Morgunblaðið - 22.11.1980, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 22. NÓVEMBER 1980
13
Ólafur Haukur Árnason:
I>akkarskuld þjóðar
Minningarherbergi
séra Bjarna Þorsteinssonar
Það var gott að alast upp i
Siglufirði á öndverðri 20. öld. Um
það hygg ég fáum blandist hugur
sem þeirra gæða nutu. Við áttum
okkur öruggan heim, smáheim
kringdan háum fjöllum. Og þar
rikti athafnasemi og dugnaður
en þó ef til viil framar öðru
glaðværð og góðvild. — Við
nutum öryggis i þessum smá
heimi en höfðum þó nánari kynni
af fjariægum þjóðum en flestir
aðrir landar okkar á þeim tima.
Siglufjörður var nefnilega til
skiptis heimsborg og smáþorp
meðan Norðurlandssildin var og
hét.
Við vissum mörg ekki fyrr en
löngu síðar að það sem okkur
þóttu sjálfsagðir hlutir og tæpast
orða verðir á kreppuárunum væru
gæði sem fjölmörg pláss nutu ekki
fyrr en löngu síðar. Tvær eða
þrjár kynslóðir Siglfirðinga höfðu
aiist upp við rafljós, rennandi
vatn til heimilisnota, fullkomið
holræsakerfi, skipulagða byggð
þegar íbúar ófárra staða hérlendis
bjuggu í þessum efnum enn við
svipuð skilyrði og miðaldafólk í
borgum Evrópu og öllu verri þó
sums staðar. En samt var það best
alls að mörg okkar þurftu að lifa
langa ævi — og sumum entist
raunar ævin ekki — til þess að
komast að raun um að til væri
meðal manna það hugarfar, sú
rótarskemmd skapferðarinnar
sem birtist í því að njóta þess og
gleðjast yfir því þegar öðrum
vegnar miður vel.
Við stöndum í ógoldinni þakk-
arskuld við það fólk sem mótaði
Siglufjörð í sinni mynd á fyrstu
áratugum þessarar aldar. Þar
mætti nefna ýmis nöfn. En þó
hygg ég fáum, sem til þekkja,
blandist hugur um að þar ber einn
mann hæst, séra Bjarna Þor-
steinsson. Flestir Islendingar
kannast við tónskáldið Bjarna
Þorsteinsson. Margir vita að hann
bjargaði frá glötun veigamiklum
þætti íslenskrar menningar með
Séra Bjarni Þorsteinsson. sókn-
arprestur, sveitarstjórnarmaður.
tónskáld og þjóðlagasafnari.
þjóðlagasöfnun sinni sem var að
líkindum sýnu meira afreksverk
en þjóðsagnasöfnunin fyrr á öld-
inni. Ef til vill hafa ýmsir hug-
mynd um að hann ritaði ekki
ómerkar bækur um sögu og ætt-
vísi. En fáum mun sjáifsagt kunn-
ugt að hann skipulagði Siglufjarð-
arkaupstað löngu áður en slíkt fór
að tíðkast hérlendis, hvað þá að
lögboðið væri; og hann var frum-
kvöðull flestra framfaramála í
Siglufirði meðan byggðin breyttist
á örskömmum tíma úr fátækum
sveitahreppi í kaupstað, þann
fyrsta sem hýsti stóriðjufyrirtæki
hérlendis. Barnaskóli, vatnsveita,
rafveita, holræsakerfi, höfn: Öll-
um þessum málum tengist nafn
séra Bjarna Þorsteinssonar.
Það var því ekki að ófyrirsynju,
en þó líkast til einsdæmi hérlend-
is, að í fyrsta skipti sem kosið var
í Bæjarstjórn Siglufjarðar var
séra Bjarni á þeim tveim listum,
sem fram komu og var kjörinn á
þeim báðum.
