Morgunblaðið - 16.02.1982, Page 29

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 16. FEBRÚAR 1982
37
hljóðritun og öðrum tækni-
mannsstörfum fyrir útvarpið á
Akureyri hafði það reyndar verið
gert um nokkurt skeið þó að ekki
verði jafnað til þess sem nú er orð-
ið. En aðstaða til slíks var afleit,
hentugt húsnæði hvergi tryggt og
tækjakostur af frumstæðasta tagi.
Þetta setti allri dagskrárgerð
nyrðra þröngar skorður og þeir
sem hlupu þar undir bagga með
útvarpinu í ígripum frá annarri
vinnu voru ekki öfundsverðir af
þeim vanda sem þeir stóðu
frammi fyrir þó að þeir reyndu að
leysa hann eftir þestu getu af
ráðsnilld og ósérplægni. Við þetta
bjó Björgvin Júniusson lengst af,
en mikil breyting varð á þegar út-
varpið eignaðist samastað í Norð-
urgötu 2b og bjó húsið þeim tækj-
um sem þá var unnt. Björgvin átti
ekki minnstan þátt í að koma
þessu í kring og gekk að því af lífi
og sál. Þar með var stigið fyrsta
framkvæmdaskrefið til þess að
gera útvarpið að landsútvarpi með
því að greiða götu fólksins í
byggðum fjarri höfuðborginni til
þess að leggja fram sinn skerf til
beinnar dagskrárgerðar til mót-
vægis við áhrif og aðstöðumun
þeirra sem byggja Reykjavíkur-
svæðið. Um árangurinn talar
dagskrá síðustu ára skýrustu máli
ásamt þeim breytingum sem nú
eru fyrirhugaðar fyrir norðan.
Þessi braut hlýtur að verða fetuð
áfram. Á Norðurlandi var eðlilegt
að byrja, en vonandi rísa sem
fyrst miðstöðvar eins og þar í öðr-
um landsfjórðungum svo að unnt
verði að afla þaðan meira efnis en
nú í dagskrá allra landsmanna og
koma þar upp landshlutaútvarpi í
viðbót þegar fram í sækir.
Að baki útvarpsþætti, löngum
eða stuttum, er einatt meiri vinna
og fyrirhöfn en hlustandann grun-
ar þegar hann opnar viðtækið. Þó
að hljóðritun og bein útsending
útvarpsefnis væri aðalverkefni
Björgvins Júníussonar fyrir út-
varpið á Akureyri fylgdi margur
böggull skammrifi. Stofnunin
hafði þar engan fastráðinn mann
sem hún gat leitað til um annað
sem gera þurfti, en þó að Björgvin
væri önnum kafinn og útvarps-
vinnan einungis aukastarf hans,
brást hann svo vel við hverri bón
að til hans var dögum oftar leitað
með stórt og smátt. Stundum
sneru þeir sér fyrst til hans sem
efni höfðu að bjóða svo að hann
þurfi sífellt að vera að bera boð á
milli manna. Þegar hljóðritun var
lokið þurfti að koma efninu suður,
láta fylgja því skýrslur með sem
nákvæmustum upplýsingum og
taka á móti alls konar sendingum
norður, undirbúa hljóritunar- og
efnisöflunarferðalög sunnan-
manna og aðstoða þá. Væru þeir
ókunnugir leiðbeindi Björgvin
þeim af fúsum vilja um flest sem
þeir vildu vita og útvegaði þeim
það sem á þurfti að halda. Fyrir
kom að hann var beðinn að taka á
móti útlendum útvaprsmönnum
sem óskað höfðu fyrirgreiðslu
Ríkisútvarpsins og voru að safna
efni fyrir stöðvar sínar eða lögðu
leið sína norður annarra erinda.
Þá kom hann á stefnumótum við
þá sem þeir vildu hitta, kom þeim
fyrir í verstöðvum eða á sveita-
bæjum og flutti þá jafnvel á milli.
