Morgunblaðið - 28.07.1982, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 28. JÚLÍ1982
Ólalur Vigfú.sson, formaður Skógræktarfélags Hafnarfjarðar, ásamt Svani Pálssyni, ritara félagsins, í Húshöfða.
Skógræktarfélög Hafnarfjarðar:
Hér fá einstaklingar
og félög sín friðlönd
Skógræktarfélag Hafnarfjarðar var stofnað 26. október 1946. Vorið eftir var hafist handa við að koma upp
fyrstu skógræktargirðingunni. Árið 1977 átti félagið 4 girðingar, Gráhelluhraunsgirðingu, Hvaleyrarvatnsgirð-
ingu, Undirhliðagirðingu og Stóraskógarhvammsgirðingu. Samanlögð stærð girðinganna var u.þ.b. 2.500 hektar-
ar. I»á var hafist handa við að sameina Gráhelluhraunsgirðingu og Hvaleyrarvatnsgirðingu og er það nú stærsta
girðing félagsins, um 1.250 hektarar að stærð. Þessi framkvæmd var fjármögnuð af Hafnarfjarðarbæ, þjóðar-
gjöfinni og Garðabæ, þar sem hluti af því landi sem lenti innan girðingarinnar tilheyrir Garðabæ. Framkvæmd-
inni var að fullu lokið 1980. Staðsetning girðingarinnar er frá vegamótum Reykjanesbrautar og Krísuvíkurveg-
ar, beina línu upp undir Kaldársel og þaðan austur í Heiðmerkurgirðingu við Gjáarrétt. Þann 8. maí 1979 kom
upp eldur í Hvaleyrarvatnsgirðingu og skemmdist um helmingur af öllum trjágróðri í girðingunni.
Góðviðrisdag í byrjun júlí-
mánaðar heimsóttum við Ólaf
Vigfússon, formann Skógrækt-
arfélags Hafnarfjarðar. Hann
sýndi okkur stóru girðinguna
sem hefur hlotið nafnið Hraun-
merkurgirðing og sagði hann
okkur í leiðinni frá starfsemi fé-
lagsins.
Við byrjuðum á að spyrja ólaf
um hvernig starfsemi félagsins
væri háttað í dag.
„Síðan bruninn varð ’79, höf-
um við lagt mikla áherslu á að
hreinsa burt tré sem skemmdust
og planta nýjum. Það er óhemju-
verk að saga burt dauðu trén og
planta nýjum, en það verk er nú
langt komið. Skógræktarfélagið
er með uppeldisstöð og ræktar
sjálft um það bil helming af öll-
um sínum trjáplöntum í gróð-
urreitum en hinn helminginn
fáum við frá Skógræktarstöð
ríkisins. Við plöntum um það bil
10—12 þús. plöntum á ári. Mest
af því er stafafura, sitkagreni og
birki. Hin síðari ár höfum við
verið að gera tilraunir með að
rækta í græðireitum okkar
nokkrar tegundir af lerki. Einn-
ig höfum við verið að þreifa
okkur áfram með blágreni og
broddafuru.
Við höfum verið með þá nýj-
ung í starfi okkar, að útvega ein-
staklingum og félögum spildur
til ræktunar. Þessi hugmynd
kom fyrst fram 1978 eða ’79. Hún
fékk strax góðan byr innan fé-
lagsins og vorið 1980 hafði hún
þróast það langt að hægt var að
byrja að úthluta fyrstu spildun-
um. Framkvæmdinni er þannig
háttað að við afhendum land-
nemunum, eins og við köllum þá,
spildu sem er um 1 hektari að
stærð. Einstaklingar fá afhentar
plöntur úr gróðurreitum félags-
ins og greiða fyrir þær með því
að vinna í græðireit félagsins við
hreinsun og umönnun á plöntum
sem eru í ræktun. Þeir fá síðan
úthlutað plöntum í samræmi við
þá vinnu sem þeir hafa innt af
hendi. Aftur á móti greiða félög
fyrir sínar plöntur. Mikil eftir-
spurn hefur verið eftir þessum
spildum og áhugi virðist vera
mjög mikill hjá fólki á þessu
starfi. Nú er svo komið að 23
einstaklingar og 11 félög eiga sín
friðlönd hér. T.d. eru allir barna-
skólarnir 3 í Hafnarfirði með
sínar spildur hérna. Þetta er
brautryðjendastarf sem félagið
er að vinna með þessari starf-
semi. Mér vitanlega býður ekk-
ert bæjarfélag né annað skóg-
ræktarfélag upp á slíka reiti
fyrir einstaklinga. Kostir þessa
eru augljósir. Þetta gefur fólki
stórkostleg tækifæri til hollrar
útivistar á vorin og sumrin.
