Morgunblaðið - 03.05.1981, Blaðsíða 1

Sunnudagur
3. maí

Bls. 33—64
Texti Einar Gunnlaugsson / Myndir Guðmundur Sigurbergsson o.fl.

— Sagt frá ævintýralegum ferjuflútmiiLgum yfir firði og
jökulfljót á leiðinni til Hornafiarðar fyrir 20 árum

■ '
V : *««$>«
í miðri Jokulsá á Breiðamerkursandi, jökullinn í baksýn.
Nokkurra tíma ferða-
lag tók þá marga daga
llornafirði. 10. apríl.
NÚ ÞEGAR nær dregur sumri og landsmenn fara að hugsa um og
undirbúa ferðalög sumarsins er ekki úr vegi að rifja það upp hvernig
ferðamáti tíðkaðist hjá þeim er þurftu að fara sunnan jökla fyrir 20
árum. Skaftafellssýslurnar báðar voru þá erfiðasti kafli leiðarinnar
frá Rcykjavik að Höfn i Hornafirði og er þá að sjálfsögðu átt við þau
óteljandi fljót og ár, sem yfir þurfti að fara. Á þessum árum voru brýr
það fáar á þessari leið að telja mátti þær á fingrum annarrar handar.
í dag er þessi leið hins vegar ekin á 5—8 klukkustundum, en í þessum
pistli verður hins vegar rifjuð upp ferð frá Reykjavik til Hafnar, sem
tók f jóra daga.
Jón Pálsson, 22 árum eftir að
vörubíllinn var ferjaður yfir Jök-
ulsá á Breiðamerkursandi.
í apríl árið 1959 keypti Jón
Pálsson í Bjarnanesi í Hornafirði
nýja vörubifreið í Reykjavík og fór
Jón með flugvél suður til að sækja
bifreiðina. Jón Sveinsson, núver-
andi forstjóri í Stálvík, teiknaði
bílpallinn og er lokið var við að
smíða hann var haldið austur á
bóginn. Daginn áður en Jón lagði
af stað hitti hann Guðmund og
Árna Sigurbergssyni frá Svína-
felli í Nesjum, en báðir voru þeir
þaulvanir fljótamenn, fæddir og
uppaldir á bökkum Hornafjarðar-
fljóts. Er Guðmundur heyrði, að
Jón ætlaði að fara einn austur
með bifreiðina, tók hann ekki
annað í mál en að fara með honum
austur og varð það úr.
I fyrsta áfanga var ekið sem leið
liggur frá Reykjavík til Víkur í
Mýrdal, enda sú leið greiðfær.
Næsta dag var haldið áfram frá
Vík, en þeir félagar höfðu fregnað
að flutningabílar frá Vík hefðu
daginn áður farið austur að
Fagurhólsmýri í Öræfum og að
þeir myndu væntanlegir til baka
þennan dag. Bíistjórana hittu þeir
síðan á Kirkjubæjarklaustri og
sögðu þeir, að engu hefði mátt
muna þegar þeir fóru um Blautu-
kvísl, en að öðru leyti væri leiðin
þokkaleg.
Ekki vildu Víkurbílstjórarnir
letja þá félaga í að halda áfram,
en mæltu með því, að þeir hefðu
bíl með í förinni til aðstoðar.
Slíkan bíl var ekki að finna á
Kirkjubæjarklaustri og var því
hætt við það vegna kostnaðar.
Þess í stað fékk Jón lánað talsíma-
tæki og stauraskó og ætluðu þeir
að nota símann með því að klifra
upp í símastaur og tengja símann
við símaiínuna og hringja í
Klaustur ef til þess kæmi, að þeir
þyrftu á aðstoð að halda.
Ferðin austur að Blautukvísl
gekk vel, en er þeir voru næstum
komnir yfir hana festist bíllinn í
sandbleytu. Þó var festan ekki
meiri en svo, að þeir náðu í grjót
og púkkuðu undir hjólin. Þannig
mjökuðu þeir bílnum hægt og
sígandi upp á bakkann austan
megin. Áfram var haldið austur á
bóginn. Skeiðará var ekki erfið og
lítið var í Gígjukvísl. Að Svínafelli
var komið um klukkan 20. Á þriðja
degi ferðarinnar var svo haldið frá
Svínafelli áleiðis austur. Nú þurfti
að fara yfir Fjallsá og Breiðá, en á
þessum árum runnu þær ekki
saman þar sem farið var yfir eins
og þær gera nú. Fjallsá var oftast
erfiðari yfir að fara þar sem hún
rann um þrengri farveg, en Breiðá
breiddi meira úr sér og var ágæt
yfirferðar og gekk sæmilega að
komast yfir þær báðar.
Nú var komið að mesta farar-
tálmanum á leiðinni frá Reykjavík
til Hornafjarðar, Jökulsá á
Breiðamerkursandi. Reynsla Guð-
mundar í því að fleyta bíl yfir
fljótið kom nú að góðu gagni, en
árið 1956 hafði hann, ásamt Gísla
bróður sínum, fleytt vörubíl yfir.
Það var gert á þann hátt, að á
staura var stagað 200 lítra olíu-
tunnum og þannig var búinn til
flotprammi fyrir bílinn. Það gekk
allt að óskum og nú skyldi sama
aðferð notuð.
FERJA ÚR 26 TUNNUM,
4 ELDSNEYTISTÖNKUM
OG 200 STAURUM
Jón og Guðmundur fóru sjálfir
yfir fljótið og austur að Svínafelli,
en bíllinn var skilinn eftir á
vesturbakkanum. Gísli, bróðir
Guðmundar, bauðst til að fara
með þeim Jóni og Guðmundi
daginn eftir og skyldi þá um leið
safnað saman staurum og olíu-
tunnum á bæjum á leiðinni. Dag-
inn eftir var svo haldið af stað og
á bæjum í Suðursveit fengu þeir
þær tunnur, sem nota þurfti
ásamt staurum. Er aftur var
komið að Jökulsá var öllu efninu
fleytt yfir og byrjað að útbúa
flotpramma fyrir bílinn. Svo
heppilega vildi til, að við bakkann
að vestanverðu voru fjórir stórir
flugvélaeldsneytistankar, sem
Vegagerðin hafði til umráða og
hafði notað til að fleyta yfir ána
ýmsum tækjum og búnaði.
Stjórnuðu þeir bræður frá
Svínafelli í Nesjum byggingu
prammans þar sem þeir höfðu
reynslu í slíku, en sér til aðstoðar
höfðu þeir nokkra ágætis menn úr
nærliggjandi sveitum. Byrjað var
að koma fyrir flotum á framhluta
bílsins og hverjum staurnum af
öðrum var síðan komið fyrir undir
bílnum ásamt tunnum. Var bíln-
um hnikað út í ána smátt og smátt
þar til pramminn var fullgerður
og bíllinn kominn á flot. Þess má
geta, að vörubíllinn var 6—7 tonn
að þyngd. Auk stauranna voru
notaðar um 26 tunnur, 200 iítra
hver, ásamt' flugvélatönkunum
fjórum, og flaut bíllinn mjög vel á
þessu.
Þessu næst var róið yfir fljótið á
bátsskel og vírinn sóttur í dráttar-
SJÁ NÆSTU SÍÐU