Morgunblaðið - 27.06.1984, Blaðsíða 5

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 27. JÚNÍ 1984
45
átrúnað. Ef aundur er skipt lögun-
um, þá mun sundur skipt friðnum.
Ef í odda skerst um afstöðuna til
hinztu raka, munu gerast bardag-
ar og ófriður, er ryðja til land-
auðnar.
Þessi er hornsteinninn, sem
Þorgeir leggur með úrskurði sín-
um. Þetta er upphaf laga vorra,
hinna einu laga. Og þungamiðja
„siðarins", hins eina siðar, sem al-
lir skulu hafa, er játning trúarinn-
ar á heilaga þrenningu.
Umburðarlyndi
Jafnframt er annars að geta,
sem e.t.v. er kjarnaatriði, þótt það
einungis virðist vera bráðabirgða-
ákvæði í hinum nýju lögum Þor-
geirs. Þeim mönnum, sem þess
óska, skal heimilt að „blóta á
laun“, þ.e. ákalla forn goð eða önn-
ur í einrúmi. „Sú heiðni var af tek-
in nokkrum vetrum síðar,“ segir í
Kristni sögu. En óneitanlega virð-
ist þetta af tekna bráðabirgða-
ákvæði vitna um umburðarlyndi
gagnvart þeim viðhorfum, er
nefna mætti „einkamál", — um-
burðarlyndi, sem í vissum skiln-
ingi er einkenni séríslenzkrar trú-
ar- og menningarsögu allt til
þessa dags.
Þetta umburðarlyndi kann að
virðast andstætt kröfunni um ein
lög og einn sið. Svo er þó ekki. Það
sem landsmenn játast undir á
Þingvöllum við Oxará árið eitt
þúsund, er ytri rammi laga og
átrúnaðar, og þann ramma hafa
íslendingar kappkostað að varð-
veita um aldir. En innan þessa
ramma rúmast dável hin marg-
háttuðu sérsjónarmið einstakl-
inga, sem hvort eð er aldrei fá að
fullu skilið tilveruna á sama veg
og eiga þvi ekki að ganga nærri
hver öðrum, heldur unna náunga
sínum þess sannmælis að tjá
innstu hugsanir að eigin hætti
áreitnislaust.
Forsendur varanlegs
velfarnaöar
Að þessu sögðu ætti það að vera
ljóst, hvers vegna sett er á tölur
um kristnitökuna í dag, á fjögurra
áratuga afmæli lýðveldisins og á
Þrenningarhátíð: Enn þann dag í
dag er velfarnaður þjóðar, lands
og lýðveldis undir því kominn, að
við höfum ein lög og einn sið. Enn
þann dag i dag skiptir miklu, að
við gætum þess umburðarlyndis,
er hindrar aðgangshörku um
einkaskoðanir manna, hvetjum
alla til að halda hvort tveggja, lög-
in og siðinn, en viðurkennum rétt
manna til svigrúms innan þess
ramma, sem settur er. Og enn
þann dag í dag er burðarás hins
eina siðar öldungis hinn sami og
Þorgeir forðum kvað upp úr með,
nefnilega sá að menn skulu kristn-
ir vera á landi hér og trúa á einn
Guð, föður, son og anda helgan.
Fyrsti forseti íslands, herra
Sveinn Björnsson, flutti stutt
ávarp eftir að hann hafði unnið
eið að stjórnarskránni hér á Lög-
bergi fyrir fjórum áratugum rétt-
um. Uppistaða þeirrar ræðu er
sagan forna um kristnitökuna,
ásamt bæn til Guðs, að hann gefi
ræðumanni kærleika og auðmýkt,
svo að þjónusta forseta megi verða
íslandi og íslenzku þjóðinni til
góðs. Þetta ávarp vitnar um það
samhengi íslenzkrar menningar-
arfleifðar og þjóðarátrúnaðar,
hins eina siðar, sem hér hefur ver-
ið reynt að gera að umtalsefni. Svo
þótti Sveini Björnssyni hæfa við
stofnun lýðveldisins. Hið sama er
við hæfi í dag, öldungis óbreytt.
„Niðjum þínum vil
ég gefa þetta land“
í upphafi þessarar predikunar
las ég texta úr fyrstu bók Móse.
Þar segir frá því, að Drottinn,
Guð, faðir almáttugur, skapari
himins og jarðar, ávarpar ættföð-
ur ísraels og allra kristinna
manna með orðunum: „Niðjum
þínum vil ég gefa þetta land.“
Einnig greinir frá viðbrögðum
Abrahams, hans, sem til var talað:
„Hann reisti þar altari Drottni,
sem hafði birzt honurn."
Veistu...
... aö þaö kostar aðeins kr. 45.250 aö
feröast í kring um jöröina frá London meö
ŒFVWyWI ?
Allar upplýsingar hjá
0FWV.AIVI G.S.A. SÍMAR 15340
POI \RIS
V8 BANKASTRÆT1 og 28622.
Bladburöarfólk
óskast!
