Morgunblaðið - 07.08.1983, Blaðsíða 30
78
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 7. ÁGÚST 1983
. . . i/erdur sýnd á næstunni. . .
Ef þú, lesandi góður, ferð sjald-
an í bíó, skaltu ekki fyrir nokkurn
mun missa af GANDHI, sem
Stjörnubíó frumsýnir innan
skamms. Það má vel vera að fáir
undir tvítugsaldri kannist við nafn-
ið, engu að síður en Gandhi einn
frægasti og mesti dýrkaði maður
og þjóðarleiðtogi þessarar aldar.
Hugsjón hans og lífsstarf var bar-
átta fyrir friði og réttlæti í föður-
landi hans, Indlandi.
I.
Það var fyrir átján árum að
breski leikstjórinn Richard Att-
enborough fékk hugmyndina að
gera mynd um líf þessa merka
manns. Maður að nafni Motilal
Kothari lánaði Richard bók eftir
Louis nokkurn Fischer, en það
var ævisaga Gandhis. Richard
segir að sú bók hafi breytt lífi
sínu. En það reyndist ekki heigl-
um hent að kvikmynda ævi
Gandhis á þeim árum. Engir
sýndu verkinu áhuga, þ.a.l. voru
engir til að leggja peninga í það,
en strax var ljóst að það yrði
mjög fjárfrekt.
Loks þegar skriður komst á
málið töldu margir Richard vera
orðinn brjálaðan. Stóru kvik-
myndafyrirtækin vildu ekki
koma nálægt þessari „geggjuðu"
framleiðslu, en Indverska kvik-
myndastofnunin fjármagnaði
einn þriðja og Goldcrest Pro-
duction tvo þriðju. Endanlegur
kostnaður er um 19 milljón dalir.
Myndir var öll tekin í Ind-
landi. Fyrsta atriði myndarinn-
ar er jarðarför Gandhis og söfn-
uðust saman 300.000 manns til
að taka þátt í því. Síðan er klippt
aftur til síðasta áratugar nítj-
ándu aldar þegar hinn ungi Mo-
handas K. Gandhi er að nema
lögfræði. í æsku upplifði hann
hræðilega reynslu þegar hvíti
maðurinn fór með hina inn-
fæddu eins og dýr. Gandhi berst
með samlöndum sínum fyrir
frelsi, undan oki breska heims-
veldisins, allt þar til hann fellur
fyrir kúlu ofstækismanns árið
1948, þá orðinn háaldraður mað-
ur. Baráttan einkenndist af
óvirkri andstöðu, sama aðferð og
Martin Luther King notaði í bar-
áttu svertingja fyrir réttlæti í
Bandaríkjunum, áratugum síð-
ar. Gandhi lifði þó til að sjá
draum sinn rætast. Árið 1947
hlaut Indland sjálfstæði, en ekki
án mikilla fórna.
II.
Richard Attenborough segir
að hann hefði getað gert mynd-
ina mun fyrr, en þá hefði hann
þurft að slá af kröfum sínum,
meðal annars þurft að láta
kvikmyndastjörnu leika Gandhi.
En hann segir það hafa verið vel
þess virði að bíða í tvo áratugi
eftir Ben Kingsley.
Richard sá Ben fyrst leika árið
1970 (Ben hefur aðallega leikið á
sviði — GANDHI er önnur kvik-
myndin hans) en það var ekki
fyrr en Richard sá Ben leika
Ben Kingsley í hlutverki Gandhis.
Hamlet að hann tók Ben alvar-
lega til greina. Áður höfðu John
Hurt og Anthony Hopkins komið
til greina, sem og Dustin Hoff-
man, en Richard leitaði að leik-
ara sem gæti bæði verið trúlegur
Gandhi fyrir vestræna áhorf-
endur og indverska.
Richard segir: „Ben er ekki að-
eins frábær, metnaðargjarn leik-
ari, heldur hefur hann svo margt
í sér, að hann var eini leikarinn
sem gat leikið Gandhi.“
Ben Kingsley lagði mikið á sig
til að líkjast manninum mikla.
Losaði sig við mörg kíló, og þeg-
ar þessi ungi leikari er kominn í
sjalið og dhoti og sandalana (al-
eign Gandhis) líkist hann þjóð-
arleiðtoganum lýgilega. Hæð
þeirra er mjög svipuð, sem og
beinabyggingin. Ben átti í erfið-
leikum með að sitja í yoga-stell-
ingunni vegna meiðsla í mjöðm-
um, en til að yfirstíga þá örðug-
leika æfði hann yoga þrjá tíma á
dag í nokkra mánuði.
Pandit Nehru lagði blessun
sína yfir kvikmyndunina þegar
árið 1963, er Richard gekk á fund
hans. Nehru sagði: „Hvað sem þú
gerir, hvernig sem þú kvikmynd-
ar Gandhi, ekki dýrka hann sem
Guð. Hann var of mikill maður."
Slík virðing gaf Gandhi nafnið
Mahamata. Sálin mikla.
III.
Margt frægt fólk kemur fram í
myndinni, s.s. Ian Charleson (lék
í Chariots of Fire), Trever How-
ard, Sir John Gielgud, John
Mills og Edward Fox.
Nýja bíó sýnir bráðlega hina frægu
spennumynd Spielbergs og Hoopers
IJJur andi í I)isney-Iandi. Getur það staðist?
