Morgunblaðið - 09.10.1983, Blaðsíða 28

28
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 9. OKTÓBER 1983
Undir hausthimni
Garóyrkja
Hafliöi Jónsson
Haustið 1939 naut ég þeirrar
ánægju að dveljast í nokkrar
stundir með séra Sigtryggi Guð-
laugssyni i hinum landskunna
garði hans, Skrúð að Nýpi í Dýra-
firði. Sigtryggur var þá orðinn há-
aldraður og þó með allan hugann
við það að búa garðinn sinn undir
það, að mæta vetri. önnur urðu
kynni mín ekki af þessum mæta
manni og fræðara, en þau hafa þó
verið mér afar dýrmæt endur-
minning og mjög sennilega átt
sinn þátt í að marka mér lífs-
brautina.
Hann kenndi mér málsháttinn
„að lakur er sá skúti, sem ekki er
betri en úti“ meðan ég veitti hon-
um hjálparhönd við það að sauma
og vefja tré og runna í garðinum
inn í pokastriga. Tilgangurinn var
fyrst og fremst sá, með þessum
umbúnaði, að forða greinum
trjánna frá því að brotna eða rifna
frá stofni undan snjófarginu, sem
varð í garðinum að vetrinum.
Runnarnir sem eingöngu voru
ribsberjarunnar hefðu vafalítið
farið illa undan snjóþunganum ef
greinarnar hefðu ekki verið reyrð-
ar saman þannig að þær litu út
eins og reifastrangar, þegar búið
var að vefja allt saman með niður-
klipptum strigaræmum.
Flestum þætti nú í dag ærin
fyrirhöfn að standa að slíkum
vetrarbúnaði á trjám sem séra
Sigtryggur taldi nauðsynlegt í
garðinum sínum er allir aðrir
skrúðgarðar landsins hafa síðar
verið kenndir við, en þrátt fyrir
allt vilja þó margir verulega vinnu
á sig leggja til að forða viðkvæm-
um trjám frá því að fara forgörð-
um eða verða fyrir miklum sköð-
um í snjórenningi, frosthörkum og
snjóþyngslum. Aðferð séra Sig-
tryggs við að vefja og binda upp
greinar á vissulega fullan rétt á
sér t.d. við gullregn, hlyn, ask og
álm svo nokkrar af viðkvæmari
trjátegundum séu nefndar, er geta
farið illa ef á þau safnast mikill
snjór. Þá getur slíkur umbúnaður
ráðið miklu um lífdaga margra
viðkvæmari runna sem hér eru
orðnir algengir í ræktun, en þola
illa froststorma og frjósa niður á
hörðum vetrum. Of lítið er um það
að settar séu stoðir við tré og væri
þó vissulega þörf á slíku í okkar
stormasama landi. Það reynir ekki
lítið á rætur trjáa þegar vindarnir
gnauða um þau og þess eru mörg
dæmi að trjáplöntur leggist útaf
og gangi upp úr mold, jafnvel að
sumarlagi, í stórviðrum. Með stoð-
um mætti oftast fyrirbyggja að
slíkt gæti átt sér stað. Þegar tré
eru bundin upp við stoðir þarf að
gæta þess að stoðin standi eins
nærri trénu og mögulegt er og að
þau séu svo vel skorðuð að þau
berjist ekki við styrktarstoðina.
Einnig þarf að varast að bandið
sem bundið er með, herðist að
stofni trjáplöntunnar t.d. í lang-
varandi vætutíð. Best er að binda
með þar til ætluðu bandi úr basti,
en það drekkur ekki í sig vætu.
Hafður er góður vafningur á
bandinu milli stoðar og trjástofns
og helst þarf að vera svo rúmt
milli bands og plöntu, að hægt sé
að koma fingri á milli þar sem
bandið gengur að plöntunni. Sé
hætta á að plönturnar verði fyrir
miklum snjóskafrenningi að vetr-
inum má koma í veg fyrir að þær
skaðist af barningi með því að
vefja þær við stoðina með striga-
renningum sem leystir eru af þeg-
ar komin eru vorhlýindi.
