Morgunblaðið - 17.05.1984, Blaðsíða 14

62
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 17. MAÍ 1984
Samtök einhleypra stofnuð næsta haust:
Makalaus fundur
og dansleikur
Undirbúningshópur og fundargestir teknir tali
þótt stofnkostnaður hjá ein-
hleypum sé sá sami og hjá hjón-
um.
Hámarksvaxtafrádráttur af
lánum vegna íbúðarkaupa'er nú
127.500 kró'nur á hvern einstakl-
ing. Þessi upphæð tvöfaldast því
hjá hjónum. Sama tvöföldunar-
reglan gildir einnig við álagn-
ingu eignaskatts. Skattfrjáls
eign einhleypings er helmingur
af verðmætamati þeirrar eign-
ar, sem barnlaus hjón mega eiga
eignaskattslaust.
Daglegur rekstur einhleypra
er afar óhagkvæmur. Okkur
Um 200 manns mættu á kynningar- og umrædufundinn í Félagsstofnun stúdenta síðastliðið laugardagskvöld. Þar af
skráðu um 60 manns sig í þrenns konar starfshópa sem koma til með að vinna frekar að stofnun samtakanna í
sumar.
Félagsstofnun stúdenta
skömmu fyrir kl. 21 að
kvöldi iaugardagsins 12. maí
sl. Salurinn er þéttsetinn af
fólki sem er, á að giska, á
aldrinum 20 til 70 ára. Alls
um 200 manns. Hvað er að
gerast ? Jú, umræðu- og
kynningarfundur um málefni
einhleypra er í þann mund að
hefjast, en fundurinn hefur
verið undirbúinn af hópi
áhugamanna um stofnun fé-
lags eða samtaka einhleypra.
l»ótt margir fundargesta
vildu að félagið yrði stofnað
strax, var ákveðið að stofn-
fundur skyldi bíða haustsins.
Undirbúningshópinn skipuðu
Guðríður Adda Ragnarsdóttir,
Örn S. Þorleifsson, Ólöf S.
Arngrímsdóttir, Ólöf Sigurðar-
dóttir og Gísli Magnússon, sem
eru á aldrinum 30 til 38 ára. Til
gamans má geta þess að þau
höfðu lítið sem ekkert þekkst
áður en undirbúningurinn hófst.
Makalaust félag
Til hvers?
„Með þessari umræðu viljum
við vekja athygli á skatta- og
lánakjörum einhleypra.
Auk þess að hafa aðeins úr
einum launum að spila, þá hafa
einhleypir alla jafna minni
möguleika á skammtímalánum
en hjón. Ætla mætti að þessum
vanda væri mætt við skattlagn-
ingu. Svo er ekki, að frátöldum
10% frádrætti frá tekjuskatti.
Hjá einhleypum fer þessi frá-
dráttur þó ekki niður fyrir
28.000 krónur, jafnvel þótt árs-
tekjur hans nái ekki 280.000
krónum. Þetta lágmark styður í
raun það sem við erum að benda
á, það er, að heimilisstofnun og
rekstur einhleypra er tiltölulega
þyngri en hjóna. Hliðstæð
ákvæði virðast þó ekki vera
fleiri. Frádráttur frá tekjuskatti
vegna heimilisstofnunar fæst til
dæmis ekki nema við hjúskap,
nýtist ekki sú hagræðing sem
lágt verð á stórum pakkningum
matvæla er. Maturinn nýtist
líka illa. Kostnaður við kynd-
ingu hjá einhleypum er ekki
minni en hjá hjónum, nema síð-
ur sé. Einnig kostar það jafn-
mikið að elda eina lærisneið og
tvær kartöflur eins og mat ofan
í tvo eða fleiri.
