Morgunblaðið - 31.03.1983, Side 22

70
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 31. MARZ 1983
í heimsókn hja kvenhollum kunningja mínum
drottningayeiðiim
Einn kunningi minn telur sig vera kvenhollan í góðu
meðallagi. Það getur vel verið rétt hjá honum, og satt að
segja verð ég að játa að sennilega er bara nokkuð mikið
til í því. En það er óþarfi að vera svona drýldinn þótt
stríðsgæfan sé honum hliðholl í þessum efnum. Og
stundum er hægt að tala um eitthvað annað. Finnst
mér. Það er ekki langt síðan hann tók mig í kennslu-
stund. Ég bað ekki um neina fræðslu, en ég var nú einu
sinni gestur á heimilinu og kunni ekki við að afþakka
„gott boð“.
Fiskurinn og beitan
„Kúnstin er að fara rétt að
hverri konu,“ byrjaði hann, og ég
óskaði þess innilega að hafa frek-
ar farið í bíó. „Já, þetta er ábyggi-
lega rétt hjá þér,“ sagði ég fyrir
siðasakir, „það er engin kona ann-
arri lík og því ætti leiðin að hjart-
anu að vera eins mismunandi og
konurnar eru margar."
„Rangt! Alger grundvallar mis-
skilningur!" hrópaði kunningi
minn, „þú átt sannarlega eitt og
annað ólært. Konur eru ólíkar,
mikið rétt, en ekki svo. Þær falla í
flokka. Og flokkarnir eru ekki
sérlega margir. Kúnstin er að vera
fljótur að átta sig á hvaða flokki
hver kona tilheyrir og haga veið-
inni eftir því.“
Þetta var farið að minna mig á
gömlu hvíthærðu kempuna henn-
ar Agötu Christie sem við sjáum
stundum á skjánum á sunnu-
dagskvöldum, Parker Pyne, minn-
ir mig hann heiti. Hann hefur þá
kostulegu atvinnu að gera fólk
hamingjusamt eftir pöntun, og
notar til þess sérstaka manngerð-
arflokkun. Mér þótti þetta sniðugt
hjá gamla kallinum og fór því að
sperra eyrun við því sem kunningi
minn var að mala. Og áfram hélt
hann:
Heimasæturnar
„í fyrsta flokknum eru konur
sem ég nefni heimasætur. Þær eru
rólyndar, og tryggar þegar hjarta
þeirra er einu sinni unnið, sem
getur tekið sinn tíma. En ef þú
beitir þér og vinnur markvisst
með stærðfræðilegri nákvæmni —
og umfram allt, flanar ekki að
neinu — þá getur þér ekki mistek-
ist. Hér er dæmi:
Norður
♦ KD2
♦ 764
♦ KG8
♦ ÁKG9
Suður
♦ Á75
♦ ÁKD2
♦ Á109
♦ D103
Þú spilar 7 grönd og færð út
spaðagosa. Og hvernig viltu nú
flækja tíguldrottningunni í net
þitt?“
„Ég skal kenna þér á henni tök-
in,“ sagði hann, áður en mér gafst
tækifæri til að koma með tillögu.
„Þú byrjar á því að prófa alla aðra
liti en tígul. Og hvað kemur í ljós?
Til dæmis þetta: Austur á tvö lauf,
tvo spaða og fjögur hjörtu. Ergó,
fimm tígla. Þessi staða kemur
senn upp: Norður ♦ - ♦ -
Vestur ♦ KG8 Austur
♦ 10 ♦ Á ♦ -
♦ - ♦ G
♦ ?? 4 ???
♦ 7 Suður ♦ - ♦ 2 ♦ Á109 ♦ - ♦ -'
eftir Guðmund Pál
Arnarson
Þú spilar laufásnum út blind-
um, austur hendir tígli og þú
hjarta. Nú er spilið í raun og veru
búið, því þú veist að tígullinn er
2-2 eftir úti.
Eins og þú sérð átti drottning
drauma þinna sér engrar undan-
komu auðið. Þú flæktir hana í net
þitt með stærðfræðilegri ná-
kvæmni. Óþolinmóður flagari læt-
ur sér nægja að svína fyrir drottn-
inguna í austur þegar hann sér að
það er austur sem á tígullengdina.
Oftar en ekki hefur hann heppn-
ina með sér, en ekki í þetta skiptið
því daman var við annan mann í
vestur."
Þær lúmsku og
bragðvísu
„í öðrum flokki eru konur eins
og Hallgerður langbrók. Svona
frekar ófyrirleitnar og til alls vís-
ar, lúmskar og bragðvísar. Þær
eru ekki eins örugg bráð og heima-
sæturnar, en ef maður kann á
þeim lagið er furðu oft hægt að
fella þær á sjálfs síns bragði.
