Morgunblaðið - 06.03.1981, Blaðsíða 3

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 6. MARZ 1981
3
Prófastar á fundum meö biskupi
SÍÐASTA þrjú dæxur hafa staft-
ið yfir fundir biskups með pró-
fostum landsins. Undanfarin
þrjú ár hafa prófastar komið
saman á fund biskups um þetta
leyti árs, og rætt málið ítar-
legar, heldur en á þeim prófasta-
fundum sem hafa verið í tengsl-
um við prestastefnu.
„Við ræddum aðallega um
kristniboðsárið", sagði Hr. Sigur-
björn Einarsson, biskup Islands í
samtali við Mbl. „Við ræddum
hvernig kirkjan ætlaði að halda
uppá það ár, minnast upphafsins
að kristniboði hér á landi, og nota
það tilefni til þess að minna
sjálfa sig á hlutverk sitt. Á
fundinum í gær veittist próföst-
um einnig tækifæri til þess að
ræða drög að reglugerð um vænt-
anlegt biskupskjör með fulltrúum
kirkjumálaráðuneytisins. Pró-
föstum er ætlað að hafa umsjón
með kosningu þeirra kjörmanna,
sem eiga að taka þátt í biskups-
kjöri af hálfu leikmanna. En það
sem lýtur að kristniboðsárinu
verður nánar kynnt síðar."
Ljósmyndina tók Ólafur K. Magnússon.
Steinsteypufélag Islands:
Stjórnvöld veiti styrki eða lán
til viðgerða á alkaliskemmdum
STEINSTEYPUFÉLAG íslands
hélt nýverið fund þar sem fjallað
var um alkalískemmdir í stein-
steypu. Verkfræðingarnir Ríkharð-
ur Kristjánsson, Hákon Ólafsson
og Vífill Oddsson fluttu framsögu-
erindi á fundinum. sem sóttu rúm-
lega 80 manns, og á eftir urðu
fjörugar umræður.
Það kom fram á þessum fundi, að
orsakir alkalískemmda eru einkum
þrjár: Alkalí-ríkt sement, „virkt"
malarefni, og hátt rakastig. Þegar
„Rekstrarafkoma Landsvirkjunar
reyndist með óhagstæðasta móti
árið 1980, en þá nam rekstrarhalli
fyrirtækisins um 1470 milljónum
gamalla króna," sagði Halldór. „Er
þetta þriðja árið í röð, sem um
verulegan halla er að ræða. Hin
slæma afkoma þessi ár á rót sína að
rekja til samansafnaðs vanda í
gjaldskrármálum fyrirtækisins, sem
ekki tókst að yfirstíga á síðastliðnu
ári þrátt fyrir að stjórnvöld hafi á
því ári heimilað Landsvirkjun veru-
legar hækkanir á gjaldskrá sinni.
Námu þessar hækkanir alls um 91%,
en þar sem um áfangahækkanir var
að ræða var hækkun á meðalverði
Landsvirkjunar minni á árinu eða
aðeins um 50%. Enmnfremur stafar
rekstrarhallinn 1980 að hluta af
samdrætti í orkusölu vegna þeirrar
rafmagnsskömmtunar, sem grípa
þurfti til á árinu sökum vatnsskorts.
Hin slæma afkoma fyrirtækisins
hefur leitt til þess, að Landsvirkjun
hefur þurft að taka eriend lán til að
mæta rekstrarhallanum frá ári til
árs síðastliðin þrjú ár og getur slíkt
að sjálfsögðu ekki gengið til lengdar.
Vaxtagjöld og gengistap af slíkum
ráðstöfunum leiða óhjákvæmilega til
hærra kostnaðarverðs rafmagns og
auka verðhækkunarþörfina jafnt og
farið var að nota íslenskt sement á
árinu 1959 jukust möguleikar á
alvarlegum alkalískemmdum í
steypu og eftir að farið var að nota
uppdældan sjávarsand á Reykjavík-
an að mun. Og í byggingum steypt-
um á tímabilinu 1959—1972 eru að
öllum líkindum verulegar skemmdir
í 10% þeirra, en mikil útbreiðsla
alkalískemmda hér á landi var samt
ekki almennt kunn fyrr en á árinu
1978. Á sl. ári hafa farið fram
þétt með þeim afleiðingum, að raf-
magnsverð til almennings verður
fyrr eða síðar hærra en ella.
Önnur afleiðing þessarar þróunar
og með sömu óheppilegu áhrifunum
er sú, að ekki hefur reynzt unnt að
fjármagna framkvæmdir Lands-
virkjunar með fé úr rekstri fyrir-
tækisins síðastliðin þrjú ár heldur
hefur þurft að fjármagna þær svo til
eingöngu með erlendum lánum. Til
þessa dags á þetta því miður að öllu
leyti við um Hrauneyjafossvirkjun,
en upphaflegar áætlanir um fjár-
mögnun hennar gerðu ráð fyrir því,
að um 25% af stofnkostnaði virkjun-
arinnar yrði fjármagnaður með fé úr
rekstri Landsvirkjunar og þá með
það fyrir augum, að lántökur í þágu
framkvæmdanna yrðu ekki meiri en
góðu hófi gegndi.