Spurningin er því hvort ekki
megi taka meira tillit til þessara
hlutfallslega miklu útgjalda
með skattaálögum, til dæmis
með auknum persónufrádrætti
fyrir makalausa. Hann er nú
29.500 krónur fyrir alla. Kjarni
okkar máls er því að einhleypni
geti verið mögulegur valkostur á
við sambúð, hvort sem er í ein-
býli eða í sambýli við fleiri ein-
staklinga. Lánakjör til íbúðar-
kaupa verði til dæmis háð ein-
hverri eðlilegri lágmarksviðmið-
un, svo sem íbúðarstærð, en ekki
höfðatölu eins og nú er. Hús-
næðisþörf einhleypings er nefni-
lega mjög svipuð og barnlausra
hjóna. Makalausum verði þann-
ig kleift að stofna og halda eigin
heimili, án þess að nauðsynlega
sé litið á einhleypið sem eitt-
hvert bráðabi rgðaástand."
Renndu blint í sjóinn
Hvaðan kemur hugmyndin aö
samtökum einhleypra?
„Við höfum enga fyrirmynd,
við renndum alveg blint í sjóinn
með þennan fund, en útkoman
hefur farið fram úr okkar björt-
ustu vonum. Bæði var fundar-
sókn mjög góð og auk þess var
aldursdreifingin mikil og kyn-
skipting jöfn. Þannig sést það
líka og sannast að þessi mál eiga
ekki við ákveðinn þröngan hóp,
sem afmarkast af ákveðnu ald-
ursskeiði eða kyni, heldur eru
þetta málefni sem koma öllum
$t6einhleypum$t4 við. Annars
hafa hugmyndir um svona sam-
tök skotið upp kollinum öðru
hvoru á undanförnum árum, en
alltaf dottið upp fyrir einhverra
hluta vegna."
Hvenær hófst undirbúningur að
fundinum?
„Siðari hluta vetrar hófst
undirbúningurinn. Þá hafði
þetta verið til umræðu meðal
kunningja víðs vegar um bæinn
og að endingu var það þessi
Hjördís Hjörleifsdóttir: „Mér líst
vel á félagslegu hliðina við stofnun
samtaka sem þessara."
Hjördís Hjörleifs-
dóttir 52 ára:
Orð í tíma
töluð
Næst varð á vegi okkar Hjördís
Hjörleifsdóttir 52 ára og við tókum
hana tali.
Hvers vegna komst þú á fund-
inn ?
„Ég sá hann auglýstan og
fannst þetta athyglisvert fram-
tak. Mér fannst það orð í tíma
töluð að drífa í stofnun svona
félagsskapar. Mér líst vel á fé-
lagslegu hliðina á stofnun sam-
taka sem þessara. Það er svo
mikið af fólki sem býr eitt og í
stað þess að loka sig af, getur
það ieitað félagsskapar á þennan
hátt. Fyrir utan félagslegu hlið-
ina, geta samtök sem þessi veitt
stuðning og þrýst á að ná fram
sjálfsögðum réttindum einstakl-
inga til lána og skattafrádrátt-
ar.“
Býrð þú ein?
„Já, ég hef verið ekkja í mörg
ár og er svo heppin að eiga mína
eigin íbúð. En margir sem búa
einir, af einhverjum ástæðum,
eiga ekki eigin húsnæði og það
er, eins og allir vita, miklu erfið-
ara fyrir eina manneskju að
kaupa íbúð en fyrir tvær. A þess-
um fundi komu einmitt fram
mjög athyglisverðar upplýsingar
varðandi réttindi til lánasjóða
og skattafrádrátt, en í þeim efn-
um er einhleypt fólk ákaflega
illa sett.“
Gerðistu stofnfélagi?
„Já, já, og mér finnst afskap-
lega ánægjulegt að sjá hve mikið
er hér af ungu fólki. Hópurinn er
blandaður hvað varðar aldur og
svo virðist kynskiptingin nokkuð
jöfn. Það var rætt um að farið
yrði í ferðalög þegar fram liðu
stundir og hópur einhleyps fólks
gæti komið saman og skemmt
sér saman og ég er viss um að
það er mikið af einmana fólki
sem, í stað þess að loka sig af og
einangrast, vill taka þátt í þessu
félagi. Ég kom hingað með vin-
konu minni, sem einnig býr ein
og við erum báðar ákveðnar í að
mæta á stofnfundinn í haust.
