Morgunblaðið - 21.07.1983, Blaðsíða 45

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 21. JÚLÍ 1983
45
■w
VELVAKANDI
SVARAR í SÍMA
10100 KL. 11—12
FRÁ MÁNUDEGI
TIL FÖSTUDAGS
Ádur en lengra er haldið
Þorsteinn Guðjónsson skrifar:
„„Ondum á ládeyðuna og vitum
hvort hún svarar ekki. Svo gerði
frumskaparinn í öndverðu, eftir
dauðan fyrri alheim.“
Lífgeislar nr. 40, bls. 162.
Svo hefur oss þráfaldlega tjáð
verið „að handan", að stjörnunni
Jörð kunni að verða betri forlaga
auðið en þeirra að farast í kjarn-
orkueldi. „Ég þykist geta eygt
betri tíma framundan," segir
einn. Þannig taka þeir til orða
hver af öðrum, með ýmsum til-
brigðum. Þessu verður að trúa til
þess að hægt sé að lifa. En til þess
að hægt sé að trúa því, verður
jafnframt að trúa á æskuna. Það
hefur aldrei gerzt, að ellin hafi
sigrað heiminn eða bjargað heim-
inum. En hún hefur getað rétt
æskunni holl ráð og hönd til
bjargar.
Ég þykist sjá hvað hefur, öðru
fremur, sljóvgað hugsunina. Það
er afstæðishyggjan. Dæmi: Maður
að nafni E. var að tala um hreyf-
ingar tunglsins. „Tunglið sýnist
ganga um jörðina," sagði hann.
„En er nú víst að svo sé? Við gæt-
um eins vel hugsað okkur að það
gangi um sólina," útlistaði hann.
„Við teiknum braut jarðar um
sólu og braut tungls um sólu (það
er hægt, á sama blaði) og er þetta
að vísu dálítið margbrotnara og
torskildara en brautahringir um
sól og jörð — en enginn getur full-
yrt að annað sé réttara en hitt.“
— Fram komu tvær punktalínur
umhverfis sólu og færðust þær á
misvíxl, þannig að litli punktur-
inn var ýmist utar eða innar en sá
stóri. Og menn stóðu og undruð-
ust, við þúsund menntaskóla og
háskóla og sögðu: Hvorugt er öðru
réttara!
En þetta eru ósannindi. í raun-
veruleikanum gengur tunglið um
jörðina. Raunveruleikinn er ekki
punktur á blaði, heldur hnettir í
himingeimi. Þessi fullyrðing
herra E. er jafnröng og þeirra
sem voru að segja að kenning
Kópernikusar væri ekki vitund
réttari en kenning Tychó Brahes.
Þá villu hef ég hrakið með skipu-
legri aðferð, og komu engin mót-
rök fram. (Ungur maður beitti
sömu aðferð — og hafði betur.)
En að hafa rökin er náttúrulega
ekki alltaf hið sama og að hafa
máttinn og möguleikana til þess
að gera af þeim afl í mannheimi,
afl hinnar vaknandi hugsunar.
Ævinlega verðum við að leggja
hugsanir okkar niður í rásir
hinna streymandi krafta í þeirri
von að þær berist með þeim
lengra og víðar. Hvenær skyldu
kraftarnir fara að streyma út frá
okkur sjálfum, öðrum til vakn-
ingar og hvatningar?
Þegar Jarðarmaður skynjar
gegnum Nærstirning, að sólin
sjálf glóir þar á himni, sem lítil
stjarna meðal annarra stjarna og
nær að festa sér afstöðu hennar í
minni, er fótfestu náð á hjalla
sem verður að yfirstíga, áður en
lengra er haldið."
Karl Jensen:
Fyrsti mótorbátur-
inn í eigu Keflvíkinga
Skúli Magnússon, Keflavík,
skrifar:
„Skömmu eftir síðustu aldamót
varð bylting í útvegsmálum Islend-
inga, er vélar voru settar í báta í
flestum verstöðvum landsins. Um
leið stækkuðu bátarnir, er manns-
höndin var hætt að knýja þá áfram,
en segl og árar urðu æ fáséðari og
hurfu loks alveg. Almennt er talið
að þetta hafi einkum átt sér stað á
árunum 1902—1910.
Keflvíkingar hafa jafnan talið að
fyrsti vélbátur þeirra hafi komið
1908. Hét hann Júlíus og var u.þ.b. 7
lestir að stærð. Eigandi hans var
hlutafélagið Vísir. Bátur þessi var
skamma stund ofansjávar, því hann
