Morgunblaðið - 22.11.1980, Blaðsíða 27

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 22. NÓVEMBER 1980
Frumvarp sjálfstæðismanna:
Fullnægjandi ellilífeyrir
á grundvelli ævitekna
Gegnumstreymiskerfi í
stað uppsöfnunarkerfis
t>RÍR sjálfsta'dismonn, Eyjólfur KonráÓ Jónsson. Guómundur Karls-
son og Salomo l'orkolsdóttir, hafa lagt fram frumvarp um
samoÍKÍnloKan tryBKÍní?arsj<)ð landsmanna, Lífeyrissjóð íslands.
Frumvarpið felur það I sér að upp verði tekið einfalt og áranjíursríkt
Kejínumstreymiskerfi, er bygfíist á iðgjöldum. sem ákveðin eru á
hverjum tíma i samra'mi við tryggingarþörf og verðlag. en horfið
verði frá uppsöfnunarkerfi hinna mörgu sjóða. Markmið frumvarps-
ins eru dregin saman í 5 liðum í greinargerð:
• 1. Að tryggja öllum sem eru komnir á ellilífeyrisaldur. að lokinni
starfsævi viðunandi og mannsæmandi lífsviðurværi.
• 2. Að veita örorkulifeyrisþegum öryggi og viðunandi tryggingar-
bætur.
• 3. Að auka barnalifeyri og bæta aðstöðu þeirra, sem verr eru settir
i þjóðfélaginu.
• 4. Að tryggja foreldrum fæðingarlaun.
• 5. Að einfalda lífeyriskerfi þjóðarinnar og útrýma misrétti.
ara mikilvægu trygginga fyrir alla
landsmenn. Hljóti frumvarpið
hljómgrunn og skilning hjá Al-
þingi, er þess að vænta, að það
taki þeim breytingum í meðförum
Alþingis, er nauðsynlegar kunna
að teljast til þess að lögin geti
komið til framkvæmda 1. janúar
1982 svo sem ráð er fyrir gert í
frumvarpinu.
Flutningsmenn telja mikilvægt,
að eigi sé lengur látið dragast að
koma lífeyrissjóðsmálum Islend-
inga í viðunandi horf, og vænta
þess, að með þessu frv. verði
samþykkt lög á Alþingi, er tryggi
þjóðinni heilbrigði og viðunandi
ellilífeyris-, örorku- og barnalíf-
eyristryggingar, auk fæðingar-
launa.
Frumvarpið felur í sér þá
grundvallarbreytingu frá núver-
andi tryggingar- og lífeyrissjóða-
kerfi, að í stað svonefnds uppsöfn-
unarkerfis, ef felst í tugum
smárra og stórra sjóða, er tekið
upp einfalt, en árangursríkt gegn-
umstreymiskerfi, er byggist á
iðgjöldum, sem ákveðin eru á
hverjum tíma í samræmi við
tryggingarþörf og verðlag, er
greiðslur eiga sér stað.
Eins og nú er háttað, safnast
upp milljarðar í um 100 smáum og
stórum lífeyrissjóðum. Verðbólgu-
þróun undangenginna ára og
grundvallaratriði í reglugerðum
sjóðanna varðandi lengri tíma
sjóðsmyndun útiloka að þeir geti
til langframa greitt verðtryggðan
1 greinargerð með frumvarpinu
segir m.a.:
„Með frumvarpi þessu um Líf-
eyrissjóð Islands er lagt til að
grundvallarbreyting verði gerð á
lífeyristryggingarkerfi þjóðarinn-
ar. Markmið breytingarinnar er,
að allir hafi sama rétt til full-
nægjandi ellilífeyristryggingar á
grundvelli ævitekna, jafnframt
því sem tryggt er að ailir njóti
ákveðins lágmarkslífeyris, er sé í
samræmi við framfærslukostnað
og verðlagsþróun á hverjum tíma.
Þá er það veigamikið atriði í þessu
frumvarpi, að það tryggir öllum
konum jafnan rétt til ellilífeyris á
við karla, óháð því hvert er starf
þeirra eða staða í þjóðfélaginu.
Þar með er öllum húsmæðrum
tryggður fullur réttur til ellilíf-
eyris á við annað vinnandi fólk og
lífsstarf húsmæðra þar með gefið
ákveðið verðmætisgildi.
Með frv. er í fyrsta skipti tillaga
um, að fæðingarlaun séu felld inn
í lífeyristryggingarkerfið með
eðlilegum hætti.