Þetta fór vel af stað og ég vona
bara að starfsemin haldi áfram
af sama krafti og hún byrjaði
hér í kvöld."
Heimir Guómundsson: „Þýðir ekk-
ert annaö en að stíga fram og láta í
sér heyra.“
Heimir Guðmunds-
son 26 ára:
Óbeint
ætlast til að
fólk sé gift
„Mér líst vel á hugrayndina um
stofnun þessa félags og tel að það
eigi fyllilega rétt á sér. Svona fé-
lags.skapur þarf að vera fyrir hendi,
því það þarf samstöðu um ýmis mál
sem tengjast einhleypu fólki,“ segir
lleimir Guðmundsson, 26 ára gam-
all, og heldur áfram:
„Eins og málum er háttað í
dag, er óbeint ætlast til þess fólk
sé gift. Þá á ég meðal annars við
mismun á lánaveitingum úr
byggingarlánasjóðum til ein-
hleyps fólks annars vegar og svo
hjóna hins vegar. Þá eru einnig
ýmsir minnhlutahópar, ég nefni
sem dæmi homma og lesbíur, sem
eru alltaf í minnihlutaaðstöðu til
dæmis varðandi lánaveitingar."
Býrðu einn?
„Já, ég bý einn 1 45 fermetra
leiguíbúð og þó ég vildi stækka
við mig húsnæði, er það miklu
erfiðara fyrir mig sem einhleyp-
an mann, en fyrir hjón. Já, ég vil
búa einn,“ segir hann aðspurður,
„en það er oft litið á einhleypni,
og þá á ég bæði við karla og
kvenna, sem eitthvað tímabundið.
Það er reiknað með því að ef mað-
ur býr einn, sé það aðeins upphaf-
ið; ekki ástand sem varir til
lengri tíma. Með þeim lögum og
reglum sem nú gilda varðandi
lána- og skattamál, finnst mér
réttur einstaklingsins til að velja
sér búskaparform skertur."
Hvers vegna komstu á fundinn?
„Mér fannst þetta forvitnilegt
framtak og í tilkynningum um
fundinn var meðal annars sagt að
fjallað yrði um lána- og skatta-
mál einhleypra og þar sem ég var
ekki vel að mér í þeim málum
langaði mig að kynna mér þau
betur. Þá vildi ég líka sjá hve
mikil samstaðan væri um þessi
mál. Hér á landi er ekki gert ráð
fyrir því að menn vilji búa einir,
heldur er ætlast til að allir falli
inn í hefðbundið hjúskaparform."
Gerðistu stofnfélagi?
„Nei. Um það leyti sem stofn-
fundurinn verður væntanlega
haldinn, vérð ég ekki hér á landi.
Ég fer til Frakklands næsta
haust í nám, en þegar ég kem
heim aftur hef ég áhuga á að
starfa í þessum félagsskap. Mér
finnst hann mjög áhugaverður og
jákvæður og það þýðir ekkert
annað en að stíga fram og láta í
sér heyra!"
Markús Jósepsson: „Ekki rétt að ýta
undir frekari fjölgun einhleypra í
þjóðfélaginu.“
Markús Jóseps-
son 36 ára:
Enn einn
þrýstihópurinn
Næsti viðmælandi okkar, Markús
Jósepsson, er 36 ára. Gefum honum
orðið.
„Ég hélt að fundurinn yrði öðru-
vísi. Ég bjóst við að meira yrði
lagt upp úr félagslegu hliðinni, en
mér finnst mesta áherslan hafa
verið lögð á ýmsar sérkröfur. Af
þeim kröfum sem settar hafa ver-
ið fram hér, fæ ég ekki annað séð
en að þetta sé bara enn einn
þrýstihópurinn, en mér finnst nóg
af þeim fyrir."
Varðstu þá fyrir vonbrigðum með
fundinn?
„Nei, ég get nú ekki sagt að ég