Morgunblaðið - 24.11.1983, Síða 30

78
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 24. NÓVEMBER 1983
Blómafræfl-
ar - fræ - frjó
— eftir Martein M.
Skaftfells
Þetta er fyrirsögn greinar í Mbl.
22/9, eftir Reyni Eyjólfsson, fyrr-
um starfsmann í lyfjaeftirlitinu.
Þar kynntist ég honum og féll við
hann ágætavel, þótt skoðanir
okkar féllu ekki ávallt sem best
saman. Og hvílíku leiðinda lá-
deyðulífi lifðum við ekki, væru all-
ir sömu skoðunar. En það er mis-
jafnlega ánægjulegt að ræða við
menn skiptra skoðana. Sumir eru
skemmtilegir, aðrir hundleiðinleg-
ir. En nú verð ég að biðja hundinn
afsökunar, því að hann er aldrei
leiðinlegur.
Greininni ætlaði ég að svara
strax, er hún birtist. En lagði
hana frá mér á hillu á skrifborð-
inu, þar sem ég var öðru að sinna.
Áðan rakst ég svo á hana og tel
ekki rétt að „salta" hana lengur.
Greinin er bæði athugasemdir
og árétting á grein, sem ég hafði
skrifað og birt var 14/9, vegna
pistils í enn sama blaði um „ungl-
inginn áttræða", sem fenginn var
hingað austur yfir Atlantsála frá
Ameríku — til að tölta ofan úr
Breiðholti niður í miðbæ til að
vekja athygli á ósköp venjulegum
pollentöflum, sem sölumenn höfðu
gengið með í hús og selt undir
fölsku nafni fræfla.
Tilefni greinar R.E. var m.a., að
ég hafði sagt, að innflytjandi
fræflanna hefði ruglað saman
fræfli og fræi. En greinarhöfund-
ur taldi bæði orðin „alröng", því
að fjailað væri um frjóduft blóma.
Á það hafði ég einnig bent í
grein minni, og oft áður. — En
„fræ“ er samt ekki „alrangt", því
að frjó er einnig notað í merking-
unni fræ. — En ég er greinarhöf-
undi samt þakklátur fyrir „leið-
réttinguna", því að frjónafnið var
þarna eðlilegra og betra. Og „fræ-
ið“ er komið inn f grein mína ann-
aðhvort fyrir pennaglöp mín eða
bragðvísi prentvillupúkans. Vilj-
andi nota ég ekki fræ í staðinn
fyrir frjó.
Aftur á móti er ég greinarhöf-
undi ekki sammála um að nota
beri „frjóduftstöflur" í stað pollen,
sem þýðir frjóduft. — Ef við fær-
um að þýða erlend vörunöfn,
myndi það valda glundroða. Og
ekki myndu allar þýðingar verða
„lostæti" auga og tungu.
í grein minni nefni ég nokkrar
pollentegundir. Greinarhöfundur
giskar á, að ég geri það vegna þess,
að Elmaro (heildv.) flytji þær inn.
— Þetta er rétt ágiskun. — Poll-
entöflur eru mismunandi að gæð-
um. Ég tel mér því skylt að benda
á þær tegundir sem ég þekki per-
sónulega og get með góðri sam-
visku mælt með. Þar með er ég
ekki að segja að aðrar tegundir
séu slæmar. En ég veit, hve gífur-
leg vinna var lögð í að leita uppi
úrvalsvörur. Hollefni með sama
nafni eru mismunandi að gæðum.
Þau má því ekki velja af handa-
hófi. — Jafnvel söluvöru verður að
strika út, þegar önnur örugglega
betri er fundin. Með þessu móti
náði Elmaro í úrval góðra um-
boða. Enda góð aðstaða, þar sem
Elmaro hafði starfað í aldarfjórð-
ung, áður en aðrir hófu innflutn-
ing í sömu grein.
Af pollenefnum bera Pollitabs-
vörur sænska firmans Cernelle
langhæst. Gösta Carlsson, eigandi
firmans, er algjör brautryðjandi á
þessu sviði með mjög yfirgrips-
mikla þekkingu. Og pollenvörur
hans hafa hlotið meiri rannsóknir
og meiri viðurkenningu en nokkur
önnur tegund. Um þær hafa fjall-
að næringarfræðingar, læknar og
íþróttafrömuðir ýmissa þjóða. Og
niðurstöðurnar: að þær efli heil-
brigði, þrek og þol. — Og á síðasta
ári, 1982, kom út bók eftir prófess-
or Olov Lindahl, einn af kunnustu
mönnum í baráttusveit lækna
fyrir náttúrulegum efnum, og er
hann ritstjóri tímaritsins Biolog-
isk Medicin. Pollen hefur Lindahl
kynnt sér í mörg ár og bendir á
eiginleika þess gegn ýmsum
sjúkdómum og þreytu og að það sé
eiturlaust.