Það er hins vegar ljóst að stjórn-
völd hafa sýnt vaxandi skilning á
umræddum vanda eins og hækkun-
arheimildir Landsvirkjun til handa
á síðastliðnu ári bera vott um, en
verðhækkanir samkvæmt þeim búa
mjög í haginn fyrir afkomuna árið
1981. Auk þess sem Landsvirkjun var
heimiluð 16% hækkun frá 2. janúar
sl. að telja," sagði Halldór Jóna-
tansson að lokum.
gagngerar endurbætur á fram-
leiðslu sements frá Sementsverk-
smiðju ríkisins, og árið 1979 var
hætt notkun sjávarefnis í „út-
veggjasteypu" á Reykjavíkursvæð-
inu. Þessar endurbætur gera líkur á
alkalískemmdum í framtíðinni litl-
ar.
Rannsóknir Rannsóknastofnunar
byggingariðnaðarins benda til þess
að til að koma í veg fyrir áfram-
haldandi alkalískemmdir á þegar
steyptum mannvirkjum sé að
vatnsklæða húsin, en vatnsklæðning
er dýr, svo að athuga þyrfti aðrar
aðferðir, eins og málningu og
„sprautuhúðun". Allavega töldu
menn ljóst að stórfé yrði að verja til
lagfæringa á næstu árum.
Þess vegna gerði fundur Stein-
steypufélags íslands eftirfarandi
samþykkt: „Vegna alvarlegra alkalí-
skemmda í húsbyggingum, skorar
fundur í Steinsteypufélagi Islands á
stjórnvöld, að veita styrki eða hag-
kvæm lán til viðgerða á þeim.
Einnig skorar fundurinn á stjórn-
völd að veita fé til rannsókna á
þessu sviði."
Samhljóða samþykkt
Iláskólaráðs:
Dr. Kristjáni Eld-
járn verði veitt
prófessorsstaða
Á FUNDI Iláskólaráðs í gær
var samþykkt samhljóða, að
dr. Kristjáni Eldjárn, fyrr-
verandi forseta íslands. yrði
veitt prófessorsstaða við
heimspekideild Háskóla ts-
lands.
Guðmundur Magnússon, há-
skólarektor sagði í gær, að
heimspekideild hefði flutt til-
lögu þess efnis, að dr. Krist-
jáni Eldjárn yrði veitt þessi
staða. Á þann hátt myndi
Háskóli íslands styðja við
bakið á þeim rannsóknum,
sem hann vinnur að. Prófess-
orsstaðan er bundin nafni
Kristjáns Eldjárns og er án
kennslu- og stjórnunarskyldu.
Staðan er ólaunuð. Ingvar
Gíslason menntamálaráð-
herra, fær nú mál þetta til
endanlegrar ákvörðunar.
Landsvirkjun:
Tap á rekstrinum
þriðja árið í röð
TÆPLEGÁ 15 milljóna króna tap varð á rekstri Landsvirkjunar á síðasta
ári, en það svarar til 1,5 milljarða gkróna. Morgunblaðið ræddi við Halldór
Jónatansson. aðstoðarframkvæmdarstjóra Landsvirkjunar, i gær og sagði
hann m.a. að árið 1980 væri þriðja árið í röð. sem fyrirtækið væri rekið með
halla. Þá kom einnig fram í samtalinu við Iialldór. að fyrirtækið hefur
ekki verið aflögufært með fé úr rekstri til að fjármagna hluta
stofnkostnaðar Ilrauncyjafossvirkjunar eins og ráðgert hafði verið.
Boeing 737-þota Arnarflugs:
Eostar 16 millj.
gkr. að þjálfa
hvern flugmann
FJÓRIR flugmenn Arnarflugs
hafa nú lokið bóklegri þjálfun
fyrir flug á Boeing 737 og eru í
verklegri þjálfun. Alls verða þjálf-
aðir 10 flugmenn félagsins á þessa
tegund flugvélar. sem félagið hef-
ur tekið á leigu frá belgíska
flugfélaginu Air Belgium og
hyggst nota í leiguflugi fyrir
brezka fiugfélagið Britannia
Airways um Evrópu.
Þjálfun, sem þessi er mjög dýr
samkvæmt upplýsingum frá Arn-
arflugi, en kostnaðurinn við þjálf-
un hvers flugmanns er um 16
milljónir gkróna, eða heildarkostn-
aður upp á um 160 milljónir
gkróna.
Flugvélin fær Arnarflug afhenta
seinnihluta aprílmánaðar og leigu-
flugið fyrir Britannia Airways
hefst 1. maí nk.
Seinni hópurinn, þ.e. sex flug-
menn fer svo í þjálfun mjög
bráðlega, og mun hafa lokið þjálf-
un áður en félagið fær vólina
afhenta.
Góð sala
SKUTTOGARINN Guðsteinn seldi
177,7 lestir af ísuðum fiski í Cux-
haven í gær fyrir 1241,5 þúsund
krónur, meðalverð á kíló 6,99 krónur.
Mikið var af góðum karfa í afla
skipsins og fékkst gott verð fyrir
hann. Guðsteinn er eini togarinn,
sem landar ytra í þessari viku og í
þeirri næstu er Karlsefni eitt ís-
lenzkra skipa með bókaðan löndun-
ardag ytra.