Morgunblaðið - 19.02.1984, Síða 37

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 19. FEBRÚAR 1984
85
Nýleg mynd af Walter Rauff, sem er SS-ofurstinn Rauff.
77 ára gamall.
Rauff, þegar framsals hans var kraf-
izt fyrir 20 árum.
Píus páfi XII: sætir þungum ásökun-
um.
Simon Wiesenthal: „Nunna hjálpaði
Rauff“.
Beate Klarsfeld, sem hefur mótmælt dvöl Rauffs í Chile, fjarlægð af lögreglu
í Santiago.
riðnir gasbílamorðin.
Vestur-Þjóðverjar vonuðust til
að geta leitt Rauff fyrir rétt
ásamt þessum mönnum og ríkis-
saksóknarinn í Hannover gaf út
tilskipun um handtöku hans. En
ekkert varð úr framsalinu þar sem
Chile-stjórn taldi að stríðsglæpir
hans væru fyrndir.
Hæstiréttur Chile lagði á það
áherzlu að Rauff væri stefnt ein-
göngu vegna framsalsbeiðninnar,
en ekki vegna stríðsglæpanna,
sem hann hefði verið sakaður um.
Þegar Rauff var leiddur fyrir
rétt í Chile sagði hann: „Ég er
saklaus." Hann bætti við: „Ég held
að ég hafi ekki drepið neinn. Ég
hlýddi aðeins skipunum, sem
margir hershöfðingjar gáfu mér.
Ég er enn eitt fórnarlamb stríðs-
ins.“
HLUTDEILD PÁFAGARÐS
Það sem mesta athygli vekur nú
í sambandi við mál Rauffs er
hugsanleg hlutdeild Páfagarðs í
flótta hans. Serge Klarsfeld telur
ekki að Píus páfi XII hafi vitað að
Rauff fékk hæli í klaustrum, sem
voru tengd Páfagarði. „Páfinn
hefur örugglega ekki fyrirskipað
að við yrðum að hjálpa þýzkum
glæpamönnum," segir hann. „En í
hjarta hans var samt örlítið rúm
fyrir andstæðinga kommúnism-
ans.“
Um ástæðurnar fyrir þeirri
hjálp, sem Rauff fékk til að flýja,
er rætt í leyniskjali bandaríska
utanríkisráðuneytisins frá 1947,
að því er blaðið The New York
Times hefur greint frá.
Bandarískur stjórnarerindreki í
Róm á þeim tíma segir í skjalinu
að „Páfagarður vilji aðstoða alla
einstaklinga án tillits til þjóðernis
og stjórnmálaskoðana, ef hlutað-
eigandi geta sannað að þeir séu
kaþólskir".
New York Times segir að skjal
utanríkisráðuneytisins hafi aldrei
verið birt áður, en blaðið hafi
fengið það hjá bandaríska sagn-
fræðingnum Charles R. Allen frá
Manhattan. Samkvæmt þessu
skjali og upplýsingum Serge
Klarsfeld virðist Páfagarður hafa
verið viðriðinn flótta nokkurra
fleiri stríðsglæpamanna nazista
en Rauffs eftir síðari heimsstyrj-
öldina.
Bandaríski stjórnarerindrekinn,
sem sendi skýrslu sína frá Róm
1947, Vincent La Vista, sagði í
skýrslunni: „Vatíkanið er slærstu
samtökin, sem eru viðriðin ólög-
lega búferlaflutninga". Þar átti
hann m.a. við stríðsglæpamenn
nazista.
1 skjalinu segir:
„Páfagarður hefur beitt þrýst-
ingi í löndum, þar sem áhrif kaþ-
ólsku kirkjunnar eru yfirgnæfandi
eða allsráðandi og árangurinn er
sá að við borð liggur að sendi-
nefndir Rómönsku Ameríku hafi
tekið þá afstöðu að vera fylgjandi
innflutningi fyrrverandi nazista
og fyrrverandi fasista og (með-
lima) annarra stjórnmálahópa,
svo fremi að þeir séu andstæð-
ingar kommúnista."