Nýlega rakst ég á blaðaviðtal
við hann í tilefni af námskeiði sem
hann hélt sl. sumar — fyrir
„heilsufólk": hjúkrunarfræðinga,
næringarfræðinga, lækna, kenn-
ara o.fl. áhugafólk.
í viðtalinu sagði hann, að tvennt
af því mikilvægasta, sem komið
hefði inn á heilsulínuna síðustu
ár, væri kvöldrósarolían og selen.
Þessi efni hafi áhrif á heilbrigði
hverrar frumu líkamans. — Sjálf-
ur tekur hann hvortveggja dag-
Marteinn M. Skaftfells
„Hvert ættu áhuga-
menn um hollefni og
heilsurækt að „beina
orðum sínum“, ef ekki
til almennings? Það
væri athyglisvert, ef við
gerðum það ekki.“
lega, ásamt Pollitabs, E-vit. og
grammi af C-vit., þrátt fyrir
gnægð af lífrænt ræktuðu græn-
meti með sínum vítamínum og
steinefnum.
Lindahl er prófessor í læknis-
fræði með miklar athuganir og
reynslu af náttúrulegum efnum.
Vonandi verða þessar upplýsingar
hans mörgum til íhugunar. Öruggt
er, að þær eru ekki út í bláinn.
Að gefnu tilefni gat ég þess í
grein minni, að náttúran geymdi
ekki frjóduft í frysti. Um þetta
hnýtur greinarhöfundur og bendir
á, að kýrin geymi mjólkina ekki
heldur í frysti, en samt „fordjarf-
ist“ hún fljótt. Þetta er nú svolítið
fljótfærnislega valið dæmi. Eðl-
ismunur mjólkur og frjódufts er
svo mikill, að um engan saman-
burð getur verið að ræða.
Frjóduft þolir allar árstíðir. Og
af frjódufti í jarðvegi ráða vís-
indamenn í gróðurfar löiigu liðins
tíma, þar eð frjóduft mismunandi
Fyrirliggjandi í birgðastöð
SVARTAR OG
GALVANISERAÐAR
PÍPUR
Samkv.:Din 2440-B.S.1387
oOO°o°o o O OOo
Sverleikar: svart, 3/8 - 5“
galv., 3/8 - 4“
Lengdir: 6 metrar
SINDRA
STALHF
Ðorgartúni 31 sími 27222
tegunda hefur sín sérkenni. Eins
konar fingraför náttúrunnar, sem
vísindamaðurinn les úr. — Að
sjálfsögðu skerðist þetta geymslu-
þol við þá meðhöndlun sem það
fær, áður en það kemur okkur í
munn. Og ljóst er af lýsingunni
um „fræflana", að frjóduftið hefur
fengið óblíða meðferð, úr því
geyma þarf „fræflana" í frysti. —
Og erfitt er að trúa því að fram-
leiðandinn sé svo fáfróður, að
hann viti ekki, að hann fer rangt
með geymsluþol annarra pollen-
tegunda. Pollitabs hefur t.d. ára-
langt geymsluþol.
„Það er að sumu leyti athyglis-
vert, að talsmenn „fæðubótar- og
hollefna“ í landinu skuli beina
orðum sínum til almennings," seg-
ir greinarhöfundur.
Þetta er næsta furðuleg athuga-
semd. — Hvert ættu áhugamenn
um hollefni og heilsurækt að
„beina orðum sínum", ef ekki til
almennings? Það væri athyglis-
vert, ef við gerðum það ekki.
Síðan heldur greinarhöfundur
áfram og segir: „Hitt er svo lak-
ara, ef fræðslan er þess eðlis að
hún sé verri en engin, slíkt er auð-
vitað ekki til annars fallið en að
ýta undir staðhæfingar sumra
fræðimanna um, að náttúrumeð-
alahreyfingin byggist einkum á
lítilli þekkingu og mikilli trú.“
Hver hin neikvæða fræðsla er,
sem brenglar svo hugsun „sumra
fræðimanna", að þeir fari með
rugl og fleipur, er mér ekki ljóst.
Það væru vægast sagt afar óeðli-
leg viðbrögð. Og ég hygg, að þau
gerist ekki meðal fræðimanna, er
rísa undir titlinum. Þeir draga
ekki svo rökrangar og fljótfærn-
islegar ályktanir, hvorki um víta-
mín og hliðstæð efni né náttúruleg
lyf. — En það gera háttsettir
„fræðimenn” í lyfja- og lækna-
stétt, sem setja vítamín og stein-
efni undir hugtakið „náttúrumeð-
ul“. Gera þau sem sagt að lyfjum
sér til hægðarauka í baráttunni
gegn þeim. Þeir eru höfundar
hugtaksins, sem skv. misnotkun
þeirra er ranghverfa staðreynda,
þar sem vítamín og steinefni eru
næringarefni og lífsnauðsynlegir
næringarþættir, en ekki lyf. Og
slík „fræðimennska" er verri en
engin. Vissulega verri en engin.
