Morgunblaðið - 24.01.1984, Síða 38

46 MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 24. JANÚAR 1984
Ályktun almenns fundar um grænmetisversliin:
Innflutningur verði gefinn
og tollar afnumdir
Frá fundinum um grænmetismálin i Hótel Esju sl. laugardag. Morgunblaðið/ Priðþjðfur.
ALMENNUR fundur um
verslun með grænmeti
sem haldinn var um helg-
ina samþykkti að skora á
stjórnvöld að gefa verslun
með nýtt grænmeti frjálsa
og heiraila frjálsan inn-
flutning á þeim tímum,
sem innlend gæðafram-
leiðsla annar ekki eftir-
spurn. Ennfremur skoraði
fundurinn á stjórnvöld að
afnema um leið tolla á
grænmeti og aðflutnings-
og sölugjöld af rekstrar-
og fjárfestingarvörum
garöyrkjubænda svo að
hægt verði að selja það á
viðráðanlegu verði fyrir
allan almenning.
Fundurinn var haldinn undir
heitinu „Hvað er að í verslun
með grænmeti?", en að honum
stóðu Húsmæðrafélag Reykja-
víkur, Manneldisfélag íslands,
Neytendasamtökin og Verslun-
arráð íslands. Um 100 manns
sátu fundinn. Ofangreind sam-
tök hafa síðustu mánuði unnið
saman að því verkefni að fá
fram úrbætur á verslun með
grænmeti og var þessi fundur
árangur þess samstarfs. Við-
fangsefni fundarins vár annars
vegar að þrýsta á um breyt-
ingar á verslun með grænmeti
og hins vegar að leggja áherslu
á hollustugildi grænmetis og
mikilvægi grænmetisneyslu. Jó-
hann J. Ólafsson, sem sæti á í
framkvæmdastjórn Verslunar-
ráðs íslands, setti fundinn, og
Bjarni Þjóðleifsson læknir
ávarpaði hann, en Árni Gunn-
arsson fyrrverandi alþingis-
maður var fundarstjóri. Fram-
söguerindi fluttu: Dröfn Far-
estveit frá Húsmæðrafélagi
Reykjavíkur um grænmetis-
kaup heimila, Jón óttar Ragn-
arsson frá Manneldisfélagi ís-
lands um grænmetisneyslu og
heilsuvernd, Jónas Bjarnason
frá Neytendasamtökunum um
neytendur og grænmetisvanda-
málið og Árni Árnason frá
Verslunarráði íslands um
viðskiptahöft og verslun með
grænmeti.
Framsögumenn lögðu áherslu
á þá byltingu sem orðið hefði í
þjóðfélagsháttum á síðustu ár-
um og breytingum á neyslu-
venjum í framhaldi af því.
Grænmetið hefði mesta holl-
ustugildi af öllum mat og væri
krafa neytenda sú að eiga kost á
samfelldu úrvali af grænmeti á
viðráðanlegu verði allt árið. Þá
gagnrýndu framsögumenn nú-
verandi einokunarkerfi á inn-
flutningi grænmetis, svo og það
að 70% tollur væri innheimtur
af flestum grænmetistegund-
um. Kom fram að Grænmetis-
verslun landbúnaðarins hefur
einkaleyfi til innflutnings alls
grænmetis til landsins, en
stofnunin hefur veitt Sölufélagi
garðyrkjumanna leyfi til inn-
flutnings sumra tegunda í sinn
stað. Árni Árnason sagði að
einokun sem þessi væri óhag-
kvæmasta sölufyrirkomulagið
fyrir neytendur, bæði hvað
verð, framboð og þjónustu varð-
aði. Sagði hann, að verð inn-
NEYTENDASAMTÖKIN hafa sent
landbúnaóarráðherra bréf þar sem
óskað er svara við eftirtöldum spurn-
ingum: Hver er eigandi Grænmetis-
verslunar landbúnaðarins? Hverra
hagsmuna á hún að gæta? Hvernig
lítur verðútreikningur út fyrir kart-
öflur og eina tegund af káli? Þetta
kom fram í erindi sem Jónas Bjarna-
son, stjórnarmaður f Neytenda-
samtökunum, flutti á almennum
fundi um verslun með grænmeti á
Hótel Esju um helgina.
flutts grænmetis væri tvö- til
fimmfalt hærra hér en í Dan-
mörku og úrvalið hér aðeins
þriðjungur til helmingur þess
sem þar væri. Þá væri þjónust-
Jónas gagnrýndi Grænmetis-
verslunina harðlega og sagði með-
al annars að hún gerði óhagstæð
innkaup. Skýrði hann frá ofan-
greindu bréfi, en sagði jafnframt,
að ekki hefði komið svar við því.
Guðmundur Sigþórsson, skrif-
stofustjóri í landbúnaðarráðu-
neytinu, stóð upp í almennum um-
ræðum og upplýsti að svarbréf
ráðuneytisins væri á leiðinni til
Neytendasamtakanna. Árni Árna-
son, framkvæmdastjóri Verslun-
an hér léleg, það bæru sárar
kvartanir neytenda og kaup-
manna vott um. Taldi Árni að
þeir heildsalar sem í dag sæju
um innflutning og dreifingu
ávaxta gætu hæglega bætt
grænmetisinnflutningnum við
sig án verulegs kostnaðarauka.