Noröur
♦ Á109
♦ ÁK76
♦ G109
♦ Á92
Suður
♦ KDG
♦ DG42
♦ KD7
♦ KGIO
Nú er samningurinn 6 grönd
með tígulás og meiri tígli út. Eins
og þú sérð byggist samningurinn á
því að finna konuna í laufi. Þú
getur reynt að verða þér úti um
talningu, en ég veit um aðra betri
leið. Spilaðu út spaðagosa þegar
minnst varir. Ef þú ert heppinn
með vinstri handar andstæðing
máttu bóka það að þessi spila-
mennska verðlaunar sig.
Spaðagosinn liggur á borðinu.
Ef vestur setur umsvifalaust í
slaginn ertu engu nær — nema þú
veist að vestur er annað hvort
drengur góður eða í heimskara
lagi. Upplýsingar sem þú getur
nýtt þér síðar, en það er annað
mál. En ef vestur mausar yfir
spaðagosanum, hann þarf ekki
endilega að velta vöngum í hálf-
tíma, bara fínlegt hik — ja þá er
laufkonan komin í leitirnar. Þú
drepur spaðagosann á ás, ferð
heim á hjarta og spilar laufgosan-
um. Ef vestur mausar ferðu upp
með ásinn og svínar drottningunni
af austri. En setji vestur smátt
með eldingahraða, þá ert þú jafn
fljótur að hleypa gosanum. Nema
þú viljir njóta andartaksins og
vekja falsvonir hjá vestri. Það
verður bara að ráðast af innræti
þínu.“
Kunningja mínum fannst þetta
greinilega mjög sniðugt bragð og
það lék órætt sælubros um varir
hans þegar hann hafði lokið máli
sínu. En sjálfum fannst mér þess-
ar aðfarir heldur ósmekklegar. Og
ég hafði orð á því að mér fyndist
þetta jaðra við siðleysi. En ekki
stóð á réttlætingunni.
„Kæri vinur. í ástum er allt
leyfilegt. Og gleymdu því ekki að
þetta er aðeins krókur á móti
bragði. í viðureign við heiðvirða
konu hefði þetta aldrei gengið."
Þær feimnu
„En þá erum við komnir að
þriðja flokknum, þeim feimnu. Ég
segi þér það alveg prívat og per-
sónulega að þar er ég sterkastur
fyrir. Þessar elskur eru svo til-
baka að það virðist ómögulegt að
fá þær til að gefa sig fram. Það er
tilgangslaust að fara blíðlega að
þeim, þá roðna þær bara og fela
sig enn betur á milli tvistanna og
þristanna. Nei lagsmaður, á þær
þessar dugir aðeins tvennt:
kænska eða taugastríð. Sjálfur
beiti ég aðeins kænsku, takmarka-
lausri kænsku. Hér er dæmi, sem
ég er stoltur af:
Norður
♦ 9763
♦ Á97
♦ 954
♦ G62
Vestur
♦ 5
♦ KD1054
♦ G862
♦ 953
Suður
♦ ÁKG102
♦ 63
♦ ÁK
♦ ÁKD4
Ég sat í suður og eftir langar og
þreytandi sagnir varð ég loks
sagnhafi í 6 spöðum. Andstæð-
ingarnir gáfu aldrei frá sér hósta
eða stunu. Ég fékk út hjartakóng.
Það er fljótgert að sjá það að
með tapara í hjarta byggist spilið
á því að finna trompdrottninguna.
En hvernig í ósköpunum er hægt
að staðsetja drottninguna með
nokkru öryggi? Það er ekki heigl-
um hent að koma auga á lykil-
sjúlamennskuna, en hún er þessi:
Eg drap strax á hjartaás, spilaði
tígli á ásinn í öðrum slag og síðan
spaða úr bindum!"
„Úr blindum? Varstu ekki
heima?"
„Ekki grípa fram í fyrir mér.
Auðvitað var ég heima. Og það fór
ekki fram hjá austri, sem hann
var svo vinsamlegur að benda mér
á það. Þú þekkir viðurlögin við því
að spila frá vitlausri hendi. Maður
verður að spila sama lit frá réttri
hendi. Og á meðan ég þakkaði
austri fyrir að leiðrétta mig, tók
ég á spaðaásinn, fór inn á laufgosa
og svínaði fyrir spaðadrottning-
una. Eggslétt."
Nú loksins rann upp fyrir mér
ljós. „Af ásettu ráði ferðu heim á
tígul til að geta spilað spaða frá
vitlausri hendi og kannað við-
brögð austurs. Hann sér ekki að
laufgosinn er innkoma svo hann er
vís með að leiðrétta viliuna ef
Austur
♦ D84
♦ G82
♦ D1073
♦ 1087
Góðrar bókar getið
Bókmenntír
Bergsveinn Skúlason
Það mun ekki auðvelt fyrir
þann, sem las fyrsta bindið af Sjó-
mannsævi Karvels skipstjóra
Ögmundssonar, að neita sér um að
lesa annað bindið sem kom út
núna fyrir jólin.
