Morgunblaðið - 28.04.1983, Blaðsíða 44

44
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 28. APRÍL 1983

necftAW) e 1963 Unlvtrul Prtis Syndlcate 2'H
,, Hc)n cr komin hingak til cá> & þdtttaka - eybublab fyrir „ Llngfrú fftheimar " fegurc>ar~ samkeppnina."
ást er...
33o
£<JU}
... að sættast.
TH Rag U.S. P»t rtQhts rasarvMt
•1983 Loa AngMM Tkrw* Syndtcate
Ef veðrið lagast ekki þá er það I*olir ekki sólskinið!
reiðilaust af minni hálfu þó við
sleppum næstu holu.
HÖGNI HREKKVlSI
,5l/ONð -SlEPFO/VI KATTAS/e\-KEKAAAA-tNÚMu.
Einsdæmi í heiminum
2384-4060 skrifar:
„Velvakandi.
Hið margumtalaða Öræfa-
rall, sem nú á að troða upp á
þjóðina, ásamt göngu Frakk-
ans, hefur haft eitt gott í för
með sér: Miklar opinberar um-
ræður hafa skapast um ferða-
mál erlendra manna til ís-
lands. Það urðu mér töluverð
vonbirgði hvað forystumenn
náttúru- og landverndar voru
linir og tillögulitlir. Eins eru
það merkilega margir íslend-
ingar, sem ekki skilja, að nátt-
úra landsins er ein af stærstu
auðlindum þjóðarinnar.
Það er örugglega einsdæmi í
heiminum, að ferðafólk fái að
stela óáreitt úr auðlindum eins
og hér er leyft úr náttúrunni.
Þetta hefur gengið svo langt,
að erlendir ferðamálasérfræð-
ingar hafa varað okkur við
þessu og spurt þeirrar eðlilegu
spurningar hvaða ferðamenn
hefðu áhuga á að koma hingað
til lands eftir að búið væri að
Brautryðjendastarf
í íslenskri bókaútgáfu
Skúli Magnússon, Keflavík,
skrifar:
„Velvakandi.
Um síðustu aldamót voru uppi
tveir menn, sem unnu merkilegt
starf í þágu íslenskrar bókaút-
gáfu. Það voru Oddur Björnsson,
prentmeistari (f. 1865, d. 1945) á
Akureyri og Sigurður Kristjáns-
son, prentari (f. 1854, d. 1952) í
Reykjavík. Oddur gaf út fræðirit
við alþýðuhæfi og ýmsar úrvals-
bækur heimsbókmenntanna,
prýðilegt að ytra útliti. Fyrir frá-
gang sinn á bókum fékk hann
mörg verðlaun. Sigurður Krist-
jánsson „gaf“ þjóðinni fyrstur
manna tslendingasögurnar. Sú út-
gáfa markaði tímamót í íslenskri
menningarsögu. í fyrsta sinn átti
íslensk alþýða kost á að eignast
sögur sínar í aðgengilegu formi á
viðráðanlegu verði. Áður höfðu
flestar útgáfur verið miðaðar við
þarfir erlendra vísindamanna, t.d.
með latneskum þýðingum. Á með-
an lét alþýða manna sér nægja að
eignast sögurnar í uppskriftum,
eins og fjöldi handrita ber með
sér, t.d. í handritasafni Lands-
bókasafns. Báðir þessir menn
hlutu að launum fyrir ævistarf
sitt æðstu viðurkenningar sem ís-
lenska þjóðin getur látið þegnum
sínum í té.
í dag er íslensk bókaútgáfa um-
fangsmeiri en fyrir 80 árum. Flóð
bóka og blaða er orðið þvílíkt, að
mestu lestrarhestar hafa alls ekki
undan að lesa það sem að þeim
berst. En standa þess í stað á
blístri. Nú verða menn að velja og
hafna þegar um lesefni er að ræða.
En þrátt fyrir bókaflóð vantar enn
ýmis rit á íslensku um margar
greinar vísinda og tækni, jafnt
fyrir almenning og sérfræðinga.
