Morgunblaðið - 18.04.1982, Blaðsíða 40

40
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 18. APRÍL 1982
Af kvikmyndum
og
■ ■ 32. Internationale ■ ■
■ I ■ TilmFesK* ■ ■
■ Berlin ■
■ 12.-23. Febiuar 1982 m
hátíð
þeirra í Berlín
í ofanverftum febrúarmánuöi síðastliðnum rak hina
árvis.su kvikmyndahátíð á fjörur Berlínarbúa. Hátíð
þessi er giska umdeild og eru l'jóðverjar flestir þeirr-
ar skoðunar þar kom lítið fram nýtilegt og fátt sé um
fína drætti; að Ijóstýra hátíðarinnar í Berlín rétt kroki
í samanburði við tilamunda hátíðir á sama meiði í
('annes og Feneyjum.
Menn af öðru bergi brotnir en þýsku eru hins vegar
allajafna á öndverðum meiði, telja kvikmyndahátíðina
hina merkilegustu og flykkjast til Berlínar af tilefni
þessa.
Vfir hátíðinni i ár, sem var sú 32., var einhver
lognmolla andstætt þeirri er haldin var í fyrra, en þá
voru vægast sagt óveðursblikur á lofti. Kröfðust þá
samtök þýskra kvikmyndaframleiðenda og ríkjasam-
band þýskrar kvikmyndagerðar afsagnar Moritz
nokkurs de Hadeln, stjórnarformanns hátíðarinnar,
sem enn situr fastur i sessi þrátt fyrir að uppbygging
hennar hafi í engu breyst.
Og þýskir leikstjórar sem í fyrra hótuðu að hunsa
hátíóina, hafa aldrei átt fleiri myndir á henni, jafnt í
keppni sem utan. Sagt er að með því að fá til liðs við
sig Heinz nokkurn Badewitz, sem kvikmyndagerð-
armenn höfðu og farið fram á, hafi Moritz loksins
tekist að losna við Svarta Péturinn. — f bili.
Furðu þykir gegna, eftir styr þann er stóð um hátið-
ina '81, hvursu lítil og ómálefnaleg öll umræða um
fyrirbrigðið var á undangengnu ári. Var aðallega veist
Dollaramyndin
Það er ekki sama hvurslags
mynd það er sem hefur hátíð sem
þessa. Hún má ekki vera of flókin,
því raunar eru gestir opnunarsýn-
ingar ekki komnir til kvikmynda-
gláps, þeir eru mættir til að sýna
sig og sjá aðra, og uppistendur
söfnuðurinn mestanpart af kjafta-
túðum og slúðurbelgjum, sumpart
af fólki í fréttum nema bæði sé og
gengur samkvæmið ekki útá við-
komandi mynd, heldur hver sé
með hverjum, hvort þessi sé far-
inn að greiða yfir gljáskallann eða
hinn hlaupinn í spik.
Varð fyrir valinu myndin Þús-
und milljarðar dollara (Mille
Milliards Dollars) eftir Henri
Verneuil og þótti vel til fundið.
Myndin fjallar um auðhringi og
rannsóknarblaðamennsku og ger-
ist í fortíð þannig að ekki er
stungið of harkalega á kýlinu.
Sumsé léttmeti sem flestum var
gleymt daginn eftir (vei þeim er
ekki áttu þvi láni að fagna) og
nægjanlegt að líta á skjáinn endr-
um og eins til að fylgjast með
gangi mála.
Verneuil hefur á þrjátíu árum
gert þrjátíu myndir sem velflestar
hafa rakað inn fé. Maðurinn hefur
ekkert að segja og tekst það
þokkalega, enda sagði franskur
leikstjóri ónefndur, vildi reyndar
ekki láta nafn sitt uppi þar eð
hann átti sjálfur mynd á hátíðinni
og nennti ekki að horfa neyðarleg-
ur í særð augu Verneuils, að val
þessarar myndar gæti einvörð-
ungu þýtt eitt: Að berlínskir vildu
lýsa yfir gjaldþroti hugmynda-
banka franskra leikstjóra.
Verneuil er sumsé ekki álitinn
verðugur fulltrúi franskrar
kvikmyndalistar af löndum sínum.
