Morgunblaðið - 12.04.1981, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 12. APRÍL 1981
65
mig mátt gruna, að á meðan
einvígið stæði reyndist hann rusti
og að einvíginu loknu, í Graz árið
1979 — hreinræktaður óþokki?!
Eftir að bréf hafði komið frá
Moskvu þar sem Þýzkaland var
fyrsti valkostur, ekkert sagt um
annan valkost og Filipseyjar sá
þriðji, valdi forseti FIDE Baguio
sem mótsstað. Svo var að sjá sem
þessi ákvörðun kæmi Karpov á
óvart. Þennan dag tapaði hann
fyrir Timman á skákmótinu í
Bugonjo. An þess að gera litið úr
hollenska stórmeistaranum, sem
tefldi frábærlega vel, virtist Karp-
ov verulega uppnæmur þennan
dag er hann frétti að Filipseyjar
hefðu orðið fyrir valinu. Þegar allt
kom til alls var viðfangsefnið svo
mikilvægt, að jafnvel Karpov
hafði ekki verið látinn fá vitn-
eskju um hið ieynilega samband
milli Sovétmanna og Campoman-
es. í janúar heimsótti Baturinsky
Filipseyjar og fá öllu var gengið.
Stuðningur mótshaldaranna við
Sovétmenn var tryggður. Um leið
var stuðningur Campomanes við
Sovétmenn undirbúinn í einu og
öllu, jafnvel óverulegustu smáat-
riðum að því er virðist, til þess að
tryggja að hvergi yrði þröskuldur
á veginum og Sovétmenn hefðu
yfirburðaaðstöðu í einu og öllu
sem varðaði einvígið.
Áður en sjálft einvígið hófst
gerði ég enn eina tilraun til að
koma til liðs við fjölskyldu mina í
skjóli þess mikla áhuga sem fjöl-
miðlar höfðu á keppninni sem var
um það bil að hefjast. Ég hélt
blaðamannfund á flugvellinum í
Zurich áður en ég lagði af stað til
Manila, og kunngerði þar opið bréf
sem ég hafði ritað til sovézka
leiðtogans Leonid I. Brezhnev.
Þegar við komum til Manila fór
Korchnoi og frú Leuwerik
sitja sem fastast þegar „Inter-
nationalinn" er leikinn í stað
sovézka þjóðsöngsins við setn-
ingu einvígisins. Sovézki sendi-
herrann Mihailov stendur til
hægri.
staðreynd, að fjölskylda mín er í
gislingu, fólk sem er látið gjalda
landflótta míns.
Næstum ár er liðið síðan þau
sóttu um brottfararleyfi. Aðstæð-
ur þeirra eru ömurlegar. Þau hafa
verið svipt möguleika til fram-
færslu sér, möguleikanum til að
vinna og nema. Yfirvöldin líta á
þau með tortryggni og óvild;
grannar forðast samskipti við þau.
Réttindi fjölskyldu minnar sem
veitt eru í stjórnarskránni hafa
verið stórlega skert, en ekki skyld-
ur þeirra! Sonur minn, sem kvaddi
föðurland sitt fyrir einu ári, er
kvaddur í skyndi til skráningar í
herinn.
Þér, Marskálkur.Sovétríkjanna,
hrósið Muhammed Ali fyrir þann
kjark að neita að gegna herþjón-
ustu í Viet Nam. En sonur minn
kærir sig ekki heldur um að fara
með hernaði. Hann kærir sig ekki
um að verða hermaður í her þess
lands sem komið hefur svo hrak-
smánarlega fram við föður hans.
Það er einkennilegt, Hr. Forseti
Æðstaráðs Sovétríkjanna, að fyrir
vinnutruflanir, fyrir innrætingu
óeðlilegra viðhorfa í íþróttum og
fyrir, þegar allt kemur til alls,
gjaldþrot forystuhæfileika Sovét-
ríkjanna, skuli hinum varnarlausu
refsað en ekki hinum seku. Svo illa
vill til, að um allan heim sætta
menn sig við að pólitískum gíslum
sé refsað, en er það sæmandi
Sovétstjórninni sem mótar hina
pólitísku tízku í heiminum, Hr.
