Morgunblaðið - 04.09.1983, Qupperneq 23

Morgunblaðið - 04.09.1983, Qupperneq 23
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 4. SEPTEMBER 1983 71 Norman Vaughan tekur enn þátt í stærstu hundasleðakeppni í Alaska á hverju iri. Þessi mynd var nýlega tekin af honum með hundunum sínum. ísnum, sem ég var með 1 og ég get því aðeins sagt þér af þvi. Við fór- um út á ísinn á hundasleðunum okkar og á þeim degi er Byrd flaug yfir pólinn vorum við nær Suður- pólnum en Little America. Okkar hlutverk var að vera sem hjálpar- sveit fyrir Byrd ef hann skyldi verða fyrir einhverjum skakka- föllum í lofti og þurfa að lenda. Það kom ekki fyrir, allt gekk eins og í sögu og hann flaug aftur til Little America. Við áttum þá mat eftir fyrir 60 daga og héldum því í austurátt á ókunnar slóðir og slóg- um eign Bandarikjanna á stór- svæði. Og við snérum ekki við fyrr en matur var orðinn af skornum skammti, og við urðum að nærast á matarbirgðum, sem við höfðum skilið eftir okkur á leiðinni." Hvernig matur var þetta sem þið höfðuð með ykkur? „Ef miðað er við hermanna- skammta, sem ákveðnir eru af bandaríska hernum í dag er ég viss um að það sem við fengum daglega hafi verið heldur rýrt. En í þá daga var maturinn dásamleg- ur. Mér fannst allur matur góður sem við höfðum þarna en það var ekki úr mörgu að velja. Til dæmis fengum viö alltaf það sama að borða i morgunmat, hafragraut. Og við vissum alltaf þegar var sunnudagur þvf þá setti Larry Gould, sem var kokkurinn, ætið rúsínur í hafragrautinn. En það var líka eini dagurinn sem hann gerði það. Svo vorum við með kaffi og te og mjólkurduft og i hádeginu drukkum við te og borðuðum kex með hnetusmjöri, sem virtist vera það besta fáanlega. Síðdegis gát- um við fengið súkkulaði þegar við vildum, stangir sem við settum i vasann og mauluðum þegar við vorum á skiðum, þvi ekkert var farið nema á skíðum. Á kvöldin fengum við það sem Bretar kalla Pemmican Hoosh, með heitu súkkulaði. Og Pemmican Hoosh sem mér fannst æðigott, var kjöt- réttur gerður úr bestu hiutum kjötsins, sem safnað var saman og soðið i stórum potti og i þvi var mikil fita og prótín. Og þetta var gott en það var oft það sama á hverju kvöldi, kjötkássa í stórum potti og mönnum leiddist það náttúrulega til lengdar. Fyrir mig var þetta ekkert mál, því ég borða allt sem tönn á festir." Hvernig maður var Byrd? „Hann var frábær maður. Hann bað okkur aldrei um að gera neitt, sem hann sjálfur vildi ekki gera, og Carroll Foster getur staðfest þetta. Varst þú ekki viðstaddur þegar Ben Ross féll i sjóinn, Foster?” „Jú aldeilis," sagði Foster, sem sat á móti okkur. „Segðu honum þá sögu," bað Vaughan. „Eftir að flugvélunum hafði ver- ið komið frá borði og á isinn, sem Norman hefur þegar sagt þér frá, og þær fluttar frá ísbrúninni, brotnaði hluti af henni og féll í sjóinn. Einn mannanna sem hafði staðið á brúninni féll hálfa leið i sjóinn, en hélt sér i kaðli um miðj- an isvegginn. En hann missti fljótlega takið. Byrd stakk sér á eftir honum og bjargaði honum." „Og það var mjög athyglisvert líka,“ bætti Vaughan við, „að þeg- ar þetta gerðist stóð ég rétt við hliðina á Byrd og hann fór að hlaupa og ætlaði i sjóinn en þrír eða fjórir okkar stöðvuðu hann og við sögðum: „Ekki gera þetta, þú getur ekki synt i þessum sjó.“ Hann slakaði þá aðeins á og við gerðum það um leið, en á sömu sekúndu og hann fann að við höfð- um losað um tökin á honum, stökk hann í sjóinn. Annað sem lýsir vel hvern mann Byrd hafði að geyma. Þegar hann flaug yfir okkur á leið sinni á pól- inn, og við vorum eins og ég sagði áðan sem einskonar hjálparsveit niðri á isnum, kastaði hann niður til okkar fímm litlum fallhlifum og á botni hverrar þeirrar voru persónuleg skilaboð til okkar frá okkar eigin fjölskyldum. Byrd var nógu hugulsamur til að hafa haft fjarskiptasamband við fjölskyldur okkar og segja: „Ég er að fara að fljúga yfir pólinn og yfir syni ykk- ar. Sendið mér skilaboð og ég skal niii a .Lft^ubA .AiijJuSf Vry liTtv: koma þeim til þeirra i fallhlífum." Og það gerði hann og sunnar en þetta höfðu aldrei nein skilaboð komið." Var þessi leiðangur ekki sá fyrsti sem hafði með sér fjar- skiptatæki til að halda sambandi við umheiminn? „Við vorum fyrstir með fjar- skiptasamband. Við vorum í sam- bandi við stöð í Skenectedy í New York-fylki, sem rekin var af blað- inu The New York Times. Og með okkur í leiðangrinum var blaða- maður frá The New York Times, sem hét Russell Owens, en hann var með okkur allan tímann og á hverjum degi sendi hann inn frétt af gangi mála hjá okkur og blaðið birti þessar fréttir á hverjum degi. Og þær vöktu mikla athygli. Til dæmis hef ég hitt fyrir fólk sem hefur sagt mér að það hafi safnað saman og geymt þessar fréttir og les þær endrum og eins enn þann dag í dag.