Disneymyndin
Ilollaramyndin var þó skárri
kostur en Disneymyndin Á vængj-
um vinda til vesturs (Mit dem
Wind nach Westen) sem ýmsir
framámenn hér í bæ vildu fá
EFTIR KARL BLONDAL
að manntetrinu honum Moritz og likamssniði hans.
Þó mátti greina einstaka skynsemiraddir sem settu
útá fyrirkomulag hátiðarinnar, einkum keppnina um
bangsana. Ekki ætti að hygla þeim leikstjórum sem
þegar hafa komið ár sinni fyrir borð, heldur styðja þá
sem yngri eru og upprennandi.
En látum dægurþras þýskra kvikmyndahölda liggja
milli hluta að sinni og vikjum að títtnefndri kvik-
myndahátíð.
í inngangsorðum sínum að hinum veglega bæklingi,
er gefinn var út af tilefni hátíöar þessarar, líkir de
Hadeln, af glettilegum frumleika, kvikmyndagerð við
vínrækt. í báðum tilvikum sé um góða og slæma
árganga að ræða, fágæta árganga og aðra sem fljótt
sökkva í fen gleymsku. Kegist hann síðan hafa á
tilfinningunni, að 1982 verði síðarmeir úrskurðað ár
afburða uppskeru.
Eftir að hafa ötull sótt hátíð þessa verð ég að segja
að „vinuppskera" de Hadelns er bæði bragðdauf og
fúl.
Frá upphafi til enda, frá fyrsta hátíðardegi til hins
síðasta, gerði Moritz heiðarlega tilraun til að sálga
þeim, sem láta ginnast á myndir þessara rislágu hátíð-
ar, úr einskærum leiðindum. Þó slysuðust einstaka
gullkorn inní dagskrána svo pistill þessi mun ekki
einvörðungu gegna því hlutverki að vara við vondum
myndum.
beita krók á móti bragði og láta
frumsýna myndina sama dag og
hátíðin hófst, þótt utan hennar
væri. Já, hann er sniðugur, karl-
inn hann Springer.
Svo að þrátt fyrir vélar og tálar
fer nú Mit dem Wind nach Westen
fjöllum hærra í Vestur-Berlín,
þessi billega Disneyútgáfa af ann-
áluðum loftbelgsflótta austur-
þýskrar fjölskyldu til Vestur-
Þýskalands. í DDR Disneys fer
það mest í taugar austur-þýskrar
alþýðu að mega ekki horfa á
vestur-þýskt sjónvarp og er lífs-
viðhorf og -speki alþýðunnar gerð
svo einfeldningsleg að hverjum
skyni gæddum manni ofbýður ...
Gullbjörninn
Árið 1965 sótti 19 ára strákling-
ur um skólavist í berlínsku kvik-
myndaakademíunni, og þreytti að
hausti þess sama árs inntökpróf í
skólann, og féll. En þrátt fyrir
andbyr lét hann ekki deigan síga,
þvert á móti, hann færðist allur í
aukana og hefur síðan verið einn
athafnamesti leikstjóri í Þýska-
landi og þótt víðar væri leitað.
Rainer Werner Fassbinder er
reyndar ekki einn annálaðra leik-
stjóra þýskra um að hafa fallið á
inntökuprófi þessu. Má þar einnig
tína til starfsbræður hans Werner
Schroeter og Rósu von Praunheim.
Það var þessi Fassbinder sem
hreppti Gullbjörninn fyrir nýj-
ustu mynd sína Die Sehnsucht der
Veronika Voss (Þrá Veroniku
Voss).
Aðspurður sagði Fassbinder sig
hafa langað að gera mynd um eit-
urlyfjaneyslu og fíkn. Er hann tók
að leita sér fanga, rakst hann á
sögu Sybille nokkurrar Schmitz,
kvikmyndastjörnu í III. ríkinu
sem uppúr 1950 fór að eiga full
vingott við flöskuna og eiturlyf
ýmisleg, samfara því sem hlutverk
hennar urðu veigaminni.
1955 dó hún af völdum pilluáts
og voru áhöld um, hvort þar hefði
verið um sjálfsvíg að ræða.
