Morgunblaðið - 08.10.1981, Blaðsíða 37

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 8. OKTÓBER 1981
37
Þóra Marta Stefáns-
dóttir - Minning
Fædd 1. nóvember 1905.
Dáin 27. september 1981.
Þóra Marta fæddist í Lundi í
Reykjavík, sem nú er númer 130
við Laugaveginn, en hún lést í
Landspítalanum 27. september
1981, eftir þung veikindi.
Foreldrar hennar voru Jóhanna
Sigfúsdóttir og maður hennar,
Stefán B. Jónsson kaupmaður í
Reykjavík. Stefán B. Jónsson var
einn af merkari mönnum sinnar
samtíðar og Jóhanna var annáluð
gæðakona. Voru þau hjón virt af
öllum, sem til þeirra þekktu, og
heimili þeirra var til fyrirmyndar.
Ættingjar þeirra, sem áttu við
erfiðleika að stríða, sóttu til
þeirra styrk og hjálp.
Þóra Marta var einkabarn
þeirra hjóna. Hún var bráðgáfuð
og fjölhæf og varð meðal annars
dúx úr Verslunarskóla íslands
vorið 1923. Kennarapróf tók hún
árið 1933. Hún hafði unun af að
læra, var listhneigð og söngvin,
mjög vel ritfær og ættfróð.
Að námi loknu átti Þóra Marta
margra kosta völ, er hún valdi sér
starf. En það stóð hjarta hennar
næst að verða við óskum föður
síns og takast á við þau verkefni,
er fyrir hendi voru á Undralandi,
búskap og verslunarstörf.
Stefán B. Jónsson hafði keypt
jörðina Undraland, sem var nokk-
uð austan við bæinn. Rak hann
þar búskap á síðustu árum ævi
sinnar.
Þóra Marta elskaði sveitalíf,
enda hafði hún á bernskuárum
sínum átt heima á Suður-Reykjum
í Mosfellssveit, þar sem foreldrar
hennar bjuggu þá. Henni þótti síð-
an alltaf vænt um þennan stað og
minntist hans með trega. Um
þessar bernskustöðvar gerði hún
þessa vísu:
llppi á Reykjum á ók hoima.
uni ók mór þar við hlóm.
um líísins yndi la*t mÍK dreyma
Ijúft viA vorsins helKÍdóm.
Nokkru eftir að Stefán, faðir
hennar, féll frá, réðst sem ráðs-
maður að Undralandi Þjóðverjinn
Karl Hirst frá Kiel. Hann var
mjög duglegur maður og verklag-
inn, enda lærður vélsmiður. Hann
reyndist Jóhönnu, ekkju Stefáns,
framúrskarandi vel við búskapinn
og var hvers manns hugljúfi. Hef-
ur Karl sagt mér, að Jóhanna hafi
verið sér sem besta móðir. Þau
Þóra Marta og Karl Hirst gengu í
hjónaband 1. nóvember 1933. Þau
eignuðust tvo syni, Stefán Hirst
og Karl Hirst.
Þegar Jóhanna Sigfúsdóttir féll
frá árið 1939, var hún þess full-
viss, að einkadóttir hennar og litlu
drengirnir væru í forsjá hins
besta manns.
Stefán Hirst varð lögfræðingur
og kvæntist Valdísi Viihjálms-
dóttur. Þau hafa eignast þrjú
börn, drerig, sem þau misstu, og
tvær dætur, Elínu og Þóru. Karl
Hirst er starfsmaður Rauða kross
Islands. Kona hans er Guðrún
Jónsdóttir. Þau eiga tvö börn,
Karl Jón og Kristínu Jóhönnu.
Mesta gæfa foreldra er að hafa
barnalán. Það hafa þau Þóra
Marta og Karl haft. Synir þeirra,
tengdadætur og barnabörn eru
myndar- og manndómsfólk. Þóra
Marta unni fólki sínu mjög heitt
og þráði jafnan nærveru þess til
hinstu stundar.
Ungu hjónin á Undralandi voru
á árunum fyrir stríð hamingjusöm
með drengina sína. En við hernám
Breta 10. maí 1940 voru allir Þjóð-
verjar hér á landi herteknir og
fluttir í fangabúðir í Bretlandi.
Karl Hirst var í þeirra hópi, sem
hertekinn var. Var Karl Hirst í
útlegðinni í sjö ár og kom ekki
aftur fyrr en árið 1947. Sagði Karl
um þessi útlegðarár, að það væri
líkt og að vera grafinn lifandi og
ekki væri með orðum lýst þjáning-
um þess, sem slíkt reyndi. Og jafn-
vel þótt endirinn yrði góður, var
ekkert eins og áður fyrr.