Kannski að greinarhöfundur
eigi við þessa „fræðimenn"?
Hjarta þess valds, sem þeir til-
heyra, hefur lengi slegið fyrir ein-
okunarrétti lyfsala á sölu víta-
mína. Og ég skal viðurkenna, að
það er að öllu leyti mín sök, að
mjög róttæk tilraun, sem færa átti
þeim þennan rétt, mistókst. Og
rökin — betri en engin — sótti ég
í þau plögg, sem tryggja átti þeim
réttinn. — Eigi að síður skal ég
fúslega játa, að þótt ég hafi síð-
ustu 35 ár viðað að mér nokkuð
fjölþættu safni bóka, tímarita o.fl.
gögnum um þessi efni, þá veit ég
aðeins nógu mikið til að vita hve
lítið ég veit.
En ég veit, að þeir, sem með
þetta bannvald fara, hafa vanrækt
margumbeðna „fræðslu" um, skv.
hvaða lögum og lagagreinum þeir
banna nokkrar tilteknar tegundir.
Ég hef spurt og margspurt, hvort
bannið samrýmist lyfjahugtakinu
og um þau rök, sem 69. gr. stjórn-
arskrárinnar krefst, væntanlega
af þeim sem öðrum, en hef aldrei
fengið umbeðnar upplýsingar, sem
ætla verður að þeim sé skylt að
veita og ætti að vera ljúft að veita,
ef allt er með felldu.
Greinarhöfundur segir í upphafi
greinar sinnar, að undirritaður sé
„einn helsti talsmaður hérlendis
um „fæðubótar- og hollefni““. Sé
svo, kemur engum það á óvart,
þótt ég ýti eilítið við því valdi, sem
rænir almenning rétti sínum til að
velja sér hollefni, engu síður en
heilsuskaðleg, sem það hreyfir
ekki orði gegn, né til banntilrauna,
eins og gegn vítamínum og stein-
efnum, innan viðurkenndra
marka. En rök fást engin.
Ég þakka greinarhöfundi. Við
erum sammála um sumt. Ósam-
mála um annað. Þar sem hann
skaut „náttúrumeðulum" inn í og
varla á þann „hlutlæga" hátt, sem
hann lagði áherslu á sem lokaorð,
þá vona ég að mér reiknist ekki til
syndar, þótt ég snerti aðeins við
þeim málum að gefnu tilefni. Svo
vona ég, að greinarhöfundur hafi
komið „fræflaauglýsendum" í
skilning um, að þeir eru að aug-
lýsa pollentöflur undir fölsku
nafni.
Marteinn M. Skaftfells er fýrrrer-
andi kcnnari og fyrrverandi for-
madur Heilsuhringsins.
Kristján Jóhannsson og Dorriet Kavanna. Fyrir aftan þau er ítalski hljóm-
sveitarstjórinn Maurizio Barbacini, sem lék undir á tónleikunum í Austur-
bæjarbíói.
Kristján Jóhannsson og
Dorriét Kavanna á tón-
leikum Tónlistarfélagsins
þessu starfsári. Fyrri tónleikarnir
verða kl. 19.15 á fimmtudag og þeir
seinni kl. 14.30 á laugardag. Þegar
er uppselt á fimmtudagstónleikana,
sem eru haldnir fyrir styrktarfélaga
Tónlistarfélagsins, sem eru rúmlega
700.
Á tónleikunum syngja þau
Kristján og Dorriét íslensk og er-
lend lög, óperuaríur og dúetta við
undirleik ítalska hljómsveitar-
stjórans Maurizio Barbacini. Eru
verkin á efnisskránni m.a. eftir
Hándel, Vivaldi, Donaudy, Beet-
hoven, Schubert, Jóhann Ó. Har-
aldsson og Þórarin Guðmundsson.
Þetta er í annað sinn sem
Kristján og Dorriét syngja hér á
vegum Tónlistarfélagsins, en þau
komu fram á vegum félagsins 28.
maí 1981.
Hjónin Kristján Jóhannsson og
Dorriét Kavanna halda nú í vikunni
tvenna tónleika á vegum Tónlistar-
félagsins í Reykjavík. Eru það síð-
ustu tónlcikar Tónlistarfélagsins á
Fer inn á lang
flest
flest
heimili landsins!