POLTERGEIST verður bráðlega sýnd í Nýja bíó. Mynd-
in, sem meistari Steven Spielberg samdi og skrifaði hand-
ritið að, framleiddi og er sagður hafa leikstýrt að miklu
leyti, en samt er hrollvekjumeistarinn Tobe Hooper titlað-
ur leikstjóri.
Steven Spielberg hefur verið kallaður hinn nýi Walt
Disney og það ekki að ástæðulausu. Það er ekki bara að
hann detti ofan á frumlegar og snjallar hugmyndir, heldur
hefur hann einstakt auga fyrir hinu almenna og einfalda í
lífinu og hnoöar úr því mergjaðar myndir.
En Poltergeist er annars konar Disney-land.
„Spenna í öllu
framandlegu“
Tobe Hooper, leikstjóri, segist
svo frá:
„Menn eru forvitnir fyrir öllu
óvenjulegu og framandlegu og
það er einmitt hið óvenjulega
sem gefur listamanninum mögu-
leika á að sleppa fram af sér
beislinu. Myndir — og okkar
mynd er mjög gott dæmi — láta
fólk upplifa eitthvað stórbrotið
og framandlegt, án þess að
leggja það sjálft í hættu."
Hann heldur áfram:
„POLTERGEIST er best lýst
sem mögnuðum rússíbana. Hún
þýtur með þig upp og niður. Hún
hræðir, já hún fer langt með að
hræða úr fólki líftóruna, en samt
nær hún til áhorfandans á hug-
ljúfan hátt. Fólk skemmtir sér
mjög vel. I myndinni er, vel að
merkja, engin morð og ekkert
blóð. Aðeins spenna."
Ferill Tobe Hoopers einkenn-
ist af hryllingsmyndum og áður
en POLTERGEIST-hugmyndin
fæddist var hann þekktastur
fyrir „The Texas Chainsaw
Massacre" og hefur verið talinn
með færustu mönnum á því
sviði. „Texasblóðbaðið" hefur
fengið svokallaðan „cult“-
stimpil, og þykir mikið afrek, og
mörg kvikmyndasöfn leitast eft-
ir að hafa þá mynd á sínum lista.
Önnur mynd eftir Tobe Hooper,
„The Funhouse", var sýnd hér
síðastliðinn vetur.
Þegar Steven Spielberg var á
höttunum eftir manni til að
leikstýra POLTERGEIST kom
Tobe Hooper strax upp í hugann.
Spielberg hafði séð „Blóðbaðið í
Texas“ og líkaði myndin. Hann
hringdi í Tobe, bauð honum í
kaffi og kökur og þeir ræddu
handritið sem Spielberg var að
leggja síðustu hönd á.
Sjónvarpí
gömlum kirkjugarði
Lítum aðeins á söguna að baki
POLTERGEIST.
Steve og Diane Freeling (leik-
in af tiltölulega óþekktum leik-
urum, Craig T. Nelson og Jobeth
Williams) eru ung hjón. Þau eiga
heimili í úthverfi og eiga þrjú
börn, Dönu, Róbba og önnu
(Dominique Dunne, Oliver Rob-
ins, Heather O’Rourke).
Lífið gengur sinn vanagang
þar til börnin taka upp á þeim
óskunda að sjá skrattann í
hverju horni.
Róbbi litli heldur að tréð fyrir
utan gluggann sinn sé skrímsli.
Hann er hræddur við stóreygðu
dúkkuna sína og vind og storma
sem lemja gluggann. óþarfa
áhyggjur — bara venjulegar
áhyggjur barnsins? Jú mikil
ósköp — þar til tréð góða fer að
sækjast eftir lífi Róbba og stór-
eygða dúkkan með vonda svipinn
vaknar til lífsins og ræðst á gesti
og gangandi.
Hjónin taka eftir að Anna
Iitla er komin í undarlegt sam-
band við, eða er á valdi yfirnátt-
úrulegra afla, illra anda, sér-
staklega í nálægð sjónvarpsins,
sem fer að leika óhugnanlegt
hlutverk í lífi fjölskyldunnar.
Líður ekki á löngu þar til þessi
framandlegu öfl hrifsa önnu til
sín og er þá vissara að ná strax í
hlaupaskóna og/eða fara með
bænirnar.
Steven Spielberg hefur lagt á
það þunga áherslu að með hug-
myndinni eða kvikmyndinni
sjálfri sé hann alls ekki að gera
grín að fólki sem býr í úthverf-
um eða þeim sem gleyma sér
fyrir framan sjónvarpskassann,
daginn út og daginn inn. Sjálfur
segist hann vera kominn af fólki
eins og myndin greinir frá og
sjálfur er hann óseðjandi sjón-
varpsglápari.
Annað mál er að reisa hús
ofan á gömlum kirkjugarði en
gleyma stund og stað fyrir fram-
an sjónvarpskassann.
POLTERGEIST er gerð í sam-
vinnu þriggja frægra aðila.
Spielberg skrifaði handritið,
eins og áður sagði, og hann
skipulagði einnig kvikmyndatök-
una áður en hann réð Tobe
Hooper sér til aðstoðar. En það
var fyrirtæki George Lucas,
heilans á bak við Stjörnustríðs-
flokkinn, „Industrial Light and
Magic“ sem hannaði hin fjöl-
mörgu tæknibrelluatriði sem
Diane (Jobeth Williams) verður fyrir árás yfírnáttúrulegra afla, poltergeist.