Austurbær
Lindargata 6—39
Óöinsgata
Grettisgata 2—35
Vesturbœr
Bauganes
Hávallagata
Tjarnargata I og II
fHngmifrliifrtfe
Þessi orð gætu staðið sem yfir-
skrift allrar fslands sögu. Þá sæ-
hröktu menn, er hingað sigldu af
fjarlægum löndum um sollnar öl-
dur íslands hafs á níundu öld, bar
að ónumdu landi. Það var sem
skaparinn hefði skráð í fjörusand-
inn skilaboðin fornu til Abra-
hams: Niðjum þínum vil ég gefa
þetta land.
Þeir þágu gjöfina, settust hér
að, reistu sér byggðir og bú í
blómguðu dalanna skauti. Blendn-
ir voru þeir í trú og sundurleitir í
háttum fyrst í stað, enda víða að
reknir og uppruni þeirra ýmisleg-
ur. Með stofnun Alþingis taka þeir
upp ein lög og með kristnitökunni
einn sið. Á elleftu öld hafa þeir
þegið gjöfina að fullu, tekið til sín
skilaboð Guðs: Niðjum þínum vil
ég gefa þetta land.
Samtímis reisa þeir ölturu þeim
Drottni, er birt hefur mátt sinn
með gjöfinni góðu. Allar götur síð-
an er gjöfin i höndum okkar og
ölturun fornu á sínum stað, en
okkar að þiggja og þakka og tilbið-
ja þann Guð, sem gaf.
Viðnám gegn fjölhyggju
Varðveizla siðarins eina
Sagt er, að íslendingar séu i
svip um margt óráðnari en verið
hafi löngum. í stað eins siðar sé
komin svonefnd „fjölhyggja", og
hafi nú hver það að átrúnaði, sem
honum er skapfelldast, en sumir
engan. I stað einna laga er jafnvel
stundum látið i veðri vaka, að
mönnum heimilist að taka lögin í
eigin hendur.
Illt er að heyra, ef satt er. Um
þetta má þó ætla, að mestu ráði
sem löngum fyrr í sögu manna,
hverju hæst er á loft upp haldið,
hvaða mynd samfélags og samtíð-
ar er hampað og hvaða mynd er
látin kyrr liggja. Sannleikurinn er
sá, að enn er allur þorri íslendinga
skírður til kristinnar trúar og
engin ástæða til að vænta breyt-
inga á því ástandi, ef réttir aðilar
gera skyldu sina. Löghlýðni
manna mun og tæpast meiri né
minni en löngum fyrr.
Hitt er því miður rétt, að svo
lengi er unnt að ota að mönnum
svörtum myndum samfélags og
samtíðar, að þeir taki að leggja á
það nokkurn trúnað, að allt stefni
í óefni.
Á Þrenningarhátíð og þjóðhá-
tíðardegi, fjögurra áratuga af-
mæli lýðveldis, skyldum við minn-
ug þess, að okkur er í hendur feng-
in mikil arfleifð. „Niðjum þinum
vil ég gefa þetta land.“ Svo mælti
Guð við Abraham og við forfeður
okkar alla. Svo mælir Guð við mig
og við þig, sem nú erum á dögum:
„Niðjum þínum vil ég gefa þetta
land.“
Okkar er að taka við gjöfinni að
hætti feðranna, varðveita hana og
skila henni í hendur börnum
okkar og barnabörnum, meðan ís-
land er byggt. Okkar er að slá
skjaldborg um ein lög og einn sið,
einn átrúnað, innan marka sann-
girni og umburðarlyndis. Okkar er
að leggja rækt við ölturun, sem
áar okkar hlóðu að hætti Abra-
hams, sækja helgistaði þjóðar,
lands og sögu og tilbiðja Guð, föð-
ur, son og heilagan anda á þeim
stöðum, þar sem hann hefur sett
okkur stefnumót kynslóð eftir
kynslóð.
Faðirinn á himnum gaf okkur
land í árdaga. Sonurinn eini,
Drottinn Jesús Kristur, leysti og
endurleysti land og lýð undan
áþján sundrungar, er menn í hans
nafni tóku upp nýjan sið, sem enn
ríkir í landi og sameinar íslend-
inga. Andinn helgi blés mönnum í
brjóst trú og kærleika, bjartsýni,
samstöðu og vinarþeli, er gerði
ríkri þjóð og fátækri þjóð kleift að
lifa í landi gnóttar og í landi harð-
ræða.
Af öllum þessum ástgjöfum í
senn er þjóðmenning okkar spunn-
in, líf okkar og tilveruréttur meðal
þjóða heims, hyrningarsteinn og
kjölfesta vistar okkar á jörðu.
Góðir kirkjugestir. Á helgri há-
tíð heilagrar þrenningar og á
þjóðhátíðardegi og lýðveldis-
afmæli lútum við höfði og biðjum
föðurinn, sem gefur land, soninn,
sem leysir vanda og endurleysir
menn, andann, sem lfknar og
leiðbeinir, að miðla okkur viti, trú
og heilbrigðri tilfinningu til að
gæta gjafanna góðu, varðveita ein
lög og einn sið, safnast um altari
hins hæsta og innræta niðjum okk-
ar lotningu fyrir þeim verðmæt-
um, sem verið hafa bakhjarl og
aflgjafi íslenzkrar þjóðar um aldir.
ÁMEN.
Séra Heimir Steiassoa er prestur i
PiagvöHum og þjóðgarðsrörður.
Til margra verka
LÍM-OG ÞÉTTIEFNI
SíÖumúla33
símar 81722 og 38125