Öll þessi erfiðu ár reyndi mjög á
þrek Þóru Mörtu. Hún vann fyrir
drengjunum sínum með kennslu í
Reykjavík og víðar. Og síðast en
ekki síst reyndist hún manni sín-
um svo vel sem auðið var, meðal
annars sendi hún honum í fanga-
búðirnar pakka með mat, fatnaði
og fleiru. Einnig sendi hún fólki
Karls í Þýskalandi ýmsar gjafir,
sem komu að miklum notum. Hún
tók jafnvel lán til þess að geta
haldið slíkum samböndum við.
Eftir að Karl kom aftur til Is-
lands, stundaði hann vélsmíði, og
vann jafnframt ræktunarstörf.
Þóra Marta vann að kennslu,
ásamt húsmóðurstörfunum. Þau
hjónin fóru oft á síðari árum til
Þýskalands til þess að vitja ætt-
ingja Karls. Einnig kom vensla-
fólk Karls til íslands. Ennfremur
komu margir Vestur-Islendingar,

frændfolk og vinir í heimsókn að
Undralandi. Þar var jafnan opið
hús og vinum að fagna.
Karl hefur verið heilsulítill síð-
ustu árin og oft þurft að vera á
spitala, en þá sýndi Þóra Marta
trygglyndi og vakti yfir velferð
hans.
Sjúkdóm þann, sem leiddi Þóru
Mörtu til dauða, hafði hún tekið
fyrir mörgum árum, en síðastliðið
sumar dró að því sem verða
myndi.
Aldamótabörnin eru nú sem
óðast að kveðja. Minningar um
samferðamennina sækja á hug-
ann. Með þessum orðum kveð ég
bernsku og æskuvinkonu mína.
Þá vil ég færa henni og hinum
góðu foreldrum hennar hjartans
þakkir fyrir þann kærleika, sem
þau sýndu mér, þegar ég var dag-
legur gestur á heimili þeirra, þar
sem ég kynntist hinu fagra
mannlífi. Ég þakka æskuvinkonu
minni tryggð og vináttu frá
bernskudögum til hinstu stundar.
Blessuð sé minning hennar.
Ég sendi eiginmanni hennar og
öðrum ástvinum innilegar samúð-
arkveðjur.
Kristrún Guðmundsdóttir
Veröldin stendur ekki á öndinni,
þó að einn samtíðarmaður falli
frá. En veröldin hefur breyst við
þetta fráfall. Og það er eins og að
varpa steini í lognslétta heiðar-
tjörn, — öldurnar frá steininum
berast í allar áttir. Eða þegar
staðið er á heiðarbrún og hóað út í
loftið blátt, þá halda hljóðöldurn-
ar áfram á vegum ljósvakans um
alla framtíð.
Þóra Marta Stefánsdóttir frá
Undralandi, sem kvaddi þetta
jarðlíf sunnudagsmorguninn 27.
september 1981, var aldamóta-
barn. Hún var fædd á fyrsta ára-
tug þessarar aldar.
Þegar hún fæddist, var ég orð-
inn stautlæs og farinn að líta í
landsmálablöðin, einkum Lögréttu
og Isafold. Þá fékk ég áhuga fyrir
Stefáni B. Jónssyni, manni sem
ungur að aldri hafði farið til Vest-
urheims, en var nú að undirbúa
komu sína aftur til gamla lands-
ins. I Vesturheimi hafði hann
kynnst mörgum nýjungum og
tækni. Og þar hafði hann hlotið
viðurkenningu og verðlaun fyrir
uppfundningar. Stefán B. Jónsson
auglýsti vinnutæki og verkfæri,
sem ekki höfðu áður tíðkast hér og
birti jafnframt myndir af tækjun-
um. Þetta var allt nýstárlegt. Frá
þeim tíma hefur mér fundist þessi
maður vera mikill framfaramaður
og að hann eigi verðugt sæti í sögu
þjóðarinnar. Innan við tvítugt hóf
hann trésmíðanám hér heima. Þá
smíðaði hann í frítímum sínum
langspil, sem meistari hans mat
sem listaverk og stytti námstíma
piltsins um eitt ár. Kona Stefáns
var Jóhanna Sigfúsdóttir. Þau
eignuðust eina dóttur, sem þau
skírðu Þóru Mörtu. Það var falleg
telpa og vel gefin, frá fyrstu tíð
námfús og drakk í sig áhrif frá
hinni ungu höfuðborg, sem taldi
um átta þúsund íbúa, þegar Þóra
Marta fæddist. Eftir fermingu
settist Þóra Marta í Verslunar-
skóla Islands og fór þaðan sem
dúx á lokaprófi. En hún hélt
áfram að lesa og læra, tók m.a.
kennarapróf í Kennaraskóla ís-
lands, og þegar hún var um þrí-
tugt talaði hún og las að miklu
leyti fimm tungumál, auk móð-
urmálsins.
