Morgunblaðið - 27.06.1984, Blaðsíða 10

50
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 27. JÚNÍ 1984
Mennsk kónguló í ísvef.
(Ljósm. Hreinn Magnússon.)
inga. En það kostar blóðrispur eft-
ir hárbeittar íseggjar og hnúa sem
„springa út“ í öllum regnbogans
litum eftir öll vinstri handar
„húkkin" og hærgi handar sveifl-
urnar á ójöfnur íssins. Hand-
leggsvöðvarnir virðast mun lélegri
en maður hélt og þreytuverkir í
kálfum hafa ekki fundist öllu
verri. Þetta er ójafn leikur, en
menn hafa mikla möguleika.
Hvernig fara menn að?
Tilsýndar sýnist ísklifur ósköp
einfalt. Menn færa fætur og hend-
ur upp til skiptis og hafa hand-
festu af fasthöggnum öxum-
/hömrum en fótfestu af fram-
broddunum sem gægjast undan
skótánni. En það er margs að
gæta: Ekki má hafa hælana of
neðarlega miðað við táfestuna og
þunginn á frekar að hvíla á fótum
en höndum, því það er afar þreyt-
andi að hálfhanga í handfestu ax-
anna/hamranna. Jafnvægi verður
að vera gott og hreyfingar hnit-
miðaðar. Svo verður leikurinn
strax flóknari og erfiðari þegar
koma á fyrir tryggingum (ísskrúf-
um og þvílíku) í meira eða minna
lóðréttri stöðu eða koma sér yfir
smáísbólstur sem slútir fram. En
allt má yfirvinna með æfingu og
meirihluti manna getur klifrað í
ís, þótt fæstir vilji reyna eða hafa
á því nokkurn áhuga, — eins og
eðlilegt er. Með öðrum orðum: ís-
klifur er ekki bara fyrir karlkyns
menn með áralanga lyftinga- og
þrekþjálfun að baki. Furðulega
mjóslegnir karlar og allmargar og
alls konar konur klifra ís og lang-
(Ljósm. Hreinn Magnússon.)
flestir klifrarar bera ekki leik-
þorstann utan á sér eða hafa eftir-
tektarverða burði.
Af hverju?
Hvað er svona skemmtilegt við
að bröita um brött svell? Mjög
margir velta þessari spurningu
fyrir sér. Hér gildir eins og víðar í
öðrum tilvikum að svörin verða
harla persónubundin. Mér sjálfum
dettur þrennt í hug sem fær mig
til að leggja í klakann.
Hrein sjálfsánægja. Þú efast
um að geta klifið ísvegg, leggur
þig allan fram, ætlunarverkið
tekst og þú fyllist ánægju. Þér
hefur tekist eitthvað sem er á
mörkum getunnar.
Spenna. Þótt undarlegt megi
virðast stöndum við okkur stund-
um að því að taka áhættu. Því
fylgir spenna. í klifrinu hætta
menn að vísu limum sínum eða
heilsu, en það gera menn meira
eða minna í öllum íþróttum. Ef
þér tekst að klífa ákveðna spenn-
andi leið, fylgir þvf ljúfur léttir.
Mistakist þér hefur spennan þau
áhrif að þú heitir að leggja þig
betur fram næst.
Umhverfið. Meðfylgjandi mynd-
ir tala sínu máli. fsinn gerir um-
hverfið oft glæsilegt, ljósspilið
fangar augun og andstæður kletta
og íss eru áberandi.
Leikio
vio
eftir Ara Trausta
Guðmundsson
Oft bölvar maður ísnum í hljóói
þegar fæturnir skripla á klakabunk-
um í vetrarófærðinni. Það eru helst
krakkar sem hafa gaman af ísbrynj-
unni. Og þó. Sumir kætast yfir ísn-
um, sérstaklega ef hann er ekki lá-
réttur eins og vetrarsvellin á götun-
um, heldur sem brattastur, — jafn-
vel lóðrétt svell. Það má klifra ísinn.
Margar þversagnir
ís er einkennilegt efni. Inni-
haldið er fábrotið. Bara vatn. En
flest annað sem varðar ís er fjöl-
breytt, fullt af þversögnum og
heiliandi. ísinn spannar hálft lit-
rófið frá glæru og hvítu yfir í
blágrænt og hann getur orðið
harður sem gler, í bókstaflegri
merkingu, við 50—70 gráðu frost.