En þrátt fyrir það þó frost og
snjóar geti orðið miklir örlaga-
valdar fyrir trjágróður, eru vetr-
arbleyturnar og óstöðugleikar
veðráttunnar alvarlegasta vanda-
málið sem allir ræktunarmenn
eiga hér við að glíma. Allir sem
gróðursetja, ættu að hafa það efst
í huga, að búa þannig um gróður-
beðin, að þar geti aldrei safnast
fyrir vatn. Það veldur kulda og
loftleysi 1 jarðveginum og orsakar
holklaka. Þar sem hætta er á að
slíkt geti átt sér stað, er nauðsyn-
legt að búa svo um, að vatn hafi
greiða leið frá rótum plantnanna
svo að vatn safnist ekki fyrir í
polla yfir rótum trjánna. Mjög
hyggilegt er að bera grófan sand
meðfram trjám. Ef jörð springur í
frostum, leitar sandurinn í
sprungurnar og þá er rótunum
síður hætta búin. Ekki sakar að
bera húsdýraáburð að trjánum
strax að hausti, en varast ber að
hann liggi fast upp að rótarhálsi
trjánna svo að áburðurinn geti
ekki orsakað fúa í trjáberkinum.
Barrtré eiga ekki vel heima á
litlum lóðum, en þó er réttlætan-
legt að hafa eitt til þrjú tré. Þeim
þarf jafnan að skýla fyrstu vaxt-
arárin þar sem þau eru viðkvæm
fyrir morgunsól þegar jörð er
frosin og þau ná ekki til vatns og
allur safi þeirra er jafnframt
fjötraður í klaka. Fyrir nauðsyn-
legu skjóli þarf að hyggja strax að
hausti. Oftast nægir einföld
skjólgrind sem veitir þeim skugga
fyrir morgunsólinni, en betra er
að hafa gisnar grindur eða laupa
sem veita þeim skjól fyrir öllum
áttum og verja trén fyrir snjó-
barningi. Margir reisa yfir þau
topptjöld sem er fljótlegasta að-
ferðin til að skýla þeim og hefur
gefist nokkuð vel.
Mjög hefur borið á því að gljá-
víðir sem stendur nærri eða við
götuljósker, verði fyrir alvarlegu
kali að vetrinum.
Gljávíðirinn heldur laufi langt
fram á vetur og ljósið ruglar hann
Október
tílboö
Viö bjóöum æfingar í sal í
1 mánuö og 10 skipti í sól-
arlampa á QFA
aöeins kr. OwW
Viö bjóöum æfingar í sal í
1 mánuö og 20 skipti í sól-
arlampa á
aöeins kr. | IUU
Ný heilsa
Þín heilsa
Fyrir
aöeins
kr.
á mánuöi
bjóöum viö:
650,
Æfingar í rúmgóöum og björtum sal undir leiösögn
færustu leiöbeinenda allan tímann sem opið er.
Teygjuæfingar eöa Aerobic (músikleikfimi) frá kl. 10 á
morgnana og fram aö lokun, alla daga vikunnar.
Séraðstoö fyrir þá, sem þurfa á megrun aö halda s.s.
megrunarbæklingar, sérhannaöir matseölar og fl.
Góöa baöaðstööu.
Saunaklefa.
Afnot af hárþurrkum og krullujárnum.
Kaffisopa aö loknum æfingum í notalegri nuddstofu.
Munið:
Stærsta sólbaðstofa bæjarins
með sér klefum og fl. Engin
tímapöntun, engin biö, bara að
koma þegar þér hentar.
Ópið mánudaga til og með fimmtudaga frá kl. 07.00 til kl. 22.00.
Föstudaga frá kl. 07.00 til 20.00. Laugardaga og sunnudaga frá kl.
10.00 til kl. 15.00.
Við
erum
ódýrir
Líkams og heilsuræktín,
Borgartúni 29, sími 28449.
5 skipti kr. 315,00-
10 skipti kr. 500,00-
15 skipti kr. 680,00-
20 skipti kr. 875,00-
Allar nánari upplýs-
ingar á staðnum,
komið og lítiö inn,
því sjón er sögu rík-
ari.