Flutningsmenn gera sér grein
fyrir, að hér er um viðamikið mál
að ræða, er krefst nákvæmrar
umræðu og samráðs við mikinn
fjölda aðila. En með því frumvarpi
til laga um Lífeyrissjóð íslands,
sem hér er lagt fram, eru lögð
drög að nýrri uppbyggingu þess-
Eyjólfur Konráð Jónsson
Guðmundur Karlsson
Birgir ísleifur Gunnarsson:
Þrenging vaxtafrádráttar að-
för að ungum húsbyggjendum
„Vaxtafrádráttur til skatta röng
stefna,“ sagði Garðar Sigurðsson
Þingsíða Mbl. hefur áður birt framsögu Birgis ísleifs Gunnarssonar
með frumvarpi um rýmkun vaxtafrádrátta frá skattstofni fólks, sem
stcndur I húsakaupum eða húsbyggingu. Ilér á eftir verður lauslega
rakinn efnisþráður hluta umræðna, sem fylgdu í kjölfar framsögu
Birgis ísleifs.
Styð meginefni
frumvarpsins
Magnús II. Magnússon. varafor-
maður Alþýðuflokksins, sagðist
styðja þetta frumvarp sjálfstæð-
ismanna að meginefni, þ.e., að
hækka beri þau mörk, sem lög um
tekju- og eignarskatt setja um
hámark vaxta, sem frádráttarbær-
ir eru við álagningu tekju- og
eignaskatts. Hins vegar telji hann
rétt að þessi frádráttur sé áfram
miðaður við lán tekin til kaupa eða
byggingar íbúðarhúsnæðis, en tím-
inn, sem þessum frádrætti sé ætlað
að gilda eftir kaup eða byggingu
húsnæðis, verði verulega lengdur,
a.m.k. tvöfaldaður frá því sem er í
gildandi lögum. MIIM sagði flest
mæla með því að verðbótaþáttur
vaxta verði ekki skattlagður hjá
lánveitendum.
MHM sagði félagslega kerfið
hjálpa mörgum og væri það gott og
blessað, en ef fólk kysi heldur að
kaupa á frjálsum markaði eða
byggj a sjálft, ætti sú leið að vera
fær sem valkostur.
Miöuð viö allt
annaö verðlaj?
Halldór Ásgrímsson (F) sagði
liggja ljóst fyrir, að núgildandi
mörk um vaxtafrádrátt væru mið-
uð við allt annað verðlag en í dag,
þ.e. 1!6 m.kr. hjá einstaklingi og 3
m.kr. hjá hjónum. Þessi mörk
verður að endurskoða. Ef hins
vegar á að fara með þau jafn hátt
og frumvarp þetta leggur til, þá er
það mín skoðun að miklu betra sé
að fella þau alveg niður. Hvaða fólk
er það sem getur borgað allt að 8
m.kr. í vexti á ári? spurði hann. En
ég er sammála því að mörkin þarf
að hækka — en andvígur því að
vaxtafrádráttur komi af lánum til
annars en húsnæðisþáttar viðkom-
andi skattgreiðanda.
Ekki á bætandi
erfiðleikana
Ilalldór Blöndal (S) rakti þá
þróun í verðlags- og skattamálum,
sem þrengt hefði almannakjör, svo
ekki væri á bætandi að höggva enn
í hinn sama knérunn með aðför að
ungu fólki, er stæði í húsbygging-
um með tilheyrandi skuldasöfnun
og vaxtabyrði. Ástæðan til þess að
við leggjum til að vaxtafrádráttur
verði undanþeginn tekjuskatti eins
og áður er einfaldlega sú, að ekki er
á bætandi þá erfiðleika, sem þeir
standa í, er reyna að koma sér þaki
yfir höfuðið við ríkjandi aðstæður í
þjóðfélaginu. Halldór sagði ýmsum
annmörkum háð að skilja á milli
vaxta, eftir tegundum lána, og
naumast arðbært að leggja í slíka
vinnu, auk þess sem víxil- og
Birgir tsleifur Gunnarsson
vaxtaaukalán tengdust oftlega hús-
næðismálum viðkomandi, ekkert
síður en lán úr húsnæðismálastofn-
un og lífeyrissjóðum.
