Morgunblaðið - 19.07.1981, Blaðsíða 6

38
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 19. JÚLÍ1981
VERCjLD
ÆSKAN
• •
Orvænting
barnanna
endar með
skelfingu
í lok júnímánaðar fékk skóla-
strákur í Hong Konjj skömm í
hattinn frá kennara sínum fyrir
slæma heKöun. Næsta da« skar
hann sig á púls. I>riðja daKÍnn
bárust þær fréttir frá Queen
Mary-sjúkrahúsinu, að hann væri
á KÓðum hataveKÍ.
Þessi piltur var í hópi hinna
heppnu, en þeir eru fleiri sem
hafna hinu megin landamæra lífs
og dauða. Aðeins mánuði áður
fannst annar fimmtán ára gamall
drengur látinn með nylonkaðal
um hálsinn. Hann hafði hengt sig
í járnrimlum. Tveimur mánuðum
áður fóru tvær vinkonur upp á þak
26 hæða húss, þar sem þær
bjuggu. Var önnur þeirra 13 ára
en hin ári eldri. Þær bundu
hendur sínar saman með snæri,
með hinni héldu þær hvor á sinni
biblíu og síðan stukku þær fram
af. Báðar létust. í bréfi sem þær
skildu eftir gáfu þær þá skýringu,
að þær hefðu „verið of hart
keyrðar" af fjölskyldum sínum og
skóla.
í Hong Kong er rúnriega ein
milljón barna og unglinga í skóla
og þar þykja það kannski ekki
mikil afföll, þó að átta börn
fyrirfari sér á tveimur mánuðum.
Eigi að síður hafa þessir atburðir
beint hugum manna að því hversu
dýru verði æska Hong Kong kaup-
ir framtíð í samfélagi sem Milton
Friedman og Margaret Thatcher
telja gósenland fyrir frjálst fram-
tak og markaðskerfi.
Kínversku börnin eru yfirleitt
aðeins þriggja ára gömul, þegar
þau fara að finna smjörþefinn af
markaðsöflunum. Það er þá sem
foreldrar þeirra reyna að koma
þeim inn á beztu barnaheimilin í
Hong Kong, því að í upphafi skal
endinn skoða og allir vilja að
börnin þeirra komist upp á tind-
„Ef barn dregst aftur úr,
fyllist þaö algjörri örvænt-
ingu ...“
Öll barnaheimilin eru i eigu
einkaaðila. Þau beztu hafna 19 af
hverjum 20 umsóknum og gróða-
sjónarmiðið er allsráðandi. Vöru-
merki á nærfatnaði barnsins get-
ur gert gæfumuninn um það,
hvort það fær inngöngu. Þetta er
upphafið á tilfinningalegri og
fjárhagslegri skuldbindingu fyrir
barnið og sú skuldbinding á eftir
að aukast hraðbyri eftir því sem
árin líða. Á þessum barnaheimil-
um eru börnin ekki látin læra með
því að leika sér. Þriggja ára gömul
sitja þau við borð. Borðin eru í
þráðbeinum röðum. Takmarkið er
velgengni og velgengni er sífelld-
lega metin til fjár.
Þegar börnin hætta á barna-
heimilum og hefja nám í grunn-
skólum eru þau látin taka inn-
tökupróf. Og í kjölfarið koma
stöðugt fleiri próf.
„Ef barn dregst aftur úr jafn-
öldrum sínum, fyllist það algerri
örvæntingu," segir ungur kín-
verskur grunnskólakennari. „Ég
hef séð sex ára börn falsa undir-
skrift foreldra sinna á illa unnin
verkefni."
Á þessu ári munu 14% ríkis-
útgjalda í Hong Kong renna til
menntamála. Fyrir fjórum árum
fór 21% ríkisútgjalda til mennta-
mála. Enda þótt verulegur
greiðsluafgangur væri fyrir hendi
hafa engar meiri háttar ákvarðan-
ir verið teknar um að færa út
kvíarnar eða brydda upp á nýj-
ungum. Fimmtíu af hundraði
unglinga fá enga framhalds-
menntun eftir 15 ára aldur nema
foreldrar þeirra geti staðið
straum af kostnaðinum.
