Morgunblaðið - 13.07.1983, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 13. JÚLÍ 1983

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guömundsson,
Björn Jóhannsson.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar: Aö-
alstræti 6, sími 22480. Afgreiðsla: Skeifunni 19, sími 83033. Áskrift-
argjald 230 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 18 kr. eintakiö.
Sjálfboðavinna
í óbyggðum
Atroðningur manna og
dýra á viðkvæma náttúru
landsins er verðugt áhyggju-
efni allra þeirra innlendu og
erlendu manna sem njóta
þess að ferðast um ísland.
Það eru ekki skynsamleg
viðbrögð við löngun manna
til að komast í sem nánasta
snertingu við náttúruna að
ætla að stemma stigu við
ferðum þeirra með því að
gefa opinber fyrirmæli um
smátt og stórt. Fræðslan er
besta og skynsamlegasta úr-
ræðið til að hvetja menn til
bættrar umgengni. Sigrún
Helgadóttir, starfsmaður
Náttúruverndarráðs, sagði í
viðtali við Morgunblaðið sem
birtist sl. sunnudag: „í
bandarískum þjóðgörðum er
umhverfisfræðsla geysimikil.
Þessir garðar eru orðnir 100
ára gamlir. Á fyrstu árunum
var herinn settur til að gæta
þeirra. Þá var þetta gæsla og
verið að reka út sauðfé
o.s.frv. En síðan var tekin
upp önnur stefna og stjórn-
unaraðferð. Þá var fengið
fólk sem ætlað var fremur að
fræða gesti og gera þeim ljóst
af hverju þessi vernduðu
svæði væru svona mikilvæg.
Semsagt að fá fólkið til að
vinna með sér af því að það
skilur. Ef það ekki skilur
hvað er þarna, þá hefur það
vitanlega ekki áhuga á því.
Ég hefði kosið að svipuð
þróun gæti orðið hér.“
Morgunblaðið hefur áður
bent á hve fáránlegar hug-
myndir þeirra manna eru
sem tala eins og besta leiðin
til að vernda óbyggðir íslands
sé að hafa þyrlur á sveimi yf-
ir þeim og einna helst skrið-
dreka á jörðu niðri. Leiðin
sem farin var í Bandaríkjun-
um og Sigrún Helgadóttir
lýsir hér að ofan er miklu
vænlegri. En Sigrún nefnir
fleira athyglisvert í fyrr-
greindu viðtali. Hún hvetur
til þess að stofnað verði til
sjálfboðaliðasveita sem leggi
Náttúruverndarráði eða öðr-
um lið við að bæta og fegra
umhverfið og gera fólki auð-
veldara að njóta þess. Skýrir
Sigrún frá eigin þátttöku í
slíku sjálfboðastarfi í Bret-
landi og hlut breskra sjálf-
boðaliða hér á landi.
Eins og fram kemur í orð-
um Sigrúnar Helgadóttur eru
aðstæður hér á landi aðrar en
í Bretlandi og viðhorf til
sjálfboðaliðastarfa allt önn-
ur. Hins vegar er bæði sjálf-
sagt og eðlilegt að Náttúru-
verndarráð kanni hvort ekki
sé áhugi á því hjá einhverjum
að dveljast í óbyggðum og
vinna þar launalaust að um-
hverfisvernd. Verkefnin eru
nóg og fjármunir Náttúru-
verndarráðs af skornum
skammti. Og eins og Sigrún
Helgadóttir segir: „Launin
yrðu ekki greidd í peningum,
en ég tala af eigin reynslu
þegar ég fullyrði að ýmislegt
annað er að fá fyrir sjálfs-
boðaliðsvinnu á friðlýstu
svæði. Benda má á að vinnu-
staðirnir væru þau svæði á
Íslandí, sem búa yfir fegurstu
og fjölbreytilegustu náttúru
landsins og það er hverjum
manni mikilvægt og dýrmætt
að fá tækifæri til að dvelja á
og kynnast slíkum stað.“
Enn hækkar
bensíniö
Hækkun á bensínverði er
að verða jafn regluleg
og tunglkoman. Það er líklega
markmið íslenskra stjórn-
valda að sjá til þess að örugg-
lega sé hvergi dýrara bensín í
Norðurálfu en hér á landi.