Þetta er lifandi starf og göfg-
andi. Það er mikil list að rækta
sinn reit svo sómi sé af.“
Á meðan Ólafur sagði okkur
frá starfsemi félagsins höfðum
við gengið um Hvaleyrarvatns-
girðinguna og vorum stödd í
Húshöfða. Þar segir ólafur
okkur að tjónið í brunanum 1979
hafi orðið einna mest. Hann sýn-
ir okkur 3—4 metra háar greni-
hríslur sem höfðu orðið eldinum
að bráð. í framhaldi af þessu
spyrjum við Ólaf hvernig um-
gengni sé háttað af fólki sem
heimsæki staðinn.
„Sem betur fer ganga flestir
vel um, en því miður eru til und-
antekningar. Hér um slóðir er til
mikið af hestamönnum og á vor-
in þegar jörðin er hvað við-
kvæmust eiga þeir til að koma
hingað og víkja út af hefðbundn-
um göngustígum. Blessaðir
hestamennirnir gera sér líklega
ekki grein fyrir þeirri eyðilegg-
ingu sem þeir valda með þessu.
Við sjáum oft á tíðum hófför
sem eru allt að fet á dýpt. Jeppa-
menn gæta sín heldur ekki sem
skyldi og eyðilegging eftir þá er
oft mjög mikil. Við erum að
hugsa um að fara bónarleiðina
að þessu fólki, með því að koma
upp skiltum þar sem fólk er
vinsamlegast beðið að hlífa
gróðri.“
Þessi staður er friðland. Hver
finnst þér hafa verið áhrif þess á
gróður og fuglalíf?
„Friðun er alltaf til góðs. Síð-
an svæðið var friðað höfum við
lagt mikla áherslu á að græða
upp rofabörð innan girðingar-
innar. Það hefur gengið vel og
skilað góðum árangri. Þetta var
afskaplega þörf og nauðsynleg
framkvæmd að friða svæðið. Hér
hefur fuglalíf aukist mikið eftir
friðunina. Hér er mikið af
hrossagauk, maríuerlu, stelk,
þúfutittlingi, heiðlóu, svartbak,
kjóa og mýrarsnýpu. í sumar
höfum við fundið óvanalega mik-
ið af hreiðrum, sem er ótvírætt
merki um vaxandi fuglalíf. Þess
má og geta að félagið hefur efnt
til plöntugreiningarferða sem
hafa verið vinsælar og vel sóttar.
Við höfum einnig verið með
sýnikennslu á plöntuuppeldi sem
hefur þótt lukkast vel.“
Við erum nú stödd á hæðinni
fyrir ofan Hvaleyrarvatn og
Ólafur segir okkur að félagið
leggi mikla áherslu á að planta
umhverfis vatnið til að prýða
svæðið og til að gera það
skemmtilegt fyrir fólk til að
koma þangað og ganga umhverf-
is það. Athygli mín beinist að
miklum lúpínubreiðum og ég
nefni það við ólaf hvort þeir noti
lúpínu til að hefta landfok. Ólaf-
ur segir að svo sé ekki. Lúpínan
sé góð til að græða upp mela og
urðir en hafi þann ókost að vera
þétt og hávaxin svo ekki er hægt
að planta trjágróðri nálægt
henni. En þess utan sé hún til
prýði og auki fjölbreytni í nátt-
úrunni.
Við höldum göngunni áfram
og erum nú stödd í fallegum
trjálundi sem Ólafur segir mér
að þau nefni Kaffilund. Nafnið
komi til af því að þar sé oft
drukkið kaffi. Við stönsum
þarna og ég spyr Ólaf hvernig
starfsemi félagsins sé fjármögn-
uð.
„Starfsemi félagsins er fjár-
mögnuð af bæjarstyrk sem nem-
ur í ár um 40 þúsund krónum.