Oft höfðu þeir orð á því á eftir
hvílíkur bjargvættur Björgvin
hefði reynst þeim. Auk þessa
þurfti hann að gera við viðkvæm
tæki og halda þeim við og fara í
ferðalög út fyrir Akureyri vegna
starfs síns. Með vaxandi umsvif-
um útvarpsins fyrir norðan hlóð-
ust öll þessi störf á hann með sí-
vaxandi þunga og verða seint upp
talin. Marga ferðina var hann bú-
inn að fara fram á Akureyrar-
flugvöll með spólu sem koma
þurfti suður, mörg voru símtölin
orðin milli hans fyrir norðan og
útvarpsmanna fyrir sunnan og
margan spölinn var hann búinn að
skjóta þeim óbeðinn á bílnum sín-
um um Akureyri og nágrenni.
Ofan á allt annað hafði Björgvin í
áranna rás komið sér upp einka-
safni segulbanda með röddum Ak-
ureyringa og fleiri Norðlendinga
og bjargað þannig frá glötun
hljóðrituðu efni sem gott er að
geymist. Úr því valdi hann eitt
sinn og kynnti nokkra bandspotta
í þættinum „Dagskrárstjóri í
klukkustund" eins og hlustendur
minnast ef til vill og voru þar
mest gamanmál á ferðinni. Vafa-
laust er safnið sundurleitt, en það
sýnir enn eina hlið á Björgvin og
þar á að vera til að minnasta kosti
ein þjóðkunn merkisrödd sem mér
er ekki kunnugt um að verið hafi í
annarra vörslum og þykir næsta
merkilegt að skuli hafa geymst.
Samstafsmenn Björgvins Júní-
ussonar hjá útvarpinu sakna þess
nú að eiga ekki lengur hauk í
horni á Akureyri í dagsins önn eða
geta deilt við hann geði á gleði-
stund. Hann var drengur góður,
greindur, glaðsinna og ráðsnjall
og vildi hvers manns vanda leysa.
Þó að maður komi í manns stað
getur orðið bið á því að annar sem
er öllum hnútum kunnugur í bæj-
arlífinu og eins viljugur og verka-
fús fáist til að taka upp merki
hans.
Ríkisútvarpið getur ekki úr
þessu þakkað betur störf Björg-
vins Júníussonar og þjónustu en
með því að halda minningu hans
og fordæmi í heiðri og efla þá
starfsemi í heimabyggð hans sem
hann hélt uppi meðan dagur ent-
ist. Að því verður stefnt og sam-
starfsmenn hans á Skúlagötu 4 og
víðar hugsa til hans með hlýju og
þökk á vegamótum og senda konu
hans, börnum og öðru skyldfólki
einlægar samúðarkveðjur.
Hjörtur Pálsson
Akureyri æsku minnar er mér
horfin með öllu og kemur aldrei
aftur nema í slitróttri endurminn-
ingunni. Gamla fólkið er farið veg
allrar veraldar eða flogið „suður"
á eftir börnum sínum og barna-
börnum. Fjölskyldan í húsi Júní-
usar verkstjóra við Eyrarlandsveg
29, sem var mitt annað heimili í
æsku, er nú öll komin í kirkju-
garðinn. Hús Júníusar stóð and-
spænis heimili foreldra minna.
Þar ríkti jafnan gleði og góður
andi. Eldhúsið hennar Soffíu ilm-
aði alltaf af heimilislegri kaffi-
angan og steiktum kleinum og
Júníus snýtti sér svo hressilega í
rauða tóbaksklútinn sinn, að
Svendborgarofninn í stofunni
skalf eins og í jarðskjálfta. Bamb-
usborðinu góða gleymi ég aldrei.
Það var alsett suðrænum potta-
blómum og minnti á einhverja
fjarlæga suðurhafseyju eins og
Hónólúlú. Þarna var mikið og
skemmtilegt mannlíf, og gott að
vera. Dauðinn var fjarlægt fyrir-
bæri. Ekki liðu mörg ár þar til
„maðurinn með ljáinn" drap dyra
með sinni svörtu og nístandi loppu
og dró Jóhann gamla, afann á
heimilinu, með sér ofan í gröfina.
Löngu síðar fór Helga gamla,
amman, sömu leið og síðar Helga
Rannveig, heimasætan og einka-
dóttirin í blóma lífsins, nýlega gift
Sævari Halldórssyni ljósmyndara.
