Morgunblaðið - 15.06.1983, Page 3

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 15. JÚNÍ 1983
35
til handritakaupa fyrir sænska
fornfræðaráðið. Jón Eggertsson
var frá Ökrum í Skagafirði og var
um skeið klausturhaldari á
Möðruvöllum í Hörgárdal, en
hann átti í langæjum málaferlum
út af því starfi og ýmsu fleira við
marga helstu fyrirmenn landsins.
Meðan hann dvaldist í Kaup-
mannahöfn vegna málarekstrar
hafði hann komist f samband við
fulltrúa sænska fornfræðaráðsins,
og hann tók að sér að verða Svíum
úti um íslensk fornrit með því að
skrifa slík rit upp og með því að
kaupa gömul handrit.
Af greinargerð Jóns um hand-
ritakaupaferðalag hans til íslands
má sjá að hann hefur fengið menn
í flestum sýslum landsins til að
Nikulásdýrkun breiddist mjög
út á 10. og 11. öld. Normannar
taka Sikiley á 11. öld og á síðari
hluta sömu aldar ráða þeir allri
Suður-Italíu að heita má og þar á
meðal borgin Bár, sem þá var án-
ingarstaður Jórsalafara og mikil-
væg hafnarborg við sunnanvert
Adríahaf. Þar hafði jafnan gætt
mjög býsanskra áhrifa. Hin forna
Lýkia var þá í höndum Tyrkja og
þar á meðal helgur dómur Nikulás
í Mýru. Normannar ræna honum
1087 og flýtja í Bár. Það er senni-
legt að sú færsla hafi stuðlað
einna mest að dýrkun Nikulás á
Vesturlöndum, því að ríki Norð-
manna var víðlent. Líklegt má
telja að dýrkun Nikulás hafi eink-
um borist til íslands úr lendum
íslandi, en útgáfustjórn þessa
bindis skipuðu Bjarni Einarsson
dr. phil., Jón Samsonarson mag.
art., Kristján Eldjárn dr. phil.,
Ólafur Halldórsson dr. phil. og
Sigurður Líndal prófessor. Um-
sjón með verkinu og hönnun um-
brots önnuðust Guðni Kolbeinsson
BA. og Sigurgeir Steingrímsson
cand. mag. Peter Cahill MA. snar-
aði formálum á ensku og gerði
enskan útdrátt úr köflunum úr
Nikulás sögu.
Handiitadeild Konungsbók-
hlöðu í Stokkhólmi veitti góðfús-
lega leyfi til að ljósprenta eftir
handritinu og er bókin unnin hér-
lendis að öllu ieyti eins og Skarðs-
bók, fyrsta bindið í ritröðinni.
Ljósm.: Páll Jónsson.
Munkaþverá. Bergur Sokkason var skipaóur príór í Benediktínaklaustrinu á Munkaþverá 1322 og kjörinn þar ábóti
1325. Lárentíussaga segir hann hafa samið þar „ágæta sióu“. Bergur var „hinn fremsti klerkur, söngvari haröla
sæmilegur og mælskumaður mikill, svo að hann setti saman margar sögubækur heilagra manna í norrænu máli með
mikilli snilld".
spyrja uppi handrit og fala þau, og
sjálfur reið Jón við sjötta mann
um Norðurland og Vesturland og
allt suður í Árnessýslu til kaup-
anna. Handritasöfnun Jóns Egg-
ertssonar hefur verið erfiðleikum
bundin, því að sama sumar kom til
landsins Hannes Þorleifsson,
nýskipaður sagnaritari konungs,
til að safna handritum og flytja til
Danmerkur og að því er Jón Egg-
ertsson segir í skýrslu sinni, lét
Hannes lesa á alþingi konunglega
tilskipun um að honum einum
skyldu fengin handrit í hendur.
Þrátt fyrir þessar aðstæður varð
Jóni vel ágengt í söfnun sinni, og
hann flutti með sér rúma fimm
tugi bóka, sem sumar vóru mjög
verðmætar. Meðal þeirra var það
handrit Nikulás sögu, sem hér
birtist, og fyrir það hafði hann
gefið þrjá ríkisdali.