Einnig fáum við styrk frá ríkis-
sjóði og Landgræðslusjóði. Fé-
lagar eru nú um 260 og greiðir
hver félagsmaður um 50 krónur í
ársgjald. Einnig eru þær plöntur
er við látum félögunum í té
nokkur tekjulind."
En segðu mér, hver finnst þér
vera árangurinn í dag af þessari
36 ára starfsemi félagsins?
„Þessari spurningu hef ég oft
velt fyrir mér. Skilyrði til skóg-
ræktar eru fremur erfið hér um
slóðir. Á hinn bóginn geta rækt-
unarstörf veitt mikla ánægju þó
á móti blási. Markmiðið er ekki
að rækta nytjaskóg, en jólatré á
okkur að vera kleift að rækta. í
Undirhlíðum eigum við nokkur
hundruð stafafurur, sem eru
ætlaðar til þess brúks. En númer
eitt er að koma upp sem fjöl-
breyttustum gróðri sem getur
liðið vel og vaxið eðlilega við þau
skilyrði sem hér eru. Það er eng-
in prýði af þeim gróðri sem berst
við dauðann. Það getur enginn
neitað því að mikill munur er á
þeim gróðri sem er fyrir innan
girðinguna og þeim sem er fyrir
utan. Mér finnst að ég sé kominn
í annan heim þegar ég er kominn
inn fyrir girðinguna. Gróður og
fuglalíf er með allt öðrum hætti
hér fyrir innan en utan. Hins
vegar setti eldsvoðinn 1979 stórt
strik í reikninginn, en um síðir
hverfa þau sár vonandi. Á þessu
36 ára tímabili höfum við öðlast
mikla reynslu. Þess vegna verður
minna um vanhöld og meiri ár-
angur af hverju handtaki."
Á móti okkur koma sex krakk-
ar og fara að tala við Ólaf og ég
spyr hann hvort þessir krakkar
vinni í Skógræktinni.
„Já,“ segir Ólafur og brosir.
„Þetta eru góðir krakkar og
duglegir. Á milli okkar ríkir góð-
ur andi. Krakkarnir vinna við að
planta trjáplöntum, reita illgresi
og bera á áburð. Eg hef einnig
reynt að kenna þeim að þekkja
flóruna hérna og fuglana.
Reyndar eru tveir strákanna
hálfgerðir fuglafræðingar. Þeir
hafa farið í fuglaskoðunarferðir
með Ferðafélagi íslands. En eins
og ég sagði þér áðan, eru þetta
góðir krakkar og ég vona að ég
haldi þeim sem lengst.“
Það er farið að líða að lokum
þessarar heimsóknar okkar {
Skógræktargirðinguna við Hval-
eyrarvatn og Ólafur hefur fallist
á að sýna okkur einn gróðurreit í
eigu einstaklings. Á leiðinni að
bílnum segir ólafur mér, að hon-
um finnist það „alveg sérstakt,
að það sé sama hvaða meirihluti
hafi verið við völd í Hafnarfirði,
þeir hafi allir verið jafn velvilj-
aðir í garð Skógræktarfélagsins.
Og ég vil senda þeim mínar
bestu þakkir fyrir það.“
Við ökum síðan sem leið liggur
upp eftir Kaldárselsveginum og
komum að spildu þeirra hjóna
Hólmfriðar Finnbogadóttur og
manns hennar Reynis Jónsson-
ar. Ólafur segir „að þessi reitur
sé alveg til fyrirmyndar hvað
alla umgengni og umhirðu snert-
ir.“ Við spyrjum Ólaf að lokum,
hvort fólk hugsi almennt vel um
gróðurreitina. Ólafur brosir
kankvís og segir að „flestir geri
það, en það eru alltaf til undan-
tekningar. Hins vegar vil ég
leggja áherslu á, að það er ein-
mitt þetta starf landnemanna
sem mér finnst vera hvað mik-
ilvægast og ánægjulegast í okkar
starfi og á það verður lögð höf-
uðáhersla í framtíðinni."
Við kveðjum Ólaf og þökkum
fyrir okkur.
Ólafur og Svanur staddir við græðireit félagsins.
í Kaffilundi, Ólafur og Svanur ásamt krökkunum í unglingavinnunni.