Rainer Werner Fassbinder, leik-
stjóri gullbjarnarmyndarinnar um
þrá Veroniku Voss.
Kosel Zech í hlutverki Veroniku Voss, sem lendir í klónum á Frau Dr. Katz
og ánetjast morfíninu hennar.
sýnda á upphafsdegi hátíðarinnar.
Minnugur óláta austantjalds-
manna þegar Hjartarbaninn eftir
Michael Cimino var sýndur á há-
tíðinni 1979, hafnaði Moritz Disn-
eymyndinni, sagðist að vísu ekki
hafa séð hana, en hann gerði sér í
hugarlund að hún myndi styggja
Austur-Þjóðverja.
Þar með var skriðunni hrundið
og Axel Cásar Springer, blaða-
kóngur, kom til skjalanna. Hóf
Springer-pressan hina mögnuð-
ustu óhróðursherferð á hendur
hinum ólánsama de Hadeln, hann
sakaður um að vilja bola mynd-
inni burt úr Berlín þar sem hún,
vegna legu borgarinnar, ætti þó
brýnt erindi og honum skyldi sko
ekki verða kápa úr því klæðinu. Og
Bild, sem er illræmdasta blað
Springers og hefir löngum verið
nefnt lygablaðið, gekk svo langt að
bendla ónafngreinda leyniþjón-
ustu austanað við málið! án nokk-
urs rökstuðnings, eins og blaðsins
var von og vísa.
í miðju þessu fjaðrafoki gaf
Moritz sér svo tíma til að sjá
Disneyundrið og tók sér eftir það
HIID-Koinnuntar
ISchlechtBf Geschmack
Qmt •liw Nlm K*Wt „Mh émm Wlnd noch
W**l*»" - émt andmtm „Dot ll«b«*kon
«ir.
i • Im •rtton a*ht •« um die ((•id*r wohr«)
L Flucht im Ballon von D*ut»chlond noch
| D«uttchlond
L • lm ondtftn g«ht •« um (zum Glúck un-
■wohr*) V«rbrud«rung Gott** mit d»m Touf®l
I. Rat*n Sle moi. welcher Film bei den Berliner
■ Filmfetttplelen gezeigt werden dorf?
Noturlich der zw«it«l
Worum? W*il guter Getchmock keme
Lobby hot Dle Mochthob«r im 0*t*n
hoben ihre Lobby togor im Wetten
iDorum kutcht di« F«tttpi«lleitung
Þess var krafist í Bild, blaði
Springcrs, að hátíðin hæfist á
Disney-mynd um flótta í loftbelg
frá Austur-Þýskalandi.
bessaleyfi að hafna myndinni
einnig af listrænum ástæðum,
með þeim orðum, að mynd þyrfti
nú að rísa aðeins uppúr meðal-
mennskunni til að fá inni á hátíð-
inni.
En Axel Springer var ekki af
baki dottinn, heldur ákvað að
Moritz de Hadeln, stjórn-
arformaður kvikmyndahá-
tíðarinnar í Berlín, — situr
enn, þrátt fyrir kröfu
þýskra kvikmyndageröar-
manna um afsögn hans.
Leigði hún þá hjá lækniskvendi
sem af einskærri hjartagæsku
dældi í hana morfíni. Sybille
Schmitz var þess ekki umkomin að
aðlaga sig þeim menningariðnaði
sem reis uppúr styrjaldarrústum
Þýskalands.
Fassbinder tileinkar myndina
Sybille og umskírir hana Veroniku
Voss. Rétt er að geta þess að
myndin er í grófum dráttum ein-
vörðungu reist á falli leikkonunn-
ar, söguþráðurinn er heilaspuni
handritshöfunda, Péturs Márth-
esheimers og Peu Fröhlichs.
Þetta er fertugasta mynd Fass-
binders og jafnframt sú þriðja
sem gerist á eftirstríðsárunum,
tímum hins þýðverska efnahags-
undurs. Hinar eru Hjónaband
Maríu Braun og Lóla. Og í Þrá
Veroniku Voss hrapar stjarna
fyrrnefndrar Veroniku í réttu
hlutfalli við uppgang þýsks efna-
hags.