Kaþólskir embættismenn og
aðrir hafa haldið því fram að jafn-
vel þótt nokkrir prestar hafi
hjálpað nazistum að flýja frá Evr-
ópu liggi ekki fyrir neinar sannan-
ir um að þeir hafi gert það með
stuðningi eða jafnvel vitund Páfa-
garðs.
Síðustu ásökununum hefur
Páfagarður aðeins svarað með því
að benda á verk tveggja krist-
munka og sagnfræðinga, Robert
Graham og Pierre Bleit, og með
því að vitna í ummæli þeirra. Þeir
hafa rannsakað fyrrri ásakanir og
talið sig sanna að Páfagarður sé
saklaus.
Graham kallaði ásakanirnar
„áróðursbragð" þeirra manna sem
legðu kaþólsku kirkjuna í einelti
og reyndu að „krossfesta" hana.
Bandaríski Gyðingaleiðtoginn
Julius Berman hefur skorað á Jó-
hannes Pál páfa II að fyrirskipa
rannsókn á ásökununum, en þeim
tilmælum hefur ekki verið svarað
opinberlega.
FLÓTTAMANNAHJÁLP
New York Times segir að
bandaríska þjóðskjalasafnið hafi
staðfest að skjalið frá 1947 sé
ósvikið.
í skýrslu La Vista segir einnig
frá „neðanjarðarjárnbraut" Gyð-
ingahópa, sem smygluðu stuðn-
ingsmönnum til Palestínu, og öðru
ólöglegu smygli á fólki á vegum
Ungverja og leyniþjónustuhringa
kommúnista, sem Páfagarður
styrkti. Páfagarður styrkti a.m.k.
22 flóttamannasamtök eftir stríð-
ið í Róm einni og kaþólskir prestar
hjálpuðu Pólverjum og Króötum,
Úkraínumönnum og Frökkum,
sem vildu flytjast frá Evrópu.
Séra Antonio Weber, forstöðu-
maður flóttamannaskrifstofu
Páfagarðs (Opera San Raffaele) í
síðari heimsstyrjöldinni, sagði í
samtali við N.Y. Times að hann
hefði hjáipað fjölda manns, þar á
meðal 20.000 ofsóttum Gyðingum,
og að í mörgum tilvikum hefði
hann ekki vitað hvaða fólk það var
sem hann aðstoðaði.
í skýrslunni er minnzt á „ill-
ræmdan" nazista-smyglara, lækn-
inn Willy Nix, sem starfaði „undir
verndarvæng Páfagarðs" og „flúði
til Vatíkansins" nokkrum mínút-
um áður en ítalska lögreglan ætl-
aði að hafa hendur í hári hans. í
skýrslunni eru alls birt nöfn 22
presta, sem bendlaðir voru við
ólöglega búferlaflutninga.
La Vista segir í skýrslunni að
opinberir aðilar í Páfagarði hafi
staðið á bak við hina ólöglegu bú-
ferlaflutninga og kveðst hafa hitt
að máli flesta þá presta og
„mannasmyglara", sem hann
nefnir í skýrslunni, en þó ekki
„hinn illræmda dr. Nix“.
Nix læknir, sem hafði búið í
Róm síðan 1938, var leiðtogi „Fé-
lags þýzkra andstæðinga nazista"
(DAV) á Ítalíu og hjálpaði þýzk-
um stríðsföngum, sem höfðu flúið,
„án tillits til kynþáttar eða þjóð-
ernis", og útvegaði þeim nauðsyn-
lega pappíra. Jafnvel Bandamenn
Josef Mengele: leynist hann í Para-
guay?
fluttu aragrúa flóttamanna til
DAV.
Nix læknir bjó enn í Páfagarði
þegar La Vista samdi skýrslu sína
1947 og La Vista telur flótta hans
og dvöl hans í Páfagarði hugsan-
lega sönnun þess að hann hafi
starfað undir verndarvæng páfa-
stóls.
