Morgunblaðið - 19.02.1984, Page 25

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 19. FEBRÚAR 1984
73
Samtlmamenn Donahues hrifust af afrek-
um hans og um hann voru ortir aö minnsta
kosti tveir bragir (( öörum þeirra sagöi aö „á
hverjum degi færöu blöðin einhverjar nýjar
fréttir um glæsileg afrek hins djarfa Jack
Donahue"). En Donahue hlaut svipuð örlög
og aörir búskarar, sem fetuöu I fótspor hans:
hermennirnir handsömuöu hann 1830 og
hann féll I kúlnahrlð lögreglunnar.
Annaö tlmabil áströlsku búskaranna hófst
á árunum eftir 1860 og þessi „nýja bylgja"
vakti mikið uppnám yfirvalda I Nýju Suður-
Wales og Viktorlu-fylki. A þessum áratug
komu til skjalanna frægir stigamenn eins og
„Þrumufleygur", Morgan, sem var kallaöur
„Óði hundur", og margir búskarar sem voru I
slagtogi með glæpaforingjunum Frank Gard-
iner og Ben Hall I vesturhluta Nýju Suöur-
Wales.
Allir þessir útilegumenn hlutu mikla samúö
almennings og virkan stuðning fólks úr sömu
stéttum og þeir tilheyrðu. Jack Donahue naut
stuðnings fanga og fyrrverandi fanga. Frank
Gardiner og Ben Hall voru hetjur farand-
verkamanna og smábænda I vesturhluta
Nýju Suður-Wales.
Þessar vinsældir áttu sér þjóðfélagslegar
skýringar svipaöar þeim og geröu enska og
Irska stigamenn og bandarlska útlaga á borö
viö Jesse James vinsæla. Sllkum útlögum,
sem ræna frá rlkum og gefa fátækum, hefur
löngum veriö llkt viö Hróa hött.
Nautgripaþjófar
Edward, elzti sonur Ellen og James
(„Red") Kelly ólst upp I rammkeltnesku and-
rúmslofti þriggja (rsk-ástralskra fjölskyldna.
Allar höföu þær átt I útistöðum viö lögregl-
una I Vikoriufylki og vlðar og lifaö annars
vegar á löglegu starfi sálusorgara og hins
vegar á nautgripaþjófnaði.
Kelly-fjölskyldan var sföur en svo ein um
sllk afbrot á þessum slóöum. Þetta var raun-
ar mjög venjuleg aöferö til þess aö draga
fram llfiö á þessum tfma. Erfitt var aö gera
greinarmun á strokunautgripum og stolnum
nautgripum.
Ariö 1871, þegar Ned Kelly var sextán ára
gamall, haföi hann margoft komizt I kast viö
lögin og einu sinn afplánaö fangelsisdóm.
Þetta ár var hann fundinn sekur um aö hafa
tekiö viö stolnum hesti og var dæmdur I
þriggja ára fangelsi. Hann var fluttur I
Pentridge-fangelsiö I Melbourne, sem var al-
ræmt. Hann var fjörmikill unglingur þegar
honum var stungiö I fangelsið, en kom það-
an haröskeyttur, beizkur maöur þegar hon-
um var sleppt I febrúar 1874.
Þó virðist hann hafa haldið sig innan
ramma laganna um tlma og stundaði skóg-
arhögg, en I september 1877 lenti hann I
vandræðum. Ned var handtekinn fyrir ölvun
og reyndi aö flýja á leiöinni I tukthúsið.
Aflog hans og fjögurra lögreglumanna og
skóara I plássinu eru varla frásagnarverö
nema vegna þess aö tveir þessara lögreglu-
manna, Fitzpatrick og Lonigan, gegndu
seinna litlum en veigamiklum hlutverkum I
Kelly-harmleiknum, sem nú hófst fyrir alvöru.
Sjö mánuðum eftir stympingarnar viö Ned
fór Fitzpatrick, sem var sennilega drukkinn,
rlðandi upp aö býli Kelly-fjölskyldunnar
skammt frá Greta, einn og án fyrirskipana, til
þess aö handtaka yngri bróöur Neds, Dan,
fyrir hrossaþjófnað.
Um sannleikann i þvl máli verður aldrei
vitaö, en seinna hélt Fitzpatrick þvl fram aö
Kelly-fjölskyldan heföi ráöizt á hann, þar á
meðal Ned og frú Kelly. Fjölskyldan hélt þvl
fram aö Fitzpatrick heföi reynt aö abbast
upp á eina dótturina og aö framferði fjöl-
skyldunnar heföi veriö réttlætanlegt.
Sex mánuöum slöar komst Redmond
Barry dómari aö annarri niðurstöðu og
dæmdi frú Kelly I þriggja ára fangelsi meö
þeim oröum aö hann heföi dæmt Ned og
Dan I fimmtán ára fangelsi hvorn, ef þeir
heföu fundizt.