Þrá Veroniku Voss
í upphafi myndar hittir íþrótta-
fréttaritarinn Róbert Krohn (leik-
inn af Hilmari Thate) hina föln-
uðu stjörnu, Veroniku Voss (sem
Rosel Zech leikur), örskotsstund á
götu. Þessi dulúðugi kvenmaður
gerist áleitinn á huga hans og
hann er ekki í rónni vegna þessar-
ar mannfælnu leikkonu sem þó
fyrst sleppir sér þegar hún skynj-
ar að margur hvorki þekkir hana
né man. Svo Róbert fer á stúfana
og grefst fyrir um aðsetur hennar,
kemst að því að hún býr hjá
taugalækni, Frau Dr. Katz.
Uppúr því magnast leikurinn.
Frau Dr. Katz tekur að sér fólk
sem eins er ástatt um eins og Ver-
oniku með því skilyrði að þetta
fólk sé ekki á götunni. Veitir hún
því morfín áð vild eða þar til þess-
ir ræflar geta ekki án þess verið
og því síður hennar.
Einhvers staðar í bíómyndinni
segir Veronika, frá sér numin af
morfíninnspýtingum, við Frau Dr.
Katz, að hún hafi verið sér svo góð
og veitt sér svo mikla hamingju.
Og taugalæknirinn svarar að
bragði: Ekki veitt, selt.
Því sjúklingar Frau Dr. Katz
arfleiða að sjálfsögðu sinn eina
góðgjörðarmann að góssi sínu þeg-
ar svo er komið og tímabært að
klippa á lífæðar sjúklinganna.
Hún tekur fyrir morfíngjafir sín-
ar, en sér til þess að þeir hafi í
pússi sínu pilluskammt nægjan-
lega stóran til sjálfsvígs.
Róbert Krohn reynir af van-
mætti að afhjúpa svikamyllu
skottulæknisins, en þarna búa öfl
að baki honum yfirsterkari. Frau
Dr. Kat.z á sér góðvin og mektugan
bakhjarl í heilbrigðisráðuneytinu
sem sér henni fyrir morfínbirgð-
um. Það kemur einnig til kasta
hans þegar viljalaus ástkona Rób-
erts fer til taugalæknisins og fær
hjá honum uppáskrift á morfín.
En Frau Dr. Katz skilur fyrr en
skellur í tönnum og þegar vinkon-
an er farin frá henni hringir hún í
góðvin sinn.
Andspænis íbúð vargynjunnar
hennar Katz stígur kona útúr
símaklefa. I sama mund kemur
bíll fyrir horn og aumingja konan
verður fyrir ökutækinu. Eftir
áreksturinn stekkur úr bílnum
maður og tekur af líkinu hið mik-
ilvæga bevís.
Róbert Krohn þeysir eftir upp-
hringinguna á vettvang áður frá-
greindra atburða, en um seinan.
Þá fremur Veronika „sjálfs-
morð“ og Róbert situr einn og um-
komulaus eftir. Og reyndar líka
Frau Dr. Katz.
Þrá Veroniku Voss er fagmann-
lega unnin, mjög fáguð og allsend-
is hnökralaus. Myndin er tekin í
svart-hvítu og ljær það henni sér-
stakan biæ. Auðveldlega má
greina áhrif í stílbrögðum frá
Hitchcock og Bergman sem falla
vel að myndinni. En ekki er laust
við að kappinn sé farinn að endur-
taka sig og veit ekki á gott þegar
listamenn, að ástæðulausu, vitna í
sjálfa sig. í Maríu Braun segir
gleðiþrútin rödd í útvarpi að Þjóð-
verjar séu heimsmeistarar í fót-
bolta, sem þar kemur út eins og
skemmtileg tilviljun. í Veroniku
glymur útvarpið í síbylju og það
sem einu sinni var sniðugt er nú
þreytt, hefur gengið sér til húðar.
Eins það að láta gömul dægurlög
einkenna tímabil.
Engu að síður er þetta ágætis
mynd og skarar framúr flestu því
hrati sem flæðir yfir markaðinn á
þessum síðustu og verstu tímum.
Fassbinder hefur ýmislegt að
segja og plantar pillum sínum oft
og tíðum einkar snyrtilega milli
lína. En samkeppni hafði hann
ekki burðuga og því þótti engum