semi Tónlistarskólans staðið með
miklum blóma. Mikil gróska hefur
verið í kammermúsíkiðkun og
tónleikahaldi. Sum árin hafa verið
haldnir um 40 tónleikar á vegum
hans, ýmist innan veggja skólans
fyrir nemendur, kennara og gesti,
eða utan þeirra og opnir almenn-
ingi. Skólinn hefur skipzt á heim-
sóknum við erlenda tónlistarskóla
og gengizt fyrir námskeiðum með
heimskunnum leiðbeinendum, sem
sum hafa verið sótt af nemendum
frá mörgum löndurn. Ber þar hæst
námskeiðin, sem Paul Zukofsky
hefur staðið fyrir, en hið þriðja
þeirra var haldið á síðastliðnu
sumri.
Mjög mikið af þeirri kennslu
sem fram fer í Tónlistarskólanum
er á háskólastigi. Eðlilegt fram-
hald á þróun hans væri það, að
hann yrði gerður að tónlistarhá-
skóla á vegum ríkisins. Slík hugs-
un mun hafa vakað fyrir Vil-
hjálmi Hjálmarssyni þáverandi
menntamálaráðherra, þegar hann
skipaði nefnd sumarið 1978 til að
undirbúa lagasetningu um ríkis-
tónlistarskóla, sem yrði aðaltón-
listarmenntastofnun þjóðarinnar
og starfaði að mestu á háskóla-
stigi.
Þegar litið er yfir hálfrar aldar
starfsferil Tónlistarskólans í
heild, sýnist mega skipta honum í
þrjú nokkurn veginn skýrt af-
mörkuð tímabil. Hið fyrsta tekur
yfir 15 ára skeið frá stofnun
skólans til styrjaldarloka 1945. Á
þessu tímabili eru aðaikennslu-
greinarnar píanó- og fiðluleikur
en nokkrir nemendur leggja stunc
á knéfiðluleik. Burtfararpróf
Ijúka 31 nemandi, 21 á píanó, 9 é
fiðlu og einn á knéfiðlu. Hlutföllir
svara nokkurn veginn til skipt-
ingar nemenda í skólanum á