Víðureignin í
Wombat-hæðum
Þeir fundust auövitaö ekki og földu sig þar
sem ógemingur var að handsama þá, á
Wombat-hæðunum, ásamt tveimur ungum
vinum slnum, Joe Byrne og Steve Hart.
í október 1878 voru fjórir lögreglumenn
sendir upp I hæðirnar til aö hafa hendur I hári
Kelly-bræöra. Fyrirliöi flokksins var Kennedy
liöþjálfi, sem var góö skytta og vanur ferða-
lögum I öræfunum. Aðstoðarmenn hans voru
lögregluþjónarnir Scanlon, Mclntyre og Lon-
igan, sá hinn sami og haföi flogizt á viö Ned
einu ári áöur.
Allir þessir menn höfðu veriö valdir með
tilliti til þess hve vanir þeir voru ferðalögum I
kjarrlendinu og vegna almennra lögreglu-
mannshæfileika og þeir voru staðráðnir I aö
Steve Hart, hinn vitoröamaöur Kellya.
Thomaa Mclntyre lögreglumaður.
góma Kelly-bræður. Að kvöldi 25. október
tjölduðu þeir hjá læk, sem var kallaður
„Stringybark".
Arla kvölds daginn eftir kom Kelly-gengið
Lonigan og Mclntyre I opna skjöldu þegar
þeir gættu búðanna, en Kennedy og Scanlon
voru þá að leita aö útlögunum I kjarrlendinu.
Mclntyre gafst upp þegar i staö og bjargaði
þar meö llfi slnu, en Lonigan var nógu hug-
rakkur og heimskur til þess aö þrlfa til
skammbyssu sinnar. Ned Kelly skaut hann til
bana.
Þegar Kennedy og Scanlon komu aftur til
tjaldbúöanna var þeim skipaö að gefast upp,
en þeir veittu lika viðnám og voru báðir
drepnir I skotbardaga, sem fylgdi I kjölfariö.
Meöan á átökunum stóð tókst Mclntyre aö
stlga á bak strokuhesti og hann reiö á brott
allt hvaö af tók.
Blöðin I Melbourne og á landsbyggðinni
lýstu viðurstyggð sinni þegar Mclntyre færði
fréttirnar af þvl sem gerzt hafði og þingið I
Viktorlu samþykkti I flýti lög svipuð þeim og
áöur höföu veriö sett I Nýju Suður-Wales til
aö stemma stigu viö stigamennsku.
Joe Burne, annar tveggja vitorösmanna
Kellya.
Thomaa Lonigan lögreglumaöur.
Michael Kennedy liðþjálfi.
Michael Scanlon lögreglumaður.
Samkvæmt þessum „útilegumannalög-
um“ voru útilegumenn réttdræpir hvar sem til
þeirra næöist og allar eigur þeirra átti aö gera
upptækar. Þeir sem skutu skjólshúsi yfir úti-
legumenn eöa studdu þá á annan hátt áttu
yfir höföi sér fimmtán ára fangelsi og eigna-
missi.
Viöbrögö almennings voru á aðra lund.
Um máliö var sunginn mikill bragur, þar sem
atburðinum var lýst I smáatriöum og mikiö lof
boriö á Ned Kelly.
Ránið í Euroa
Tæpum sex vikum eftir atburöinn viö
Stringybark-læk létu Kelly-bræöur aftur til
skarar skrlöa. Aö þessu sinni rændu þeir
bankann I bænum Euroa, um 160 km norður
af Melbourne, höfuðborg fylkisins.
Búskararnir komust undan meö um 2.000
pund I gulli og reiðufé. Ned stal einnig af-
salsbréfum og veðbréfum úr bankahólfi og
ávann sér með þvl þakklæti bænda, sem
börðust i bökkum I norðaustanverðri Viktorlu
og hötuöu bankana.
Einn af njósnurum Kellys veitti lögreglunni
rangar upplýsingar og hún fór yfir landamær-
in til Nýju Suður-Wales til aö leita aö glæpa-
flokknum. Kelly og félagar hans skiptu ráns-
fengnum I Eurora á milli ættingja og stuön-
ingsmanna og tóku vafalaust vænan skerf
sjálfir. A næstu mánuöum gátu margir snauö-
ir smábændur greitt skuldir slnar meö glæ-
nýjum bankaseðlum.
Þegar leitin að útilegumönnunum bar eng-
an árangur hefndi Iðgreglan sln á stuönings-
mönnum þeirra. Tuttugu þeirra voru hand-
teknir og haföir I haldi I Beechworth-fangelsi
I allt aö þrjá mánuði, án dóms og laga og án
þess aö fyrir lægju sannanir gegn þeim.
Þessi vafasama ráöstöfun jók óvinsældir lög-
reglunnar I héraðinu, þvi aö margir fanganna
gátu ekki unnið viö uppskeruna þetta ár og -
þaö olli neyö I mörgum fjölskyldum.