Lækki bensínverð á alheims-
markaði er hlutur ríkissjóðs í
verði þess aukinn, svo að for-
skotið tapist ekki. Sé ymprað
á því að innkaupaháttum á
bensíni sé breytt og dregið úr
opinberri yfirstjórn fyrtist
viðskiptaráðuneytið.
Ýmsar hugmyndir hafa
verið settar fram af hinni
nýju ríkisstjórn um breyt-
ingar í opinberum rekstri.
Hugmyndir þessar eiga það
sammerkt að þeim verður
ekki hrundið í framkvæmd
nema hugur fylgi máli og
beitt sé járnvilja gegn
tregðulögmáli hinnar opin-
beru stjórnsýslu. Sömu sögu
er að segja um færibanda-
hækkanir á opinberum álög-
um.
Bensín hækkaði um 2,60 kr.
í gær, þar af um 0,33 aura
vegna hækkunar á innkaups-
verði en langstærsti hluti
hækkunarinnar, 2,07 kr..
rennur í ríkissjóð. Sjálfvirk:
okur ríkissjóðs á bensíni
verður að stöðva.
* ERLENDUM VETTVANGI
eftir BJÖRN BJARNASON
einn maður glatar ærunni", þar
segir meðal annars:
„Við vitum að Sakharov er
mikill vinur þeirra í Bandaríkj-
unum sem helst vildu afmá land
okkar og sósíalismann í heild
sinni af yfirborði jarðar. Þessir
vinir hans láta ekki staðar num-
ið í að útmála hin „hörmulegu
örlög Sakharovs". Við viljum
hafa sem fæst orð um slíka
hræsni. Land okkar hefur verið
ákaflega þolinmótt við þennan
mann, sem lifir lífi sínu í friði og
ró í Gorky-borg, en þaðan sendir
hann mannhatursskrif sín.
Við minnumst hér eins at-
burðar. Það var að sumarlagi,
eins og nú, fyrir nákvæmlega 30
árum. Einn af sorglegustu og
dimmustu atburðum 20. aldar-
innar átti sér stað í Bandaríkj-
unum. Yfirvöld þar í landi tóku
af lífi vísindamennina Ethel og
Júlíus Rósenberg. Þau tóku
hjónin af lífi að undangengnum
löngum, fáránlegum og spilltum
réttarhöldum. Það sem „vitnaði"
á móti þeim hafði verið fundið
upp af leyniþjónustunni.
En öfugt við Sakharov, sem
hvetur til ógnana og þvingana
gegn sínu eigin landi, og hvetur
til þess að fyrsta höggs árásar-
vopnum verði Leint að okkur,
voru Rósenbergshjónin saklaus
fórnarlömb hinnar samsettu vél-
ar bandarísks „réttlætis". Þau
hvöttu til útrýmingar múg-
morðsvopna, og þau voru heið-
arleg og mannleg.
Sakharov, kjarnorku-
sprengjan og
„mannhatursskrif‘
Andrei Sakharov, sovéski vísindamaðurinn og handhafi friðarverð-
launa Nóbels, sem haldið hefur verið í útlegð og einangrun í borginni
Gorky, sendi bandaríska tímaritinu Foreign Affairs grein um hættuna af
kjarnorkuvopnum og vígbúnaðarkapphlaupinu. Að formi til er greinin
opið bréf til Stanley Drell, prófessors við Stanford-háskóla í Kaliforníu,
en hann er kjarnorkueðlisfræðingur líkt og Sakharov og í hópi þeirra
Bandaríkjamanna sem hvetja eindregið til takmörkunar á vígbúnaði.
Bréf Sakharovs hefur orðið tilefni harðorðra árása á hann á vegum
sovéskra áróðursstofnana.