Þau eignuðust eina dóttur: Soffíu,
gifta konu á Akureyri. Þá dóu síð-
ar heimilisfaðirinn Júníus og
Soffía húsfreyja vel við aldur. Síð-
astur af þessu góða fólki til að yf-
irgefa þetta mannlíf er Björgvin,
einkasonurinn og fyrsti leikbróðir
minn í lífinu, sem er jarðsettur í
dag. Fjölskylda Júníusar bjó
fyrsta árið okkar fyrir norðan
undir sama þaki og við, þar sem
Júníus var húsvörður og staðar-
haldari Akureyrarskóla, 'Árnes-
ingur og gamall Flensborgari.
Mér barst þessi helfregn fyrir
nokkrum dögum og varð jafnt um
og ef byssukúla hefði hæft mig í
brjóstholið og rifið allt og tætt í
sundur. Umhugsunin um dauðann
hefir sótt mjög á mig siðan,
alvörulausan afglapann, og ég
held, að ég kvíði ekki svo mjög ef
ég fæ að fara í fyrsta skoti eins og
vinur minn, Baddi, eins og Björg-
vin var jafnan kallaður fyrir norð-
an. Dauðinn er í sjálfu sér ekki
sem verstur, heldur hræðslan við
dauðastríðið sem er hið skelfilega
við óvættinn. Það jákvæða við
dauðann er hið algera tilfinn-
ingaleysi þess látna. Kuldinn er
ekki nístandi, né hitinn steikjandi.
Aftur á móti leikur dauðinn
vandafólk og ástvini hins látna
hörmulegar en orð fá lýst. Hví
skyldi ég vola og væla eins og
aumingi þegar borið er saman við
hvað börn hans, eiginkona og
vandamenn mega bera. Mér
finnst, að Akureyri hafi misst
einn af sínum beztu sonum. Með
fyrri konunni, Valgerði Þórólfs-
dóttur, eignaðist hann Júníus
yngra og Katrínu, sem búa með
mökum sínum á Akureyri. Val-
gerði missti hann eftir um tuttugu
ára sambúð. Börnum hans og eft-
irlifandi eiginkonu, ísafold Jón-
atansdóttur, votta ég einlæga
samúð mína, sem má nú ofan á
allt annað sjá á bak háaldraðri
móður, Vilhelmínu Norðfjörð, sem
bjó hjá þeim hjónum.
Björgvin var einstakur hæfi-
leikamaður, mátulega sveiflu-
kenndur og gosvirkur í geði. Hann
var hraður í gírskiptingum hug-
ans og örvandi í tali eins og títt er
um marga skemmtilega menn.
Hann líktist mjög föður sínum,
Júníusi, í töktum og tilburðum.
Björgvin hafði óvenju góðan dreng
að geyma. Innrætið og hjartalagið
var beint frá móðurinni, Soffíu,
sem var ein bezta kona, sem ég
hefi kynnzt.
Allt sem laut að tækni var hon-
um einkar tamt og bókstaflega lék
allt í höndunum á honum. Hann
var hugmyndaríkur og úrræða-
góður í senn, sem fer sjaldnar
saman en skyldi, eða praktískur í
útfærslu hugmynda. Fáa þekki ég,
sem hafa sýslað við jafn margvís-
leg og ólík störf um dagana og
Baddi. Því hefir eflaust valdið
óstöðugleiki persónuleikans.
Eftir nokkra dvöl í Menntaskól-
anum á Akureyri brá hann sér í
bakaraiðn. Þá gerðist hann skíða-
kennari og svigkóngur íslands.
Túlkur hjá brezka hernámsliðinu
á stríðsárunum. Einskonar ólaun-
aður móttökustjóri erlendra
ferðalanga staðarins. Gosdrykkja-
framleiðandi. Forstjóri efnaverk-
smiðju. Sjónhverfingamaður með
afbrigðum. Ljósa- og tækni-
meistari leikfélags staðarins. Far-
arstjóri fjallagarpa á Vindheima-
jökli og víðar. Þó að syrti í álinn í
slíkum svaðilförum, rataði Baddi
alltaf réttu boðleiðina heim aftur.
Hann var hótelstjóri um skeið.
Kvikmyndahússtjóri og annaðist
afgreiðslu hjá Flugfélaginu
gamla, og síðustu árin einskonar
útvarpsstjóri Akureyringa, þar
sem hann annaðist upptökur og
útsendingar fyrir Ríkisútvarpið.