Ekki rétt aö greiða
peninga niður
Garðar Sigurðsson (Abl) sagði
fróðlegt að heyra hér í talsmönnum
markaðskerfis framboðs og eftir-
spurnar. Peningar eru vara, ef má
orða það þannig, sem mikil eftir-
spurn er eftir í landinu, og nú
leggja flutningsmenn frumvarps-
ins til að þessi vara verði stór-
greidd niður, þannig að skulda-
kóngar geti keypt þessa vöru í
stórum stíl á útsöluprís. Ég hef
ævinlega, sagði Garðar, verið
þeirrar skoðunar, að vaxtafrá-
dráttur til skatta almennt sé röng
stefna. Það væri svo sem eftir
Halldóri Blöndal og öðrum að
predika, að ég sé á móti ungu fólki
í landinu, sem er að koma yfir sig
húsnæði, en mér er alveg sama; ég
er ekkert hræddur við þá kjósendur
fremur en aðra. Það er að mínum
dómi rangt að vera að greiða niður
peninga og enn vitlausara er það,
þegar það er gert í verðbólgu-
ástandi.
Séríslenzkar aðstæður
húsbyggjenda
Birgir ísl. Gunnarsson (S) sagði
vaxtakenningu Garðars Sigurðs-
sonar ganga þvert á það, sem
talsmenn Alþýðubandalags hefðu
borið á torg undanfarin misseri.
Höfuðkenning þeirra hefur verið
sú, að vexti eigi að lækka til að
létta á útgjaldaþunga atvinnuvega.
I þessu frumvarpi er fyrst og
fremst fjallað um fólk, sem stendur
í húsbyggingum eða húsakaupum,
og farið fram á rýmkun vaxtafrá-
dráttar, sem að óbreyttum lögum
27
lífeyri. Þrátt fyrir síaukna verð-
tryggingu á útlánum sjóðanna er
fyrirsjáanlegt, að það eitt út af
fyrir sig muni ekki nægja til þess
að greiða viðunandi lífeyri hjá
fjölda sjóða. Aldrað fólk komið á
eililífeyrisaldur mun því sitja eftir
með sárt enni. Er þetta gjörsam-
lega óviðunandi ástand.
Af umræðum, sem fram hafa
farið á undanförnum árum, er
sýnilegt, ef Alþingi hefur ekki
forustu um að beina þróun þess-
ara mála inná heilbrigðari og
betri brautir, að þjóðin mun innan
tíðar sitja uppi með gjaldþrota
lífeyrissjóði og mikinn fjölda líf-
eyrisþega, er munu búa við mjöfe
kröpp kjör.
Að samningu frumvarps svipaðs
eðlis, sem lagt var fram á Alþingi
í ársbyrjun 1976, stóðu auk Guð-
mundar H. Garðarssonar þeir
Oddur Ólafsson alþingismaður og
dr. Pétur H. Blöndal tryggingar-
fræðingur. í því frumvarpi, sem
hér liggur fyrir, hafa verið gerðar
nokkrar efnislegar breytingar frá
fyrra frumvarpi og nutu flutn-
ingsmenn aðstoðar dr. Péturs H.
Blöndals varðandi tæknileg at-
riði.“
Salóme Þorkelsdóttir
kemur ver út fyrir þetta fólk 1981
en verið hefur. Ég vil benda á,
sagði Birgir ísleifur, að vextir hafa
allar götur verið frádráttarbærir
frá skattstofni. Nú stendur al-
menningur frammi fyrir því að
þessa reglu á að þrengja verulega,
sem fyrst og fremst myndi bitna á
húsbyggjendum, jafnvel koma í veg
fyrir að þeir nái því marki, sem að
var stefnt, að eignast þak yfir
höfuðið. Vextir og fjármagnskostn-
aður eru í dag í engu samræmi við
þær tekjur sem þetta unga fólk
hefur yfir höfuð.
Orðrétt sagði Birgir ísleifur:
„Og þetta er vegna þess sérís-
lenzka fyrirbæris, sem við þekkj-
um, að menn fleyta sér áfram á
skammtímalánum, sem mæta
hvert öðru. Menn taka hvert lánið á
fætur öðru til stutts tíma, borga
gamla lánið upp með hinu nýja og
mjaka sér þannig áfram hægt og
hægt út úr sínum fjárhagserfið-
leikum þangað til jafnvægi hefur
fengist í fjármálin, eftir það mikla
átak, sem það er að koma sér upp
þaki yfir höfuðið. Þannig að ég
hygg, að þó að þetta séu háar
vaxtagreiðslur miðað við það sem
vitað er um, tekjur hjá öllum
almenningi, hjá öllu launafólki, þá
er það nú samt svo, að margt af því
fólki sem telst til almenns launa-
fólks í dag, ber ótrúlega háa
vaxtabyrði vegna lána.“
Fleiri tóku til máls, sumir oftar
en einu sinni, þó ekki verði frekar
rakið að sinni.