Fyrsta bindið endaði á heldur
dapurlegum atburði, strandi m/b
Ingibjargar við Hjallasand 1917.
(Henni var hleypt þar á land.)
Þótt ekki yrði þar manntjón, er
alltaf heldur ömurlegt að sjá skip,
sem annars á að vera á floti, reka
upp í fjöru. En sleppum því. Það
er liðin saga.
Annað bindi minninga Karvels
hefst á léttara hjali. Þar segir á
einkar skemmtilegan og sannfær-
andi hátt frá dansæfingu og
skemmtunum unga fólksins á
Sandi. — Hvort mun ekki margan
sveitastrákinn og stelpuna reka
minni til sinna ungu daga þegar
þau lesa þá lýsingu, jafnvel þótt
lært hafi að stíga fyrstu sporin í
veglegri salarkynnum en auðum
fjósbás á fyrstu áratugum þessar-
ar aldar. En sú frásögn bókarinn-
ar, þótt góð sé, er ekkert eins-
dæmi. Mér liggur við að segja, að
hver kafli bókarinnar sé skrifaður
af sömu nærfærninni, innlifuninni
og kunnugleikanum. — Það er
einn af kostum rithöfundarins
Karvels Ögmundssonar að hann
hættir sér aldrei út á þau svið sem
hann ekki þekkir. Mættu þar
margir af læra.
Eða hver mun gleyma í bráð
frásögn Karvels af hinu hörmu-
lega slysi er varð við Krossavík
veturinn 1923, og mikið var talað
um á sinni tíð. Hann var þá ungur
maður heima á Sandi, nákominn
fólkinu í plássinu og segir frá
viðbrögðum þess og öllum atburð-
um af þeirri hógværð, stillingu og
hlutleysi að fátítt mun vera. Hygg
ég, að sá kafli bókar hans eigi fáa
sína líka í íslenskum bókmenntum
síðari tíma og muni lengi lifa.
Síðan eru liðin mörg ár og
margt hefur á daga höfundarins
drifið. Og þegar hann slær botn-
gjörðina á þetta bindi sögu sinnar,
er hann að koma heim til sín, eftir
óþarflega langa og stranga göngu
norðan frá Djúpi suður á Snæ-
fellsnes, með skipstjórapróf upp á
vasann eftir nokkurra vikna nám
á sjómannaskóla á ísafirði. Hafði
þá áður verið stýrimaður á stærri
og smærri skútum og vélbátum,
sökum eindæma dugnaðar, hug-
prýði og karlmennsku.
Það dylst engum, sem þessa bók
les, að Karvel hafur aldrei verið
með nema úrvals sjómönnum. Þar
finnst enginn svartur sauður.
Rengi ég það ekki. Enda er hann
óspar á lof og viðurkenningarorð
til skipsfélaga sinna, æðri sem
lægri. Ummæli álíka og þessi eru
ekki fátíð um félagana:
„Guðjón Jónsson var 18 eða 19
ára, mjög skemmtilegur félagi,
síðar þjóðkunnur aflamaður."
„Einar var einn af kjarkmestu
og snarráðustu sjómönnum sem
ég hef verið samtíða."
Karvel Ögmundsson.
„Magnús var hinn mesti öðling-
ur og hraustur svo af bar.“
Og þeir voru fleiri sem ekki voru
neinar liðleskjur, þótt ekki verði
nefndir hér.
Og þegar handtök þessara
manna á sjó og landi eru virt fyrir
sér í ljósi frásagnarinnar, skyldi
engan undra þau iofsyrði er þeir
fá frá sínum gamla skipstjóra og
samstarfsmanni.
En þótt öllum sé borin vel sagan
í þessari bók, held ég að Ólafsvík-
urbúar eigi þar metið. Þar stend-
ur: „Ég hef kynnst mörgu fólki frá
Ólafsvík, konum og körlum á landi
og sjó. Það fólk hefur verið án
undantekningar úrvalsfólk, og ég
geri ráð fyrir að á komandi ára-
tugum og öldum verði aðalsmerki
Ólafsvíkurbyggðar hve drengilega
þeir hafa brugðið við á áraskipa-
öldum til björgunar mönnum er
þar hefur að landi borið í sjávar-
háska. Slíkt aðalsmerki eiga þeir
að verðleikum."
Og rétt til að taka undir þessi
orð Karvels skipstjóra, skal þess
getið, að ég hef orðið þeirrar
reynslu aðnjótandi, að mig bar þar
eitt sinn að landi fyrir mörgum
árum í norðan stormi á opnum
vélbáti með bilaða vél, ásamt
þremur félögum mínum innan úr
Breiðafjarðareyjum. Við vorum
allir ókunnugir á þessum slóðum.
En þegar við nálguðumst brimið
fyrir Ólafsvíkurbotninum sáum
við, að á einum stað í víkinni stóð
hópur manna er veifaði til okkar
og benti til lendingar. Þá vorum