Þegar rafmagnið rofnaði á Akur-
eyri sl. mánudag, þar sem hann
var við vinnu sína, hljóp hann í
annað hús, þar sem varastöð er
geymd, en féll niður örendur í'
þeirri hinztu ferð. „He died with
his boots on,“ eins og var óska-
dauði margra generála af gamla
skólanum.
Með honum er genginn einn al-
bezti og vinsælasti Akureyringur-
inn. Þó að ljósin fyrir norðan hafi
kviknað fljótt á ný, þá loga þau
aldrei aftur jafn glatt og skært
fyrir hugskotssjónum mínum eftir
að lífsljós þessa trygga og góða
leikbróður míns og vinar hefir
slokknað svo óvænt að eilífu.
Örlygur Sigurðsson
í dag er kvaddur Björgvin Júní-
usson bíóstjóri, til heimilis að
Ægisgötu 11 á Akureyri, en hann
var einnig tæknimaður útvarpsins
og upptökustjóri á Norðurgötunni.
I vetrarbyrjun árið 1979 var
ákveðið að einn af vikulegum
barnatímum útvarpsins skyldi
gerður á Akureyri, en þar var þá
komin bærileg aðstaða til dag-
skrárgerðar með tilkomu hússins í
Norðurgötu og útbúnaðar þess.
Á miklu valt um hversu vel
tókst til um þessa dagskrárgerð,
að til hennar fékkst strax úrvals
fólk, en úrslitum réði að fyrir var
smekk- og kunnáttumaðurinn
Björgvin Júníusson.
Það var svo ekki fyrr en í áliðn-
um maí, hálfu ári seinna, að ég fór
í fyrsta skipti norður, að hitta
mitt útvarpsfólk að máli og gera
nýjar áætlanir. Björgvin vissi að
mín var von og hafði séð mér fyrír
herbergi á Hótel Varðborgu. Kom
svo sjálfur út á völl að taka á móti
mér og koma mér heim á hótel og
þannig var það upp frá því. Varð-
borg með sínu elskulega starfs-
fólki varð eins og annað heimili
mitt þegar ég dvaldi fyrir norðan
og aldrei brást að Björgvin væri
mættur út á flugvöll þegar ég
lenti. Þannig var hann, alltaf
viðbúinn ef maður þurfti á ein-
hverju að halda.
Þessi fyrsta þriggja daga dvöl
mín fyrir norðan var upphaf að
ánægjulegu samstarfi og kynnum
við sérstæðan mann. Ekki var
hann aðeins félagi og góður vinur
okkar útvarpsmanna að sunnan,
heldur má líka segja að hann af
ýmsum ástæðum hafi verið út-
varpinu gjörsamlega ómetanlegur,
svo mjög að ég fæ ekki í fljótu
bragði eða með sanngirni séð
hvernig sæti hans verður fyllt. Því
sannleikurinn er sá, að oft á tíðum
vann hann að hlutum, sem voru
langt utan og austan við verksvið
hans og honum bar engin skylda
til að annast fyrir útvarpið. En
það held ég honum hafi yfirleitt
aldrei dottið í hug. Bón var borin
fram vegna þarfar og þá var
sjálfsagt að athuga hvað hægt
væri að gera til lausnar. Aldrei
var sagt nei, heldur — það má at-
huga það — við skulum sjá hvað
ég get gert.
Það er óneitanlega margs að
minnast frá samverunni á Akur-
eyri. Langar skemmtilegar stund-
ir í stúdíóinu á Norðurgötu við
vinnu og hlustun og lagni Björg-
vins og óendanlegt úthald við að
ná sem bestum árangri, oft við
ófullnægjandi aðstæður.
Þá minnist ég einnig ísmeyginn-
ar þrjósku Björgvins við að koma
mér til nokkurs skilnings og þekk-
ingar á mönnum, málefnum og
umhverfi höfuðstaðarins í norðri.
Sá lærdómur situr í blóðinu þaðan
af.
Öskudaginn í fyrra á Akureyri,
undarleg og mögnuð upplifun
fyrir blóðstilltan Sunnlendinginn,
sem kom að sjá og heyra.
Og svo var kominn heimferð-
ardagur — allt hvítt, skafrenning-
ur og ofanburður — kolófært.