Sem betur fer eru Siglfirðingar
það langminnugir að þeir hafa
ekki gleymt séra Bjarna. Óli
Blöndal, bókavörður á Siglufirði
sagði frá því í blaðaviðtali í haust
að verið væri að koma á fót
minningarherbergi um hann í
bókasafninu þar.
Það er raunar menningarfram-
tak sem alla gamla Siglfirðinga
varðar. Mér er til efs að nokkurs
staðar annars staðar á íslandi
hafi fjölhæfari snillingur stýrt
málum á umbrotatímum en í
Siglufirði á dögum séra Bjarna.
Samtíðarmenn hans eiga heiður
skilinn fyrir að meta forystuhæfi-
Ieika hans og fjölþættar gáfur að
verðleikum. Víða brennur því mið-
ur við að öfundsjúk meðalmennsk-
an troði skóinn niður af þeim sem
fram úr fjöldanum skarar. Því
tókst starf séra Bjarna vel að
Siglfirðingarnir gömlu voru heii-
steypt fólk sem miklaðist af for-
ingja sínum. Þar stýrði „fríður
foringi" „fræknu liði“.
En það er ekki aðeins Siglfirð-
inga að heiðra minningu séra
Bjarna og halda henni á loft.
Þjóðin öil á honum skuld að
gjalda. Hann lét ekki við það sitja
að gefa okkur lögin sín fögru og
hátíðasöngvana — heldur markað'i
hann og dró á land verðmæti, þar
sem þjóðlagasafn hans er, sem
hefðu líklega glatast á hafsjó
tímans ef elja hans og þekking
hefði ekki komið til.
Ef einn maður hefði á öldinni,
sem leið, unnið verk Jóns Árna-
sonar, Jónasar Hallgrímssonar,
Sigurðar málara, bæjarstjórnar
Reykjavíkur og kannski ríflega
það væri minningu hans án efa
sómi sýndur. Segja má að séra
Bjarni hafi á vissan hátt verið
siíkur maður. Þess vegna er okkur
hollt að minnast hans með virð-
ingu og þökk.
Olafur Haukur Árnason.
Geitaskarð:
Fræðslu-
fundir um
samvinnu-
mál
Geitaskarö, 20. nóvember.
I Austur-Húnavatns-
sýslu er starfandi á vegum
Kaupfélags Austur-Hún-
vetninga, Sölufélags
Austur-Húnvetninga og
Starfsmannafélags sam-
vinnufélaganna í hérað-
inu, svokölluð félagsmála-
nefnd. Hlutverk nefndar-
innar er að vera tengiliður
milli neytenda í héraðinu
annars vegar og sam-
vinnufélaganna hins veg-
ar.
Á vegum nefndarinnar er
gefið út fréttabréf, sem
kemur út a.m.k. sex sinnum
á ári. Nú er verið að
undjrbúa fræðslufundi um
samvinnumál, ásamt vöru-
kynningu á vörum Goða og
Kjötiðnaðarstöð SAH.
Guðmundur Guðmundsson,
fræðslufulltrúi SÍS mun
flytja framsöguerindi og
svara fyrirspurnum. Fund-
irnir byrja allir klukkan
21.00 og verða sem hér
segir: Á Skagaströnd
mánudaginn 24. nóvember,
í Húnaveri þriðjudaginn 25.
nóvember, á Blönduósi
miðvikudaginn 26. nóvem-
ber, í Flóðvangi fimmtu-
daginn 27. nóvember og á
Húnavöllum föstudaginn
28. nóvember. Fundirnir
eru öllum opnir og eru
menn hvattir til að mæta á
einhverjum ofannefndra
fundarstaða. Þá er og gert
ráð fyrir því, að Guðmund-
ur fari í grunnskóla sýsl-
unnar og haldi þar fyrir-
lestra um sama efni.
— Ágúst.
EITT SEZTA URVALIOIBÆNUM
af sófasettum og öðrum húsgögnum
Mjog
hagstætt
verð
★
Opið
kl.
húsgögn,
Langholtsvegi 111, Reykjavík.
Símar 37010 — 37144.