Útbreiðsla Niku-
lásdýrkunar
í formála sínum segir Sverrir
Tómasson meðal annars:
Norðmanna á meginlandinu og
Englandi, enda þótt ekki sé fyrir
það að synja að Væringjar hafi
getað kynnst henni i Miklagarði
og flutt hana heim með sér til
Noregs og íslands. Það mætti
einnig hugsað sér að námsmenn,
eins og t.d. þeir feðgar Isleifur og
Gizur eða Sæmundur Sigfússon,
hefðu getað kynnt dýrlinginn Nik-
ulás fyrir löndum sínum. óhætt
mun að fullyrða að Nikulás hafi
verið orðinn þektur dýrlingur á Is-
landi á 12. öld, því að um daga
Þorláks helga er í lög leitt að fasta
náttföstu fyrir postulamessur og
Nikulásmessu.
Helguð minningu
Kristjáns Eldjárn
Aðalritstjóri ritraðarinnar Is-
lensk miðaldahandrit er dr. phil
Jónas Kristjánsson, forstöðumað-
ur Stofnunar Árna Magnússonar á
Leifur Þorsteinsson, Myndiðn,
annaðist ljósmyndun handritsins,
litgreining var unnin hjá Prent-
myndastofunni hf., en litprentun
sem og önnur prentvinna ásamt
umbroti var unnin af starfs-
mönnum Kassagerðar Reykjavík-
ur. Formálar eru settir hjá
Prentstofu G. Benediktssonar.
Pappi í bókina (Ikonofix matt
170 gr) var framleiddur í Þýska-
landi sérstaklega fyrir þetta verk.
Bókin er bundin í pergament á
kjöl og horn. Pergamentið var
unnið í Bretlandi. Bókin er hand-
saumuð og handbundin í Bókfelli
hf. og fylgir henni vönduð askja.
Ráðunautur um bókband og útlit
var Hilmar Einarsson.
Einn af ritstjórum bókarinnar,
dr. Kristján Eldjárn, lést áður en
verkinu var að fullu lokið. Hann
var fæddur 6. desember árið 1916,
á messudegi heilags Nikulásar.
Útgáfa Helgastaðabókar er helguð
minningu hans.
— AH.
BILLINN
BILASALA SÍMI 79944 SMIÐJUVEGI 4 KÓPAVOGI
ERTU
HORNREKA?
fáðu þér þá gott hornsett
/.i
Greiðslukjör i 6 til 8 mánuði
BUS6A6NABÖLLIN
BÍLDSHÖFÐA 20-110 REYKJAVÍK S 91-81199 og 81410
MEIRA
VIÐGERÐAR OG
VATNSÞÉTTINGAR-
EFNI SEM GERA
EN AÐ DUGA.
THORITE
Framúrskarandi viðgerðar-
efni fyrir steypugalla.
Þannig sparar það bæði
tíma og fyrirhöfn við móta-
uppslátt ofl. Thorite er til-
valið til viðgerða á rennum ofl.
ACRYL60
Eftir btöndun hefur efnið
tvöfaldan þenslueiginleika,
tvöfaldan þrýstieiginleika,
þrefaldan sveigjanleika og
áttfalda viðloðun miðað við
venjulega steypu.
WATERPLUG
Sementsefni sem stöðvar
rennandi vatn. Þenst út við
hörnun og rýrna/ ekki.
Þetta efni er talið alger bylt-
ing.
THOROGRIP
Thorogrip er sementsefni,
rýrnar ekki, fljótharðnandi.
Þenst út við þornun og er
ætlað til að festa ýmsa
málmhluti í stein og stein-
steypu.
15 steinprýði
ll Stórhöfða 16, sími 83340.
B.B.BYGGINGAVÖRUR HE
SUÐURLANDSBRAUT 4. SlMI 33331. (H. BEN. HUSIO)