Forseti?
Einhvern næstu daga hefst á
Filipseyjum einvígið um heims-
meistaratitilinn í skák milli sov-
ézka stórmeistarans Anatoly
Karpov heimsmeistara og mín.
Ég höfða til heilbrigðrar skyn-
semi yðar í stjórnmálum, Hr
Aðalritari! Ég bið yður að leyfa
fjölskyldu minni að fara frá Sov-
étríkjunum svo að heimsmeistara-
einvígið geti farið fram í heil-
brigðum íþróttaanda og án stjórn-
málalegra örðugleika.
Ég bið yður að sýna góðan vilja
á að uppfylla skilyrði Helsinki-
sáttmálans, sem mælir fyrir um
að fjölskyldur skuli ná saman á
ný..
Ég höfða til miskunnsemi yðar,
Hr. Forseti. Ég bið yður að sýna
tveimur sovézkum borgurum sam-
úð, fólki sem örlögin hafa skapað
þá aðstöðu, að líf þeirra á ekki
lengur samleið með hinu sovézka
þjóðfélagi, og leyfið þeim að fara
frá Sovétríkjunum.
Victor Korchnoi stórmeistari."
Bréfið var endursent til hótels
míns frá sovézka sendiráðinu
M enn geta deilt um það hver
áhrif dularsálfræöingurinn Zouk-
har haföi á taflmennskuna í Baguio.
Vestur-þýzkur Ijósmyndari telur
áhrif hans ótvíræö. Joseph Cantr-
ell tók myndir á einvíginu fyrir
vestur-þýzkt tímarit. Hann hafði
tekið nokkrar myndir óvænt af dr.
Zoukhar og sérfræöingurinn mót-
mælti því ákaft. Seinna mætti
Zoukhar Cantrell á leiðinni inn (
skáksalinn og starði illilega á
Ijósmyndarann sem varð svo
mikið um, að hann missti mynda-
vélina sína í gólfið. Enn seinna kom
Cantrell aö Zoukhar hlæjandi i
hópi vina sinna. Cantrell spurði
hann hvort hann væri aö hlæja að
því aö hann skyldi hafa misst
vélina. Já, það var rétt. En nú var
Zoukhar blíður á manninn: „Þú
mátt taka mynd af mér núna ef þú
vilt.“ En hér kemur rúsínan í
pylsuendanum: Þegar Cantrell
framkallaði filmu með nokkrum
myndum af Zoukhar, voru mynd-
irnar sem hann tók af Zoukhar án
þess að hann vissi, allar í þoku, en
hinar sem hann tók með leyfi
Zoukhars, hreinar og skýrarl
Michael Stean vinur minn með
bréfið í sendiráð Sovétríkjanna.
Þá hélt ég annan blaðamannfund
og birti efni bréfsins á nýjan leik:
„Kæri hr. Brezhnev.
Atvinnuskákmaður og stór-
meistari, þar til nýlega sovézkur
borgari, nú búsettur í Sviss, leitar
til yðar.
Fyrir tveimur árum, er ég þoldi
ekki lengur mjög fjandsamlega
afstöðu flokkslega sinnaðra emb-
ættismanna og íþróttaleiðtoga, og
sviptur möguleikanum til að vinna
áfram að skapandi starfi mínu
innan Sovétríkjanna, fluttist ég til
Vesturlanda.
Fjölskylda mín — eiginkona og
sonur — eru um kyrrt í Sovétríkj-
unum. Þau eru þegnhollir borgar-
ar Sovétríkjanna, en knúin af ást
til eiginmanns og föður sóttu þau
um leyfi í júlí 1977 til að fara frá
Sovétríkjunum. í nóvember var
fjölskyldu minni neitað um vega-
bréfsáritun til brottfarar. í sam-
tölum við lögreglustjóra í Len-
ingrad leyndu þeir ekki þeirri
meðan á blaðamannafundi mínum
stóð. Umslagið var rifið, en ekkert
svar var að finna í því. Opinberir
sendimenn hinna ýmsu ríkja líta
skyldu sína misjöfnum augum. Ég
er sannfærður um að þetta hefði
ekki komið fyrir bréf sem stílað
væri til hr. J. Carter ...