strandaði á vetrarvertíð 1910. Árið
eftir voru eigur hlutafélagsins Vísis
seldar á uppboði.
Nokkuð voru komuár Júlíusar á
reiki (sbr. greinar mínar í 6. og 7.
tbl. Faxa 1972). Þó er nokkurn veg-
inn ljóst, að hann hefur komið til
Keflavíkur síðla sumars eða um
haustið 1908. Bátsins er getið á
danskri skipaskrá 1908, og í
veðmálabók Gullbringusýslu
1907-1908, bls. 540-542 (Þjóð-
skjalasafn) er þinglýst lán, að upp-
hæð 2200 kr., sem Arnbjörn Ólafs-
son, kaupmaður og einn af hluthöf-
um í Vísi, tók hjá Fiskveiðasjóði ís-
lands. Þinglýsingin er dagsett 30.
júní 1908, en þá virðist báturinn
ekki kominn til Keflavíkur. Til
tryggingar fyrir láninu léði Guðni
Jónsson jörð sína, Vatnsnes við
Keflavík.
En líkindi eru þó til að Júlíus hafi
ekki verið fyrsti vélbáturinn í eigu
Keflvíkinga. 1 veðmálabók Gull-
bringusýslu 1907—1908, bls. 178
(Þjóðskjalasafn), er þinglýst afsal á
u.þ.b. 8 lesta vélbáti með 10 hestafla
vél, til þriggja Keflvíkinga: Ólafs
Jónatanssonar, Gríms J. Sigurðs-
sonar og Steins ólafs Jónssonar.
Hét báturinn Karl Jensen og var
áður eign Gísla Hjálmarssonar,
kaupmanns á Norðfirði. Kaupverð
hans var 4500 kr. Afsalið er dagsett
25. maí 1907. Fóru kaupin fram með
milligöngu Ágústs Flygenring,
kaupmanns í Hafnarfirði. Virðist
því næst að ætla, að báturinn hafi
verið þar. Þó kemur það ekki fram í
afsalinu.
Á þessum árum reru Suðurnesja-
menn víða á Austfjörðum á vor- og
sumarvertíðum. Trúlegt er, að kaup
bátsins hafi einmitt verið ráðin eft-
ir slíka vertíð. Engar frekari heim-
ildir eru fyrir hendi um þennan
fyrsta vélbát, sem komst í eigu
Keflvíkinga, né hve lengi eða hvort
hann var gerður út frá Keflavík.
Ólafur Jónatansson, einn af eig-
endum bátsins, mun hafa búið í
Keflavík um tíma, og m.a. stundað
smíðar. Hann reisti hús við Suður-
götuna, þar sem seinna bjó Elías
Þorsteinsson, útgerðarmaður.
Marta Valgerður Jónsdóttir segir
frá honum í Faxa í þætti um Ágúst
Jónsson, hreppstjóra.
Þar sem svo fátt finnst um Karl
Jensen, fyrsta vélbát Keflvíkinga,
þætti mér vænt um, ef bátaáhuga-
menn úti á landi, og einkum á Aust-
fjörðum, létu mig vita, ef þeir ættu
í fórum sínum frekari heimildir um
bátinn."
GÆTUM TUNGUNNAR
Fatapoki fannst
rétt hjá Hesthálsa-
afleggjara
Sonja Berg hringdi og hafði eft-
irfarandi að segja: — Svoleiðis er,
að ég var ásamt fleirum á ferð frá
Húsafelli niður í Borgarnes
sunnudaginn 10. júlí, og þá fund-
um við stóran Hagkaups-poka,
fullan af barnafötum, flestum nýj-
um, líklega af krakka sem verið
hefur á leið í sveitina. Þetta var
rétt hjá afleggjaranum upp að
Hesthálsi og við skildum pokann
eftir í Hótel Borgarnesi, svo að
enginn þyrfti nú að líða í sveitinni
sinni vegna sumarfataleysis.
Báðir er sagt um tvo (en ekki um tvenna). Þess vegna er rétt
að segja: Bretinn og Frakkinn gistu hér báðir. Hins vegar:
Bretar og Frakkar börðust hvorirtveggju i styrjöldinni (ekki
báðir!) og varð mikið mannfall í liði hvorratveggju (ekki
beggja!).
SIGGA V/GGA £ A/iVtRAW
Tehder
Vittles.
Tender
Vittles
Hagsýn húsmóðir
gefur kisu sinni PURINA
kattafóður daglega.

Næring við hæfi -
RANNSÓKNIR TRYGGJA GÆÐI
PURINA umboðið
m
§§8á Stummer
merkið sem tryggir
gæði og endingu

ek

Bunm
Bamm
Reykjavíkurvegi 62, Hafnarfirði, © 54255
FISKVINNSLU
SKÓIINN
,, cíENGUR VEL? JR PRP
MRTTU BÓKR? É6 SKRRR 5V0
FRRMÚR RÐ Bx ER MEIRR RÐ
JjEGJR BÚIN R95KJÓTR KENN
URUNUM RFTURFVRIR MIG