Um svipaö leyti var féö, sem sett var til
höfuös Kelly-bræðrum, aukiö úr 2.000 pund-
um I 4.000 pund, sem var há upphæð á
þessum tlma. En þetta hafði heldur engin
áhrif á tryggö stuöningsmanna Kellys, enda
sagöi f öörum brag frá þessum tlma:.....
þótt upphæöin veröi tvöfölduö munu Kelly-
drengirnir lifa“. Og seinna var upphæöin I
raun og veru tvöfölduö á ný.
„Hertaka” Jerilderie
Fimmta febrúar 1879 birtist flokkur Kellys
I Jerilderie, 46 mllum innan landamæra Nýju
Suöur-Wales. Þar læstu þeir tvo furöu lostna
lögreglumenn inni I fangaklefum lögreglu-
stöðvarinnar I bænum.
Kelly og félagar dvöldust i bænum um
nóttina og mestallan daginn eftir klæddir ein-
kennisbúningum lögreglumannanna, sem
þeir tóku til fanga, og þóttust vera lögreglu-
menn. Siödegis þennan dag lögöu þeir undir
sig barinn I Royal Mail-gistihúsinu, sem svo
vel vildi til aö var viö hliðina á bankanum,
sem þeir rændu slöan. Öörum 2.000 pund-
um var stoliö og skuldabréfum brennt viö
mikil fagnaöarlæti fólksins sero haft var I gfsl-
ingu I hótelinu.
Öllum var boöiö upp á snafs og menn
hlýddu á Ned Kelly flytja ræöu um ýmiss
konar rangsleitni, sem hann taldi sig hafa
orðið aö þola af hendi lögreglunnar, rlkis-
stjórnarinnar og bænda sem ræktuöu jarðir,
sem þeir áttu ekki og greiddu ekki leigu fyrir
(squatters, skylt skvetta). Auk þess skildi
hann hann eftir yfirlýsingu, sem varö þekkt
sem „Jerilderie-bréfiö".
f þessu einstæða skjali, sem nú er aöeins
til I afriti, eru talin upp öll klögumál Ned Kelly
og vina hans, og þaö veitir einnig innsýn i
hvatir þeirra og viðhorf. Meöal annars er
kvartað yfir misrétti rlkisstjórnarinnar gagn-
vart smábændum og landnámsmönnum eins
Kelly-fólkinu.
Stjórnin er einnig sökuð um aö vinna með
auðugum bændum, sem sátu jarðir sem þeir
áttu ekki, og vinna gegn hagsmunum fátæks
fólks. Skoöun Ned Kellys á lögreglunni I Vikt-
oríu hefur sögulegt gildi og skammirnar I
hennar garð eru mergjaðar. Aö hans dómi
var lögreglan:
„ .. . samansafn skvapholda Istrubelgja
sem eru komnir undan Irskum löggutlkum
eða enskum landeigendum..."
Bréfinu lýkur með eindreginni áminningu
til rlkra manna um að sýna fátæku fólki veg-
lyndi og ofsækja það ekki:
„Ég áminni alla þá sem hafa ástæðu til að
óttast mig um að gefa 10 pund af hverjum
hundrað, sem þeir eiga, I ekkna- og munað-
arleysingjasjóöinn og reyna ekki aö búa i
Viktorfu nema sem allra stytzt eftir lestur
þessarar tilkynningar. Ef einhverjir gegna
þessu ekki verða þeir aö taka afleiðingunum,
sem veröa verri en ryðsveppurinn I hveitinu I
Viktorfu . . . Ég vil ekki framfylgja skipuninni
án hæfilegrar viövörunar, en ég er útlægur
ekkjusonur og skipunum mlnum veröur aö
hlýöa."
I fyrra bréfi, sem Ned skrifaði skömmu
fyrir árásina á Euroa, haföi hann minnt les-
endur slna á aö „muna eftir járnbrautunum
ykkar“. Þaö sem I þessari viðvörun fólst kom
I Ijós sunnudaginn 27. júnf 1880.
Þyrping húsa og tjalda umhverfis járn-
brautastöö nokkra gekk undir nafninu Glen-
rowan. Þetta þorp var búskurunum eins auð-
veld bráö og Euroa og Jerilderie. En aö
þessu sinni voru þeir ekki I ránsferð, þeir
höföu stórbrotnari áform á prjónunum.
, Árásin á Glenrowan_______________________
Kvöldið áður höfðu Dan Kelly og Joe
Byrne „llflátiö" Aron nokkurn Sherritt, sem
eitt sinn hafði verið félagi þeirra. Sherritt virö-
ist hafa leikiö tveim skjöldum, þrátt fyrir
mikla áhættu, sem þvl var samfara, og atti
saman lögreglunni og Kelly-bræðrunum.
En moröið hafði llka aðra ástæðu: með
því átti aö ginna megniö af lögregluliði hér-