“ Fjall hefur verið nefnt eftir þér á suðurskautinu, er það ekki? „Mörgum árum eftir að ég kom heim úr þessum leiðangri var ég heiðraður með skilaboði frá Washington um að þeir hefðu nefnt fjall eftir mér. Það er yfir 3000 metra hátt. Ég hef séð það, en þegar ég sá það vissi ég ekki að það átti eftir að heita Vaughan- fjall. Fjallið er ein af ástæðum þess að ég ætla að halda þarna 1./ 'f9 íT/*.v,'4 jTi^í o i<hi suðureftir árið 1985 og klífa fjallið mitt. Enginn hefur áður klifið það og úr lofti séð virðist mjög auðvelt að gera það. Svo þó ég verði átt- ræður, hálfníræður eða níræður, gæti ég samt komist uppá það.“ Vaughan hefur farið mörgum sinnum á suðurskautið og ég bað hann um að segja mér frá ein- hverju skemmtilegu, sem hann hefði hent eða menn almennt þar sem svo fáir koma. „Ég get sagt þér eina sögu sem er kannski ekkert ógurlega fyndin, en það var 1979 að ég stóð við Suð- urpólinn, 50 árum eftir að Byrd aðmíráll hafði flogið þar yfir. Ég var afskaplega hreykinn af að hafa farið þarna vegna þess að Larry Gould var sá eini fyrir utan mig sem fór þarna niður eftir til að halda upp á afmæli þessa fyrsta suðurskautsleiðangurs Byrds. Á þessum degi var hann veikur og gat ekki flogið á Suður- pólinn, sem þýddi að ég var sá eini úr leiðangri Byrds frá því 50 árum áður, sem var þarna við Suðurpól- inn. Og þar sem ég stóð þarna lét ég frænda Byrds, sem var við hlið- ina á mér, hafa úrið mitt. Póllinn sjálfur er merktur með pól til að tákna stjarnfræðilega stöðu hans og ég sagði við frændann sem tók við úrinu mínu: „Taktu tímann á mér.“ Hann varð forviða og skildi ekki það sem égsagði. En ég var ekkert áð útskýra það heldur sagði, „tilbúinn, viðbúinn, nú“ og hljóp sem fætur toguðu í kringum pólinn. Svo spurði ég hann hve lengi það hefði tekið mig, og hann svaraði: „Sjö og hálfa sekúndu." Með það lýsti ég því yfir að ég væri fótfráasti maður í heimi af því ég hafði hlaupið í kringum heiminn á sjö og hálfri sekúndu. Þetta er kannski ekkert drep- fyndin saga en hún er athyglis- verð því þegar þú stendur við pól- inn er ekkert til sem heitir austur, vestur eða suður, heldur aðeins ein átt og það er norður." Þó Vaughan sé að ná áttræðis- aldrinum hefur hann síst af öllu í huga að hætta hundasleðaakstri. Sex sinnum hefur hann tekið þátt í hinni árlegu Iditarod-hunda- sleðakeppni í Alaska, en vega- lengdin sem farin er í þeirri keppni er 1680 kílómetrar, leiðin liggur yfir tvo fjallgarða, nær 1350 metra hæð og liggur um tvö meiri- háttar vatnasvæði. Á leiðinni eru 26 mætingarstaðir þar sem sleða- mennirnir eiga að skrifa nafn sitt. 69 sleðamenn tóku þátt í keppn- inni síðasta ár, 56 luku henni og var Vaughan í 52. sæti. Hann seg- ist vera elstur og hæggengastur, en hann hefur meira gaman að þessu en aðrir því hann er lengur á ferðinni. Fyrir hann er þetta að- eins skemmtun. Þegar hann fer frá íslandi núna 9. september heldur hann heim til sín í Alaska þar sem hann fer að þjálfa sig og hundana sína fyrir næstu hunda- sleðakeppni. Partur af þjálfuninni verður að fara næstum 2000 kíló- metra um Alaska á hundasleða. Eins og áður sagði er ástæðan fyrir því að Norman Vaughan er staddur hér á landi, fundur átta bandarískra herflugvéla frá seinni heimsstyrjöldinni á Grænlands- jökli eins og Mbl. hefur greint frá. „Án hinna þriggja íslensku vís- indamanna, Helga Bjarnasonar, Arngríms Hermannssonar og Jóns Sveinssonar, hefðum við aldrei fundið flugvélarnar," sagði Vaughan og var mikið niðri fyrir. „Þeir unnu mesta afrekið, því þeir fundu vélarnar. Þessir menn ráð- ast á vandamálið mjög vísinda- lega, af einurð og það ber árangur. Aðrir sem eiga þakkir skildar eru framleiðendur Winston-vindlinga hjá R.J. Reynolds fyrirtækinu því þeir kostuðu þennan leiðangur til að finna flugvélarnar. Framlag þeirra til leiðangursins var ótrú- legt og samstarfið við þá var stór- kostlegt. Þeir eru hluti af vel- gengni okkar þetta sumar. Fyrir- tæki Rolf Johanssonar er umboðs- aðili fyrir R.J. Reynolds á Islandi og það sendi okkur ferskan mat út á ísinn. Ég trúði ekki mfnum eigin augum þegar ég sá matinn sem þeir sendu til okkar, jógúrt, nýtt grænmeti og lambakjöt. Það var stórkostlegt,“ sagði Vaughan í lok- in. 'Í14UU u uoq

x

Morgunblaðið

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.