Morgunblaðið - 03.04.1982, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 3. APRÍL 1982
Á fundi með breskum heims-
endaspámanni og íslensk-
um þjóðrembusósíalistum
eftir Jón Baldvin
Hannibalmm, ritstjóra
Það er orðið tímakorn síðan
undirritaður hefur lagt leið sína
á „stórfund" hjá herstöðvaand-
stæðingum. Mér lék hins vegar
nokkur forvitni á að vita, hvern-
ig hinn sjarmerandi yfirstétt-
arbreti og heimsendaspámaður,
Edward P. Thompson, tæki sig
út innan um þá íslenzku þjóðern-
issinna og þjóðrembusósíalista,
sem eru helstu talsmenn her-
stöðvaandstæðinga.
Það er 'kominn ólíkt meiri
poppstíll á þessar samkomur en
tíðkaðist hér áður fyrr. Kjartan
Ragnarsson fór mikinn á sviðinu
og var allt í senn: Kynnir, fund-
arstjóri og súþerman úr söng-
leiknum Gretti. Hann spilaði og
söng við heldur dræmar undir-
tektir eldri kynslóðarinnar
a.m.k. Honum til halds og
trausts var skotið inn annarri
popphljómsveit. Þar var eftir-
minnilegastur ungverskur síg-
aunaræll sem var dável leikinn á
fiðlu. Þá kvað Egill þursaforingi
tvær rímur í framúrstefnustíl.
Allt var þetta heldur laust í
böndunum og uppákomulegt.
Ræður heimamanna komu
ekki á óvart. Ungur maður af
Suðurnesjum og Pétur Reim-
arsson fluttu ávörp. Suðurnesja-
maðurinn sagði viða rangt frá
um Helguvíkurmál og talaði ekki
hlýlega um Ólaf Jóhannesson,
Fljótamann. Hann fékk beztar
undirtektir þegar hann lét uppi
efasemdir um hollustu Alþýðu-
bandalagsráðherranna við
málstaðinn.
Ávarp Péturs Reimarssonar
var í hefðbundnum stíl. Heims-
myndin var svart-hvít rétt eins
og í villta vestrinu, annars vegar
er bandaríska auðvaldið sem
stefnir að því að útrýma lífinu á
jörðinni. Hins vegar öfl friðar-
ins. Á heimavígvelli sér hann
fyrir sér bandaríska sjóherinn
og leppa hans, hins vegar eru
herstöðvaandstæðingar og sósí-
alisminn. Svona ræða upphefst í
þjóðrækni og endar í landráða-
brigslum. Ræður af þessu tagi
skipta hundruðum í gegnu tíð-
ina. Þær eru fyrir stað og stund
en þola illa að sjást á prenti.
Ög þá er loksins komið að
Thompson. Hann er hár, grann-
ur, úfinhærður og rúnum ristur.
Dæmigerður yfirstéttarbreti úr
public school og Cambridge.
Hann var kommúnisti, en klikk-
aði í Ungó 56. Sagnfræðingur að
mennt og læsilegur rithöfundur.
Á sjöunda áratugnum var hann
einn af helstu aðstandendum
nýmarxistaritsins New Left
Review en þar sameinuðust
menntamenn uppflosnaðir úr
brezka Kommúnistaflokknum og
þeir sem lengst stóðu til vinstri í
Verkamannaflokknum að til-
raun til þess að koma fræðilegri
undirstöðu undir sósíalíska
hugmyndafræði í brezkri pólitík.
Það hefur gengið böslulega í
hundrað ár. En hefur nú borið
þann árangur að brezki Verka-
JÓN Baldvin Hannibalsson,
ritstjóri Alþýðublaðsins, lýsti
því í blaði sínu á dögunum,
hvaða áhrifum hann varð fyrir,
er hann sótti svonefndan
„stórfund" herstöðvaandstæð-
inga 27. mars.
A sínum tíma var Jón Bald-
vin Hannibalsson næsta virkur
á slíkum fundum og ekki síst
af þeirri ástæðu fór Morgun-
blaðið þess á leit við hann, að
það mætti endurbirta á síðum
sínum grein hans úr Alþýðu-
blaðinu, sem ekki er víðlesið.
Varð ritstjórinn góðfúslega við
þeirri beiðni og birtist grein
hans með fyrirsögn Morgun-
blaðsins.
mannaflokkurinn er að leysast
upp í frumparta sína vegna póli-
tískra trúardeiina. Á allra sein-
ustu árum hefur Thompson síð-
an gerzt mikilvirkasti talsmaður
þeirrar hreyfingar, sem berst
fyrir einhliða afvopnun V-Evr-
ópu.
Thompson er fræðilega þenkj-
andi maður og hættir því til að
tala lengi á slíkum samkomum.
Að þessu sinni talaði hann stutt
og gat því ekki komið við ítar-
legri röksemdafærslu. Rauði
þráðurinn í boðskap Thompsons
er yfirvofandi gereyðingar-
styrjöld. Hann er heimsenda-
spámaður. Svar hans er einfalt:
Einhliða afvopnun, þar sem
hann ætlar ríkjum V-Evrópu að
ríða á vaðið. Afvopnist, eða tor-
tímist, svo einfalt er það.