Samt lætur hann undan spennu og
sígur eins og ólseigur vökvi. Hann
hefur þá skrýtnu eiginleika að
þenjast út við myndun. öfugt við
önnur efni sem kólna. Isinn getur
sprengt kletta, rofið landið niður
fyrir sjávarmál og lokað inni
loftbólur með sprengiþrýstingi.
Hann er kristallaður, en þó glær,
lagskiptur en þó óbrotgjarn, þjáll
en þó eitilharður. Og umfram ann-
að: Fjári kaldur viðkomu.
í jöklum landsins er ísinn laus
við öll teikn um upprunann: Millj-
ónir á milljónir ofan af litlum og
brothættum kristalstjörnum snæ-
varins sem féllu á hájökulinn fyrir
mörgum öldum, en liggja nú sem
gegnheill massi mörgum kíló-
metrum neðar. Þar er hann fer-
lega sprunginn og úfinn eins og
stórsjór eða mótaður í rennilega
hryggi af leysingavatni. Uppi er
hann engilhvítur og sléttur.
f klakafossum vetrarins, árfoss-
um og leysingalænum fjallanna er
ísinn trúrri uppruna sínum:
Stökkur, nýlegur freri úr fíngerð-
um vatnsúða eða beljandi flaumi.
Þar hanga grýlukerti og haglega
hnýtt ístjöld.
Sagði einhver
ísland?
fsinn er greyptur inn í nafn
iandsins. Það er ekki misskilning-
ur eins og sumir vilja halda. ísinn
er allt um kring og óaðskiljanleg-
ur frá okkur sem byggjum eyna.
Stundum hefur hann kallað hörm-
ungar yfir fólk, kominn yfir hafið
að norðan; hægt og sígandi eins og
Flotinn ósigrandi. fsinn í jöklum
landsins hefur haldið niðri miklu
bræðsluvatni undir jökulkápunni
meðan eldkvika og jarðhiti hafa
soðið sundur milljónir rúmmetra
af ís uns ísbáknið lyftist og vatnið
fossar undan fjarlægri jökul-
tungu, leggur land í auðn og fyllir
menn ótta.
En jökulhlaupin eiga sér betur
tamdar frænkur þar sem eru jök-
ulárnar. Nokkrar þeirra sjá okkur
fyrir raforku í stað þess að vera
t'l ?
'■M-'
/r
ÍS
„ísklifur er ekki bara
fyrir karlkyns menn
meö áralanga lyftinga-
og þrekþjálfun að baki.
Furöulega mjóslegnir
karlar og allmargar og
allskonar konur klifra ís
og langflestir klifrarar
bera ekki leikþorstann
utan á sér eöa hafa eft-
irtektarverða burði.“
Þrátt fyrir falleg grýlukerti kallast þessi klifurleið „Gúanóið“ (Esja, skammt
frá Skrauthólum). (Ljósm. Hreinn Magnússon.)
óbrúuð foröð sem þarf að sundríða
eins og í eina tíð eða hætta sér yfir
í vondum báti á ferjustað.
Svo ísland skal það heita og fer
vel á.
Betra er að hafa járn
Við getum gert meira en að
hugsa um ísinn, virða hann fyrir
okkur, dást að honum þegar við á
eða býsnast yfir hamförum af
hans völdum. Það má leika sér við
hann. Að vísu er ís harður leikfé-
lagi, en bæði sanngjarn og sjaldan
leiðinlegur.
Fyrst má nálgast hann berhent-
ur og á þjálum skóm, rétt eins og
klettinn. Þú tapar víst þeim leik.
Þá er að verða sér úti um eitt-
hvað sem bítur á þann harða. Járn
og aftur járn. Stuttskefta ísöxi,
stuttskeftan íshamar og par af
mannbroddum með einum 12
göddum á hvorum fæti. Lítið klak-
að klettaþrep eða meinlaust íshaft
í skriðjökli (engin sprunga fyrir
neðan!) er ágætt viðfangsefni til
að byrja með. Svo er að sparka
með tánum og höggva með hand-
tólunum. Fljótlega kemur í ljós að
það má fikra sig upp ísinn eins og
húsfluga á vegg. Auðvitað þarf dá-
litla lagni og nokkra æfingu áður
en vel gengur.
í ísnum lærir maður að meta
svellþykka, íslenska bandvettl-
Ofan í jökulinn. Úr Gígjökli
Þessi ísfoss er í Kistufcllinu í Esju
og telst erfidur (4. gráða af 6.)
Höskuldur Gylfason leiðir þarna
fyrstu spönnina, eins og sagt er á
klifurmáli.