Þegar Bólivíustjórn framseldi
Klaus Barbie, „slátrarann frá Ly-
on“, í fyrra, var frá því skýrt að
bandaríska leyniþjónustan hefði
hjálpað honum að flýja til Suður-
Ameríku á árunum eftir heims-
styrjöldina. Því hefur einnig verið
haldið fram að Barbie, sem er
sakaður um að hafa pyntað 4.000
franska Gyðinga og verkamenn úr
andspyrnuhreyfingunni til dauða,
hafi einnig fengið aðstoð kaþólsku
kirkjuitnar til þess að flýja.
STÖÐUG GAGNRÝNI
Páfagarður hefur lengi sætt
ásökunum vegna hlutverks síns í
seinni heimsstyrjöldinni og á ár-
unum eftir hana.
Ein fyrsta og kunnasta gagn-
rýnin kom fram 1963 í leikritinu
„Staðgengillinn" eftir þýzka rit-
höfundinn Rolf Hochhuth, sem
dró í efa að Píus páfi XII hefði
gert allt sem í hans valdi stóð til
þess að stöðva útrýmingu Gyðinga
í dauðabúðum nazista.
Nú eru slíkar ásakanir nær ár-
viss atburður. Ásakanir um að
Páfagarður hefði hjálpað Barbie,
Rauff og mörgum öðrum háttsett-
um stríðsglæpamönnum að flýja
frá Evrópu eftir stríð komu t.d.
fram í kunnu bandarísku Gyð-
ingatímariti í fyrra. Greinin
byggðist á sömu skýrslu banda-
ríska utanríkisráðuneytisins og
New York Times sagði frá.
Ritið sagði að auk Barbies og
Rauffs hefði Páfagarður m.a.
hjálpað þessum nazistum að flýja:
• Franz Stangl, yfirmanni dauða-
búðanna í Treblinka i Póllandi,
sem flúði til Brazilíu.
• Edvard Roschmann, „slátrar-
anum frá Riga“ (í Lettlandi), sem
flúði til Paraguay.
Sagnfræðingurinn Ladislas
Farago hélt því fram í bók sinni
„After the Fox“ að þýzkur preláti í
Páfagarði hefði einnig hjálpað
Martin Bormann, staðgengli Hitl-
ers, að flýja til Suður-Ámeríku, en
vestur-þýzk stjórnvöld segja að
hann hafi látizt í Berlín í stríðs-
lok.
Þegar Jóhannes Páll páfi ræddi
við leiðtoga Frelsissamtaka Pal-
estínu, Yasser Arafat, 1982, for-
dæmdi Menachem Begin, forsæt-
isráðherra ísraels, viðræður
þeirra og gagnrýndi „kirkjuna
sem sagði ekki orð um sex ára
fjöldamorð á Gyðingum í Evrópu".
Begin minntist einnig á ásakanir
um að Píus páfi XII hefði látið
undir höfuð leggjast að gagnrýna
Gyðingaofsóknir nazista opinber-
lega.
Páfagarður brást óvenjulega
hart við þessari yfirlýsingu og
sagði að staðhæfingar ísraels-
manna um hina meintu þögn í síð-
ari heimsstyrjöldinni væri „móðg-
un við sannleikann". ísrael og
Páfagarður hafa ekki stjórnmála-
samband.
Embættismenn páfa halda fast
við það.að páfastóll hafi gert það
sem í hans valdi stóð til að hjálpa
Gyðingum og ekki hjálpað nazist-
um að flýja, þótt nokkrir prestar
utan Vatíkansins kunni að hafa
aðstoðað þá. í júní 1980 voru t.d.
birt mörg ný skjöl úr leyndar-
skjalasafni Páfagarðs til að verja
tilraunir Píusar páfa XII til að
hlífa Gyðingum við ofsóknum naz-
ista í síðari heimsstyrjöldinni.
Samantekt GH
Prelátinn Pacelli (síðar Píus XII, fyrir miðju).
Nazistaveiðararnir Beate og Serge Klarsfeld.