Framlengt morgunkaffi í matsal
Varðborgar, þar sem óþolinmóðir
ferðalangar bíða frétta af veðri og
flugi. Þar er einnig staddur Kjart-
an Helgason forstjóri með hóp af
búlgörsku listafólki að kynna
Norðlendingum ferðir^ sínar. Suð-
rænar blómarósir syngja og slá
taktinn nettum dansfótum og
tveir galdrakarlar eru í salnum.
Þeir skiptast á reynslu, gjöfum og
galdri, sá búlgarski og Björgvin,
því auðvitað var það hann og
mátti ekki á milli sjá hvor var
hoffmannlegri eða kunnáttusam-
ari. Björgvin lofar okkur óskyn-
sömum biðverum því, að enn rofi
til og þá komi vél. Sem það og
gerir. Bylurinn gengur niður —
það greiðir frá sólu og vél rennir
sér niður á völlinn. Við út á völl,
upp í vél og hún í loftið. Éljaskýin
sópast saman undir vélinni og
loka fyrir sýn til jarðar. Þá var
hann skrýtinn svipurinn á útlendu
gestunum okkar.
Að lokum óskabarnið okkar —
þættirnir þrír um öskudaginn og
bræður hans, frábærir heimildar-
þættir að allri gerð. Þar gerðist
það óvænt, að Björgvin brá sér
sjálfur hinum megin við hljóð-
nemann og sagði á skemmtilegan
hátt frá atvikum úr ævi stráksins
Badda og vina hans í Brekkunni.
Nú er þessu öllu lokið, samferð á
enda og ekkert eftir nema að
kveðja.
Til eru þeir menn, sem eru svo
stórir í sjálfum sér, að þá getur
aldrei hent neitt smátt''í lífinu.
Þeir sníða sér allan stakkinn eftir
vexti — gefa stórt, taka stórt.
Slíkt fólk vill gjarna verða manni
síðgleymt og þannig var Björgvin
Júníusson mér sem vinur og sam-
starfsmaður.
Eftirlifandi konu Björgvins,
Isafoldu Jónatansdóttur, börnum
hans og öðrum ástvinum sendi ég
vinarkveðju mína um leið og ég
votta þeim einlæga hluttekningu
mína vegna snöggs fráfalls ástvin-
ar þeirra.
Gunnvör Braga
Fréttin um ótímabært andlát
Björgvins Júníussonar kom mér
eins á óvart og unnt var — sam-
dægurs höfðum við talast við í
síma og Björgvin raunar verið að
vinna að útsendingu efnis frá Ak-
ureyri — raunar skilst mér að
hann hafi einmitt verið að starfa
að upptökum fyrir Ríkisútvarpið,
þegar hann var skyndilega kallað-
ur annað og úr þeirri sendiför átti
hann ekki afturkvæmt.
Þessar línur eru til þess eins
settar á blað, að þakka Björgvin
fyrir frábæra samvinnu og sam-
starf á liðnum árum, raunar rifj-
ast það upp nú, að margt fyrir
löngu áttum við að heita sam-
starfsmenn — á þeim árum er
hann starfaði fyrir Flugfélag ís-
lands á Akureyri en ég starfaði
fyrir sama fyrirtæki erlendis.
Það var yfirleitt skemmtileg til-
breyting að koma til Akureyrar en
ekki hvað síst sakir veru Björg-
vins þar — þægilegri, hjálpsamari
og viðkunnanlegri samstarfsmann
var ekki hægt að hugsa sér. Raun-
ar þótti mér stundum sem greið-
vikni Björgvins og óþreytandi lip-
urð hans gengi í sjálfu sér út í
öfgar, það kom fyrir að maður
hefði samviskubit af því, hversu
miklum tíma og fyrirhöfn hann
varði til þess að þau störf, sem
ætlað var að vinna, mættu takast
sem best. Og einu gilti hvort hann
var ónáðaður á virkum degi eða
helgum, hvort heldur var á nótt
eða degi!
Björgvin Júníusson hafði brenn-
andi áhuga á því að útvörpun frá
Akureyri yrði fastur liður í starf-
semi Ríkisútvarpsins og ég tel mig
geta fullyrt, að enginn maður varð
SJÁ NÆSTU SÍÐU.