Ástandið í fræðslumálum Hong
Kong sætir ýmiss konar gagnrýni.
Sá sem þetta ritar heyrði skipu-
laginu lýst með svofelldum orðum:
„Það er þríþætt. Stjórnvöld stefna
að því að þjálfa lítinn hóp manna
til að hanna körfur, skipa fyrir og
njóta frístunda. Þá þjálfa þau líka
annan hóp til að telja körfurnar
og safna saman gróðanum. En
stærsta hópinn þjálfa þau til að
bera körfurnar og þakka fyrir þau
forréttindi." — BRIAN EADS.
HUNGURVOFAN
Enn er
vesöld í
Vietnam
Um þessar mundir er mikill
matvælaskortur í Víetnam með
þeim afleiðingum að smóbörn
hrynja niöur úr hungri. Hefur
ástandið þar ekki veriö jafn
slæmt í mörg ár.
Dr. Duong Quynh Hoa gegndi
áður embætti heilbrigðisráð-
herra í bráöabirgöabyltingar-
stjórn Suður-Víetnams, en nú
veitir hún forstöðu rannsóknar-
deild á barnaspítala í Saigon.
Hún hefur sent út ákall um aö
matvæli og lyf veröi send til
landsins. Hún tekur svo djúpt í
árinni að segja aö heii kynslóö
Víetnama sé í hættu.
í niöurstööum könnunar, sem
dr. Hoa birti fyrir skömmu, segir
aö 38% bama í Saigon, — sem
nú nefnist opinberlega Ho Chi
Minh-borg, þjáist af næringar-
skorti. Eigi aö síöur er matvæla-
skortur miklu alvarlegri í noröur-
og miðhluta Víetnams. „Þjóöin
telur um 58 milljónir og þar af er
helmingur haldinn næringar-
skorti."
þaö stoöar ekki er komiö með
þau hingaö. Þau sem lifa af hafa
iöulega orðið fyrir varanlegu
heilsutjóni. Hafi barn þurft aö
búa viö alvarlegan næringarskort
fyrstu æviárin er hætt víö því, aö
þaö bíöi þess aldrei bætur.“
Frá 1975 hafa helztu mistök
ríkisstjórnar landsins birzt í
rangri stefnu viö framleiöslu og
dreifingu matvæla. Á síöasta ári
fengu verkamenn á vegum ríkis-
stjórnarinnar úthlutaö 13 kg af
hrísgrjónum á mánuöi, en
skammturinn haföi áöur verið 15
kg. Flóö, fellibyljir og langvarandi
þurrkar hafa valdiö miklum
skakkaföllum. En þaö er engum
blööum um þaö aö fletta aö
kommúnistastjórnin á hér mikinn
hlut aö máli vegna getuleysis og
Af 58 milljónum þjáist um
helmingur af matvælaskorti.
Dr. Hoa rekur heimili fyrir
alvarlega vannærö börn, og er
þaö eina heimili sinnar tegundar ekipulagsskorls. Fyrir skommu
í landinu. Börnin eru send frá viðurkenndi ríkisstjornin beinl.nis
öllum landshornum. Þar blasir aö ha,a 9ert skVssur 1 skiPu-
viö ömurleg sjón. Börn eru meö 'agsmalum og ruddi braut einka-
útblásinn kvið en aö ööru leyti fram,aki'iönaöi °9 landbunaði.