Frammi fyrir svo afdráttarlaus-
um kostum verða flest önnur
gildi mannlegrar tilveru næsta
hjárænuleg. Lýðræði, frelsi —
alræði, kúgun. Betra er að vera
rauður en dauður. Sú röksemd,
að fleiri kosta sé völ, og að mað-
ur vilji gjarnan bæði halda lífi
og lifa því þjóðfélagi frjálsra
manna og jafnvel freista þess að
verja slíkt þjóðfélag fyrir
áhlaupi hinna hundgrimmu
ofvita alræðisins — slíkar rök-
semdir eru einfaldlega úreltar
og léttvægar fundnar á efsta
degi.
Það eina sem mann undrar er
að lærður sagnfræðingur skuli
aðhyllast svo „fræðilega ein-
feldni".
Thompson flutti íslenzkum
herstöðvaandstæðingum mjög
grimmilegan boðskap. Hann
taldi góðar horfur á því, að bar-
átta afvopnunarhreyfinganna í
Evrópu næði þeim árangri, að
Vesturveldin ættu ekki annarra
kosta völ, en að koma kjarna-
eldflaugum sínum fyrir í kafbát-
um, sem síðan yrðu á sveimi á
hafsvæðinu milli Skotlands,
Noregs, Færeyja, íslands og
Grænlands. M.ö.o. þær kjarna-
eldflaugar sem Belgar og Hol-
lendingar vilja ekki hafa í sínum
kálgörðum verða framvegis á
róli í landhelgi norðurhjarabúa.
Thompson sagðist að vísu vera
„sorry" yfir þessu. En víst á
hann hrós skilið fyrir hrein-
skilnina við herstöðvaandstæð-
inga. Svo virðist sem ríkisstjórn-
ir Nató-ríkja séu betri banda-
menn eyjarskeggja á norðurhöf-
um í þessu máli en „friðarhreyf-
ingin“. Árið 1979 þegar Nató tók
sina frægu „tvíþættu" ákvörðun
Á „stórfundinum“, sem Jón Baldvin
Hannibalsson lýsir í þessari grein,
var Kdward P. Thompson helsti
ræðumaður. Þjóðmálaskoðunum er
lýst þannig af vinstri mönnum í
Stúdentablaðinu: „E.P. Thompson
er róttækur vinstri maður og fyrrver-
andi félagi í breska kommúnista-
flokknum, nú félagi í breska verka-
mannaflokknum. Hann vill ekki nú-
orðið kalla sig marxista þar sem
hann er andvígur því að kalla stóra
hreyfingu eftir einum manni. Hann
vill fremur skilgreina sig sem liðs-
mann i baráttu fjölskrúðugrar hreyf-
ingar sósíalista, kommúnista, verka-
lýðssinna og ýmiskonar hópa sem
leita nýrra leiða til að vinna bug á
auðvaldsskipulaginu.“
Sölusýning á notuðum
mazoa biium
frá 10-4 alla laugardaga
Nú geta allir verid sérfræöingar í því aó
velja og kaupa notaöan bil.
Þiö athugiö útlit bílsins, ástand hjólbaröa og annaö sem sést.
og viö ábyrgjumst þaö sem ekki sést.
Tryggió góö og örugg vióskipti. veljió notaóan MAZDA BÍL MEÐ
6 MÁNAÐA ÁBYRGÐ. Við erum eini aðilinn á landinu sem veitir
ábyrgö á öllum notuöum bílum, og tryggir þannig öryggi í viö-
skiptum.
BILABORG HF
Smiöshöfða 23. sími 812 99.
Hugmyndafræði
og bótasaumur
Myndlíst
Bragi Ásgeirsson
Svisslendingurinn John M.
Armleder, sem nú sýnir í Nýlista-
safninu kenndi eina önn í Mynd-
lista- og handíðaskólanum í byrj-
un þessa árs, — og að sjálfsögðu í
hinni nafnkunnu Nýlistadeild.
Eitthvað hefur hann einnig verið
að bauka við Iistsköpun samfara
kennslunni og árangurinn er til
sýnis í einum sal Nýlistasafnsins.
Armleder virðist vera áhang-
andi sameiginlegs alþjóðlegs
myndmáls því að hann forðast
persónulega tjáningu í myndum
sínum sem heitan eld, eða svo
skilst mér. Tekst honum það að
mínu mati frábærlega vel því að
allt þetta sem sýningin saman-
stendur af, hefur maður séð áður.
Þetta virkar eins og einn angi um-
hverfislistar (Environments) en er
ákaflega hriflítið og máttlaust. Ég
fortek þó ekki að bakvið viðleitni
gerandans sé djúp og mikil speki
en hún kemst ekki til skila. Ekkert
er þarna í formi sýningarskrár né
útskýringa svo að fæstir vita hvað
maðurinn er að fara en það kann
þó auðvitað að vera tilgangurinn.
En satt að segja fælir þetta fólk
frá að skoða þessa tegund sýninga
og er þá engum greiði gerður með
því að hafa umbúðirnar svona
nánasarlegar, í öllum skilningi.
Er alveg á mörkum að hægt sé
að skrifa um sýningar sem þessa
og skal vísað til þess að í lögum
Nýlistasafnsins er sýnendum í
húsakynnum þess skylt að kynna
sýningar með einhverju formi
sýningarskrár.
- O -
I stærri salnum og sýningarþró
safnsins sýnir Þórunn Sveinsdóttir
allmörg búasaumsteppi ásamt
frístandandi hlutum í sömu tækni.
Það er furðuleg stemmning í
kringum þessa upphengingu, í
senn skipuleg og óskipuleg. Nokk-
urs konar hippa-stemmning dett-
ur mér helst í hug.
En það er skemmst frá að segja,