Við skulum ekki vera barnaleg
— auðvitað lásu starfsmenn
sendiráðsins bréfið, vissir menn
úr sovézku skáksendinefndinni og
ýmsir aðilar í Sovétstjórninni.
Ringulreið ríkti í sendiráðinu eftir
að bréfið barst. í skyndi var
sendur bíll eftir Baturinsky, sem
var sérfræðingur í að afgreiða
svona mál, og hann var fluttur til
sendiráðsins til skrafs og ráða-
gerða. En þrátt fyrir það kom
ekkert beint svar. Meira en mán-
uði síðar minntist Baturinsky á
það í yfirlýsingu sinni, að Korch-
noi hefði haft uppi pólitískar
dylgjur og ögranir daginn áður en
einvígið hófst, og hafði hann þá
fyrst og fremst í huga bréfið til
Brezhnevs.
I stjórnmálaþrasi viðurkenna
Sovétmenn hina rökrænu villu að
rugla saman orsök og áhrifum.
Hver er ögrunin — sú staðreynd
að fjölskylda mín er í gíslingu hjá
Sovétstjórninni, eða að sú stað-
reynd skuli nefnd?
Þegar þetta gerðist vissi ég lítið
um samsetningu sovézku sendi-
nefndarinnar og svaraði spurn-
ingu um þetta fremur ruglings-
lega.
Önnur spurning var íhugunar
verð.-Óttaðist ég ekki um líf mitt?
— var ég spurður. Ég svaraði því
til, að í þessu einvígi þyrfti
Karpov á mér að halda sem
andstæðingi og svo fremi ég tap-
aði öllu væri allt í lagi. En ef mér
tækist að sigra í einvíginu þyrfti
ég meir en nokkru sinni fyrr að
óttast um líf mitt!
Nokkrum dögum síðar varð
Campomanes við eindregnum
beiðnum okkar um að fá að líta á
vegabréf Sovétmannanna sem
komnir voru, en leyfðu okkur ekki
að skrifa neitt niður. Við gátum
ekki þá þegar gert okkur grein
fyrir því hver var hvað, en nú,
þegar langt er um liðið, get ég
loksins gert nokkra grein fyrir
þessum mönnum. Þeir voru:
1. Karpov.
2. Baturinsky, formaður sendi-
nefndarinnar og sérfræðingur í
lögum.
3. Kalashnikov, varaformaður
sendinefndarinnar, útsendari
KGB, tæknilega hámenntaður.
4. Balashov, stórmeistari, til-
vonandi keppandi í millisvæða-
mótinu, 1. þjálfari.
5. Zaitsev, stórmeistari, 2.
þjálfari.
6. Tal, fyrrverandi heimsmeist-
ari, blaðamaður skákblaðsins „64“,
þriðji þjálfari. í reynd gerðu allir
sér ljóst, að hann var að aðstoða
Karpov, en ekki var kunngert
opinberlega um samvinnu þeirra
fyrr en eftir einvígið.
7. Roshal, fréttaritari TASS,
KGB-njósnari (atvinnulygari —
V.K.).
8. Gershanovich einkalæknir
Karpovs, sérfræðingur og sálfræð-
ingur.
9. Zoukhar, einkasálfræðingur
Karpovs, frægur sérfræðingur í
Sovétríkjunum fyrir dulsálfræði-
leg tengsl við geimfarana þegar
þeir eru óralangt frá jörðu.
10. Krylov, sérfræðingur í lík-
amsþjálfun, KGB-maður.
11. Pishcenko, einkalífvörður
Karpovs, KGB-maður, viður-
kenndur sérfræðingur í karate.
12. Matsveinn og sérfræðingur
um mataræði — ég man ekki nafn
hans þar sem mér var ekki leyft að
skrifa það niður. Eins og kom á
daginn meðan á einvíginu stóð var
hann einnig sérfræðingur í að
tilreiða lyf í mat.
13. og 14. Túlkar úr ensku og
spönsku, einnig sovézkir njósnar-
ar.
Þannig var þá liðið sem stefnt
var til höfuðs mér.
I3ularsállræðingurinn Zouk-
har og heimsmeistarinn Karpov
sigri hrósandi.