Dálkahöfundur The New
York Times, Anthony Lew-
is, sem síður en svo verður talinn
í hópi „hauka" ef nota má svo
slitið orð til að lýsa afstöðu með
einföldum hætti sem allir skilja,
segir að grein Sakharovs veki
ekki ánægju hjá öllum sem séu
virkir í umræðum um vígbúnað-
armál í Bandaríkjunum. Þar sé
því haldið fram, að alls ekki sé
unnt að nota kjarnorkuvopn til
hernaðar, að kasta einni
sprengju geti leitt til gjöreyð-
ingar. „Það skiptir næsta litlu,“
segir Sakharov, „hvað veldur því
að gripið sé til kjarnorkuvopna,"
því að í öllum tilvikum muni það
vafalaust leiða til allsherjar
kjarnorkustríðs og þar með „al-
menns sjálfsmorðs". Og kemst
síðan að þessari niðurstöðu: „Því
aðeins er unnt að rökstyðja til-
vist kjarnorkuvopna að þeim sé
beitt í því skyni að fæla hugsan-
legan árásaraðila frá kjarnorku-
árás, þ.e. ekki er unnt að skipu-
leggja kjarnorkustríð í því skyni
að vinna það.“ Þessi lýsing er í
raun kjarninn í ógnarjafnvægis-
kenningunni.
Sakharov segir að í stað þess
að treysta á kjarnorkuvopn í
Vestur-Evrópu til gagnsóknar
gegn innrás með venjulegum
vopnum eigi aðildarþjóðir Atl-
antshafsbandalagsins að efla
venjulegan herafla sinn, svo að
hann geti örugglega staðist inn-
rásarherjum Varsjárbandalags-
ins snúning. En Sakharov bendir
jafnframt á það, að Bandaríkja-
mönnum stafi hætta af því að
Sovétmenn hafi komið sér upp
fullkomnari langdrægum land-
eldflaugum sem skjóta má frá
Sovétríkjunum til Bandaríkj-
anna. Hann segir að litlar líkur
séu á þvi að Sovétmenn muni af-
sala sér þessum yfirburðum. „Sé
nauðsynlegt að verja nokkrum
milljörðum dollara í smíði
MX-eldflauga til að jafna þenn-
an mun, þá verða Vesturlönd lík-
lega að gera það,“ segir Sakh-
arov.
í tilefni af þessari grein Sakh-
arovs sendi áróðursskrifstofa
sovéska sendiráðsins í Reykja-
vík, Novosti, út í íslenskri þýð-
ingu níðgrein um Sakharov, sem
undirrituð er af fjórum „með-
limum Vísindaakademíunnar".
Greinin ber yfirskriftina „Þegar
Það er erfitt að tala um heið-
arleik hjá manni sem í raun ?"
veru hvetur til styrjaldar gegn
eigin landi. Fyrir mörg hundruð
árum sagði Erasmus að það væri
aðeins fámennur hópur manna
sem væru upphafsmenn styrj-
alda.“
Þessi samsetningur sem dreift
er hér á landi á vegum sovéska
sendiráðsins er dæmigerður
fyrir þær hótanir sem sóvésk yf-
irvöld hafa í garð öflugra og
sjálfstæðra einstaklinga eins og
Andrei Sakharovs. Boðskapur-
inn er sá, að Sakharov sé rétt-
dræpur þar sem hann hvetji til
kjarnorkuárásar á Sovétríkin!
Þessi grein ætti frekar að heita:
„Þegar fjórir meðlimir Vísinda-
akademíunnar glata ærunni".
Umsögn sinni um grein Sakh-
arovs lýkur Anthony Lewis með
þessum orðum: „En það sem
mestu skiptir við hana er að
mikilleiki mannsins Andrei
Sakharovs skín þar í gegn. Hann
hefur verið í rúm þrjú ár i út-
legð, hundeltur af KGB, heils-
unni hrakar, þó er hann enn fær
um að skrifa af óbuguðum
sannfæringarkrafti, reynslu og
hita um mestu hættuna sem
ógnar öllu mannkyni."
Áhrifamáttur Andrei Sakh-
arovs er í raun meiri en allrar
sovésku áróðursvélarinnar. Þess
vegna bregst hún ókvæða við
þegar rök hans og skynsamlegur
málflutningur fá enn einu sinni
hljómgrunn á Vesturlöndum.