Að loknum framsöguerindum
voru almennar umræður og
tóku þá meðal annars til máls
forstjórar umræddra stofnana
og vörðu stofnanir sínar. I
ályktuninni sem samþykkt var
samhljóða í lok fundarins er
vakin athygli á breyttum
neysluvenjum og mikilvægi
fersks grænmetis sem hollustu-
fæðis. Sagt er að grænmetis-
neysla íslendinga sé lítil miðað
við nágrannaþjóðirnar þrátt
fyrir gott innlent grænmeti, en
það sé ekki nægjanlega fjöl-
breytt og anni auk þess ekki eft-
irspurn nema hluta úr ári. Sagt
er að háir tollar og forneskju-
legt fyrirkomulag í innflutn-
ingsverslun standi einkum í
vegi fyrir að eðlilegum óskum
neytenda sé fullnægt. Skoraði
fundurinn á stjórnvöld að gefa
verslun með nýtt grænmeti
frjálsa og heimila frjálsan inn-
flutning á þeim tímum sem inn-
lend gæðaframleiðsla anni ekki
eftirspurn. Þá er skorað á
stjórnvöld að afnema tolla á
grænmeti og aðföng garðyrkju-
bænda þannig að hægt verði að
selja grænmetið á viðráðanlegu
verði fyrir allan almenning.
Segir að þessi breyting myndi
ekki síst koma innlendum fram-
leiðendum til góða í aukinni
neyslu.
arráðs Islands, gagnrýndi
Grænmetisverslunina einnig
harðlega. Sagði hann meðal ann-
ars, að hún virtist ekki vera ríkis-
fyrirtæki, heldur fyrirtæki í
óskilgreindri eign bænda sem
bændaforystan gæti ráðskast með
að vild. Sagði hann, að stofnunin
greiddi enga skatta, hvorki til
ríkis eða sveitarfélags, og hefði
Verslunarráðið óskað umsagnar
ríkisskattstjóra á því hvort
Grænmetisverslunin væri skatt-
skyld eða ekki.
Neytendasamtökin spyrja ráðherra:
Hver á Grænmetisverslunina og
hverra hagsmuna á hún að gæta?
Kvótaskiptingin ræð-
ur úrslitum um stöðuna
— segir Árni Benediktsson um afkomutölur Þjóðhagsstofnunar
„ÞAÐ ER eiginlega ekki hægt
að segja með vissu um stöðu
fiskvinnslunnar fyrr en kvóta-
skiptingin liggur fyrir og eins
hver viðbrögð útgerðarinnar við
henni verða — það er að segja
hvernig útgerðarmenn munu
bregðast við og hverig þeir
munu haga sínum veiðum,“
sagði Árni Benediktsson, fram-
kvæmdastjóri Framleiðni sf., er
Mbl. bar undir hann útreikn-
inga Þjóðhagsstofnunar á stöðu
fiskvinnslunnar. Frá þeim út-
reikningum sagði í blaðinu sl.
laugardag.
„1 fljótu bragði hef ég ekki
mikið við útreikninga Þjóðhags-
stofnunar að athuga," sagði
Árni. „Við erum að skoða þetta
betur enda er talsvert verk að
reikna þetta allt út. En aðalat-
riðið er, að við rennum blint í
sjóinn með hvað gerist í kjölfar
kvótaskiptingarinnar. Markmið
hennar er m.a. að ákvarða hvert
verður aflamarkið og hvernig má
haga veiðunum á sem hagkvæm-
astan hátt. Menn eiga að geta
skipulagt veiðarnar á sem ódýr-
astan hátt fyrir útgerðina — en
það gæti hinsvegar verið óhag-
stætt fyrir vinnsluna. Þar með
gætu þessar tölur, 7—9% hagn-
aður, breyst fiskvinnslunni í
„ÞESSAR niðurstöður koma ekki
á óvart, en meðal annars vegna
nokkuð breyttra uppgjörsaðferða
hjá Þjóðhagsstofnun eigum við
eftir að skoða þær betur,“ sagði
Friðrik Pálsson, framkvæmda-
stjóri Sölusambands íslenzkra
fiskframleiðenda, er hann var
óhag.
Ef veiðitími flotans styttist í
kjölfar kvótaskiptingarinnar, þá
gæti það þýtt að fiskvinnsluna í
landi vanti verkefni á öðrum
tímum. Á meðan þessir þættir
eru ekki ljósir er mjög erfitt að '
segja til um hver staðan er í raun
og veru,“ sagði Árni Benedikts-
son.
inntur álits á niðurstöðum Þjóð-
hagsstofnunar á afkomu saltfísk-
verkunarinnar.
„Þessi mikli munur á afkomu
frystingar og saltfiskverkunar
hefur aukizt jafnt og þétt und-
anfarin misseri vegna stöðugr-
ar hækkunar Bandaríkjadollars
Árni Benediktsson
gagnvart Evrópumyntum, sem
saltfiskverkunin er mjög háð.
Slakari afkoma í frystingu en
saltfiskverkun á undanförnum
árum leiddi til þess, að margar
undanfarnar verðlagningar og
ýmsar ráðstafanir hafa verið
íþyngjandi fyrir söltunina, en
Friðrik Pálsson
til bata fyrir frystingu.
Þessu verður að snúa við nú
þegar og auk þess að leysa það,
sem þarf í viðbót með virkari
verðjöfnunarsjóði, sem hefur í
reynd verið bundinn dagverði
frystra afurða um nokkurt
skeið,“ sagði Friðrik Pálsson.
Niðurstödurnar koma ekki á óvart
— en þær þarf að skoða betur, segir Friðrik Pálsson um afkomutölu Þjóðhagsstofnunar