Að ýmsu leyti stöndum við verr að
vígi en fjölmennari þjóðir. Mál-
svæði okkar er svo lítið, að það
takmarkar eðlilega bókaútgáfu. í
flestum greinum vísinda og tækni
er þróun líka svo ör, að þýdd bók
getur verið orðin úrelt eftir
skamman tíma.
Á sl. 20 árum hefur mjög færst í
vöxt útgáfa á stórum mynd-
skreyttum bókum í samvinnu við
erlenda aðila. Eru slíkar bækur þá
að einhverju leyti prentaðar er-
lendis. Þannig gaf Almenna bóka-
félagið út merkan bókaflokk um
lönd og þjóðir á sjöunda áratugn-
um, og í framhaldi af því alfræði-
safn sitt, ómissandi rit fyrir þá,
sem viija kynna sér raunvísindi og
þróun þeirra.
Meðal þeirra sem hafa farið
svipaða leið og AB á Viðreisnarár-
unum, er bókaútgáfan Fjölvi sem
Þorsteinn Thorarensen stjórnar.
Hefur Þorsteinn hafið útgáfu á
ritum, sem íslenskir bókaútgef-
endur hafa lítið lagt út í. Má þar
sérstaklega nefna rit hans um
myndlist, þriggja binda listasögu
(útg. 1975—1977) og merkan bóka-
flokk með ævisögum þekktra lista-
manna. Auk þess hefur Þorsteinn
gefið út stórar bækur um blóm
(1972), skordýr (1974) og um upp-
runa mannsins. Um skordýr var
fátt til á íslensku, jafnvel um ís-
lensk skordýr. Aftur á móti ýmis-
legt á erlendum málum. Ekki má
gleyma skipa- og flugvélabókum
Fjölva, að ógleymdri byggingar-
listasögu og mannkynssögu, sem
verður í mörgum bindum. En af
henni eru þegar komin út 7 bindi.
Allar eru bækur þessar meira og
minna litprentaðar og því mjög
forvitnilegar. Tækni við litprent-
un mynda gerir það að verkum að
listaverk njóta sín til fulls, og
mannkynssagan er lifandi í máli
og myndum.
Þorsteinn hefur hér gerst
brautryðjandi, sérstaklega vegna
útgáfu á listaverkabókunum og
mannkynssögunni. íslendingar
hafi lengst af ekki átt heillega
mannkynssögu fyrr en nú með út-
gáfu Þorsteins. Sama er að segja
um listaverkabækurnar. Sjálfur
hefur Þorsteinn orðið að þýða
margar af útgáfubókum sínum.
Það er að ýmsu leyti mjög örðugt,
þar sem Þorsteinn hefur sjálfur
um leið orðið að búa til ýmis ný-
yrði. Nokkuð hafa menn deilt um
þessa nýyrðasmíði eins og gengur.
En Þorsteinn á ekki annarra kosta
völ, þar sem hann fer áður lítt
troðnar slóðir. Gegnir annars
furðu hve hann hefur verið af-
kastamikill þýðandi.
Áður en Þorsteinn hóf hið mikla
þýðingarstarf sitt, hafði hann
samið og gefið út fjögur stór bindi
um pólitíska sögu aldamótana á
fslandi. Hygg ég að þýðingar hans
séu þó meira virði sem framlag til
íslenskrar menningar.
Annar maður sem hefur nokkra
sérstöðu meðal íslenskra bókaút-
gefanda er Hafsteinn Guðmunds-
son, sem rekur bókaútgáfuna
Þjóðsögu. Hefur Hafsteinn lengst
af látið sig miklu skipta ytra útlit
bóka. Þannig réð hann útliti bóka
sem Mál og menning gaf út á ár-
unum 1960. Á seinni árum hefur
Hafsteinn staðið í stórfelldri
bókaútgáfu. Skömmu fyrir 1960
hóf hann mjög vandaða útgáfu á
sex stórum bindum af þjóðsögum
Jóns Árnasonar. Síðan hefur hver
þjóðsagnaútgáfan rekið aðra.