ekkert annaö en skinn og bein. Ennfremur hefur samyrkjubu-
Þeim svipar mjög til hinna dauö- skaPur 1 suöurhluta landsins ver-
vona barna frá Kampútseu, sem iö, stöövaöur. Raunar er offram-
Ijósmyndir birtust af fyrir tveim ,eiösla á hrisgrjonum i þeim
^rum landshluta, en stjornvöld hafa
greinilega ekki séö sér fært aö
„Mörg börn eru fiutt hingað flytja þaö norður á bóginn. Þeir
alltof seint,“ segir dr. Hoa. „For- sem mesta þörfina hafa í suöur-
eldrarnir reyna aö halda í þeim hlutanum eru hins vegar of
lífinu meö því aö gefa þeim fátækir til aö greiöa fyrir hrís-
grjónaseyöi og jurtalyf, en þegar grjónin. - WILLIAM SHAWCROSS
í viðtalstíma
hjá vélmenni
VÉLAR & TÆKNI
lchiro Kato prófessor í
Tokyo é vélmenni, sem tekur
stööugum framförum. Þaö
hefur 25 „fingur" og þeir hafa
þegar öólazt leikni í því aö
greina brjóstakrabba „meö
sama öryggi og nýútskrifaöur
læknastúdent“. Prófessorinn
segir, aö innan tveggja til
þriggja ára veröi þessu af-
kvæmi sínu auöiö aö keppa
viö hvaöa sjúkrahúslækni
sem er, hvaö snertir þekk-
ingu í bóklegum greinum, og
þá muni verði unnt aö taka
þaö í notkun á japönskum
sjúkrahúsum.
„Um síðir mun vélmennið
standa á sporöi færustu
mönnum, er stunda sjúkdóms-
greiningar,“ segir prófessor-
inn. „Það mun skrá hjá sér
allar mikilvægar upplýsingar
og svo mun verða þægilegt að
nota það viö sjúkdómsgrein-
ingu hjá konum, sem oft eru
feimnar viö læknisrannsóknir
hjá karlmönnum.“
Kato prófessor er viöur-
kenndur sem fremsti vél-
mennahönnuöur í Japan, en
þar í landi hafa orðið ótrúlegar
framfarir í framleiöslu á vélum,
sem geta „hugsaö“. Þeir sem
stunda rannsóknir á sviöi vís-
inda og iönaöar leggja mikiö
Hönnuðurinn spáir því
að vélmennið muni um
síðir slá sérfræðingun-
um við.
kapp á að framleiöa vélmenni,
sem geta gert svo að segja
hvaö sem er, t.d. teiknaö föt,
tekiö viö matarpöntunum eöa
flokkaö póst.
„Snemma á næstu öld
veröa slík vélmenni í notkun
um gervalla veröldina,“ segir
Kato. „Viö veröum þó fyrst aö
gæöa þau meiri næmleika,
þannig að þau geti fram-
kvæmt hvers kyns flókin verk-
efni.“
í Japan eru nú aö störfum
um 80.000 vélmenni, en flest
þeirra eru þannig úr garöi
gerö aö þau geta aöeins unniö
eitt ákveöið verk. Þau eru
algeng viö færibandavinnu,
t.d. eru þau látin sprauta eina
hlið á bíl, skrúfa skrúfur, og
taka upp ákveöna hluti. En
þau eru ekki þannig úr garöi
gerö aö þau geti vegiö og
metiö eöa tekiö ákvaröanir
upp á eigin spýtur.
I Japan er alger vélmenna-
della, og þar eru framleidd
vélmenni af öllum stæröum og
geröum, t.d. vélknúin eftirlík-
ing af Marilyn Monroe í fullri
líkamsstærö, Edward Kenn-
edy, knattspyrnuhetjur, skát-
ar, hundar og páfagaukar.
Marilyn-vélmenniö getur tjáö
sig á 20 vegu og hreyft sig á
48 vegu. Þaö kostar um kr.
50.000 út úr búö.
Ýmsir alvarlega þenkjandi
vísindamenn eru ekkl ýkja
hrifnir af slíkum fyrirbærum og
kalla þau vélknúin skrípi. Kato
vill ekki beinlínis meina aö
hann miöi aö því aö gera
vélmenni sín sem líkust
mönnum í útliti. „Þaö er eng-
inn vandi,“ segir hann. „Þaö er
hins vegar erfitt aö láta þau
hreyfast eins og fólk.“ Hann
hefur sett sér þaö lokatak-
mark aö setja saman vél-
menni, sem getur séö, heyrt,
fundiö til og fundiö lykt og þaö
telur hann vera innan seil-
'n9ar - DONALD KIRK