Þóra Marta var bráðþroska og
glæsileg stúlka, hávaxin og bar
höfuðið með reisn. Augu hennar
voru djúp og geisiandi. Og í svip-
móti hennar var sú hamingja, sem
ég hef nefnt: — að nenna að
hugsa. Ég kalla hugsunina vega-
bréf til framtíðarinnar. Þóra
Marta hélt mörgum æskueinkenn-
um sínum og hæfileikum til hinstu
stundar.
Ég kynntist Þóru Mörtu fyrir
þrjátíu og sex árum, þegar Bretar
höfðu hertekið þýskan mann
hennar, Karl Hirst, og hún var
með litlu drengina sína tvo, og
vann fyrir sér með kennslu.
Þóra Marta var víðlesin, bæði í
sögu og trúarbrögðum. Hún var
einnig listræn og víða á heimilum
eru málverk eftir hana. Hún lék á
hljóðfæri og skrifaði bækur, með-
al annars rit, sem hún skrifaði um
ætt sína. Hún var metnaðargjörn
fyrir sig og sína. Það var háleitt
metnaðarmál hennar að halda
uppi minningu foreldra sinna.
Faðir hennar var líka forustumað-
ur á mörgum merkilegum sviðum.
Hann stofnaði bú á Reykjum i
Mosfellssveit og lagði heitt vatn í
bæ sinn, fyrstur manna á Íslandi.
Hann stofnaði mjólkursölu í hin-
um vaxandi bæ og hann fékk
fyrstur manna hér á landi tæki til
þess að gerilsneyða mjólk til sölu.
Og tugi annarra verka af fram-
kvæmdum þessa manns mætti
nefna.
Það var ekki að undra, þó að
Þóra Marta héldi í heiðri minn-
ingu föður síns.
Þóra Marta bar hefðarmennsku
í svip og fasi, hún var stórlynd og
hreinlynd og hverfur nú á brott
með virðulegt og gott vegabréf til
framtíðarinnar.
Gunnar M. Magnúss
+
Þökkum innilega auösýnda samúö og vinarhug viö andlát og útför
hjónanna
JÓHÖNNU BJARNADÓTTUR
frá Stapadal og
VALDEMARS P. EINARSSONAR,
loftskeytamanns, Mjóuhlíö 12.
Ásta Valdemarsdóttir, Magnús Gissurason,
Jóhanna V. Magnúsdóttir, Hallur S. Jónsson,
Ásta Hallsdóttir, Sigurveig Hallsdóttir.
Hugheilar þakkir fyrir auösýnda samúö og hjálp viö andlát og
jarðarför mannsins míns og fööur okkar,
VILHJÁLMS ELÍSAR ÞÓRHALLSSONAR.
Ingunn Þ. Jónsdóttir,
Rut Vilhjálmsdóttir,
Þórhallur Vignir Vilhjálmsson,
Jón Reynír Vilhjálmsson.
Þökkum innilega samúð og auösýnda vináttu viö andlát og jaröar-
för bróöur okkar
LÝOS GUOMUNDSSONAR,
bónda, Fjalli.
Jón Guðmundsson, Sigríöur Guömundsdóttir,
Ingibjörg Guðmundsdóttir, Guöfinna Guömundsdóttir.
+
Innilegar þakkir sendum við öllum þeim sem sýndu okkur hlýhug
og vináttu og veittu okkur margvíslega aöstoö viö andlát og jarö-
arför
SIGURDAR HALLDÓRSSONAR
frá Stórutjörnum.
Guö blessi ykkur öll.
Sigurfljóö Sörensdóttir
og aörir vandamenn.
+
Þökkum innilega auösýnda samúö viö andlát og útför
LÁRUSAR INGÓLFSSONAR,
leiktjaldamálara.
Árni Ingóllsson,
Rósa Ingólfsdóttir, Guöm. I. Guömundsson,
Gyöa Ingólfsdóttir, Siguröur Ólafsson
og aörir aöstandendur.
Lærið vélritun
Ný námskeið hefjast fimmtudaginn 8. okt.
Kennsla eingöngu á rafmagnsritvélar, engin heima-
vinna. Innritun og upplýsingar í síma 41311 eftir kl.
Vélritunarskólinn,
Suðurlandsbraut 20.
Föstudagshádegi:
Gkesikg
Kl. 12.30 - 13.00 á morgun að Hótel Loftleiðum.
íslenskur heimilisiðnaður og Rammagerðin
sýna helstu nýjungar í bráðfallegum ullar-og
skinnavörum ásamt, nýjustu hönnun íslenskra
skartgripa í Blómasal hótelsins. Módelsamtökin
sýna.
Hótel Loftleiðir bjóða um leið upp á gómsæta
rétti af hinu sívinsæla Víkingaskipi með köldu
borði og völdum heitum réttum.
Verið velkomin,
HOTEL LOFTLEIÐIR