Morgunblaðið - 30.11.1980, Blaðsíða 14

46
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 30. NÓVEMBER 1980
Bókatíðindi Iðunnar
Sigfús
Daöason:
Ljóð
Út eru komin Ljóó Sigfúsar
Daöasonar, myndskreytt af
Sverri Haraldssyni listmál-
ara. Þetta er þriðja bókin í
flokki heildarsafna helstu
samtímaskálda. Fyrri bækur
í flokknum eru Kvæöasafn
Hannesar Péturssonar og
Ljóö Stefáns Harðar Gríms-
sonar.
Sigfús Daðason var eitt fyrsta
„atómskáldið" svokallaöa og
einn af helstu brautryöjend-
um módernismans á íslandi.
Sigfús er og einn af helstu
boöberum franskra menning-
aráhrifa á íslandi en hann
stundaði nám í Frakklandi á
árunum 1951—59. Þykjast
Sitffús Duðason
LJÓÐ
ómskáldunum. Borgarum-
hverfiö blasir hins vegar víöa
viö í kvæöum hans og kenndir
og hugsanir tengdar því.“
„Aigengasta þemaö í þess-
um Ijóöum er tilvera manns-
ins og hugleiðingar um hana,
stundum existensíalískar, en
gjarnan tendraöar mannúö
og samúð ekki ósvipaö og í
Ijóöum Éluards og Aragons.“
Síöar segir Eysteinn: „Ljóö
Sigfúsar eru hvergi verulega
torræö í máli eöa myndum. í
þeim ráöa jafnan yfirveguö
hugsun og vitsmunir fremur
en ástríöur.“
Þetta síöasttalda er einmitt
þaö sem orðið hefur aö eins
konar einkunnaroröum bók-
menntamanna í umfjöllun,
þeirra um Ijóö Sigfúsar, aö í
j>eim ráöi heimspekileg hugs-
un, vitsmunaleg dýpt og yfir-
vegun. En Ijóö hans eru einnig
annað og meira: „Meö mál-
tækni af þessu tagi eru ekki
menn sjá franskra áhrifa
gæta í Ijóöagerö hans, eink-
um í bókinni Hendur og orö
sem út kom áriö 1959. I bók
sinni um atómskáldin segir
Eysteinn Þorvaldsson meöal
annars um Ijóö Sigfúsar:
„Náttúrumyndir eru fáar í
Ijóðum Sigfúsar og ekki sér-.
lega íslenskar, og er hann aö
þessu leyti ólíkur hinum at-
aöeins sköpuö fersk orö,
heldur er líka um aö ræöa
aukna orökynngi ..segir
Eysteinn á einum staö.
í Ijóöasafninu eru allar þrjár
bækur Sigfúsar, Ljóö 1947—
1951, Hendur og orö og Fá
ein Ijóö. Tvær hinar fyrri hafa
um langt skeiö veriö ófáan-
legar og er því mikill fengur
aö safni þessu.
_
Olafur Gunnarsson:
Ljóstollur
formyrkvun eða barnaleikur?
Það þarf þor og áræði til aö skrifa slíka bók (reyndar einnig til aö
gefa hana út). Ljóstollur er skáldsaga og heimildarrit. Skáldsaga að
því leytinu til að þeir atburöir sem sagan lýsir hafa aldrei gerst.
Heimildarrit sökum þess að slíkir atburöir eru stöðugt að gerast.
Það var kominn tími til aö skrifuð yröi reynslusaga karlmanns,
óvægin og opinská.
Sagan segir frá ungum pilti sem
fer að vinna í trésmiöju. Þar ríkir
harka og miskunnarleysi í við-
skiptum manna. Pilturinn er lagö-
ur í einelti, uppnefndur gunga og
hommi af félögunum, en draumur
hans sjálfs er að veröa „maöur
meö mönnum", Karlmaður meö
stóru kái eins og félagarnir.
Feimnismál, leynd-
armál, tabú
Þaö er eins víst aö Ljóstollur eigi
eftir að verða umdeild bók. Menn
skulu samt sem áöur gæta aö því
aö í raun er ekki viö bókina sjálfa
aö sakast heldur þann raunveru-
leika sem hún lýsir af ísköldu
raunsæi.
Sadismi, sjálfsfróunarfantasíur,
frumskógarsiögæöi samfélags
karlmennskunnar og hin tak-
markalausa kvenfyrirlitning sem
því fylgir, þessu öllu gerir Ljóstoll-
ur skil.
Enginn dregur sannleiksgildi bók-
arinnar í efa. Deilur um þessa bók
veröa því deilur um það, hvort eigi
og megi segja sannleikann um-
búöalaust.
Hver þekkir
sjálfan sig?
Viö spuröum Ólaf Gunnarsson
hvort Ljóstollur væri saga um
eitthvert einstakt formyrkvað til-
felli?
— Ég hugsa að Ljóstollur sé alls
ekki formyrkvuð saga. Ég gæti
ímyndaö mér aö þegar hver sá
íslendingur sem viö köllum
„normal, sé kominn uppí rúmiö
sitt, búinn aö slökkva Ijósiö og
farinn að hugsa um þaö hver hann
er, þá komi í Ijós aö þessi saga er
hreinn barnaleikur. Sem hún og
er.
— Hvernig viötökum áttu von á?
— Ég á von á því aö héreftir muni
íslendingar taka ofan fyrir mér
þegar þeir mæta mér á götu.
Auður Haralds kemur enn á óvart
LÆKNAMAFÍAN
Það er búið að hlæja svo
mikið að sjúklingum í
gegnum tíðina aö þaö er
kominn tími til að hlæja
pínulítið aö læknunum.
Og þaö gerir maður svo
sannarlega við lestur
bókarinnar. En sagan er
ekki aöeins fyndin, hún
er líka spennandi: Tekst
sjúklingnum að komast
undir hnífinn? Tekst
henni að komast að því
hvað Þormóður læknir er
að hugsa? Var hún með
gallsteina eins og hún
haföi haldiö fram eða var
hún móðursjúk?
Ómannlegt og
vélrænt kerffi
Við slógum á þráöinn til
Auöar og spuröum hana
— lítil
pen bók
hvaö heföi vakaö fyrir henni
meö Læknamafíunni.
— Þú biöur ekki Guö um
lítið. Nú þaö sem vakti fyrir
mér var náttúrlega þaö í
fyrsta lagi að borga skatt-
ana mína frá í fyrra og í
ööru lagi aö skrifa ádeilu á
læknastéttina og reyndar
allt heilbrigöiskerfiö eins og
þaö er rækt. Eins og heil-
brigöiskerfiö er rekiö er
ekkert tillit tekiö til mann-
legra hliöa, ekkert tillit tekiö
til þess aö þaö eru einstakl-
ingar, manneskjur sem
velta í gegnum kerfiö.
— Heldurðu aö læknastétt-
in taki þessi skrif óstinnt
upp?
— Ég veit ekkert um þaö.
Héreftir fæ ég annaö hvort
afbragösgóöa læknisþjón-
ustu eöa þá aö ég verö aö
leita út fyrir landsteinana.
— Hvaöa ráöleggingar viltu
gefa fólki í viöskiptum þess
viö heilbrigöisþjónustuna?
— Aö láta ekki pakka sér
inn spurningalaust. Spyrja
spurninga og krefjast svara.
Læknamafían er eins og
kunnugt er önnur bók Auö-
ar Haralds en fyrsta bók
hennar, Hvunndagshetjan,
sem út kom í fyrra vakti
mikla athygli og varö met-
sölubók.