Morgunblaðið - 01.12.1984, Síða 4

Morgunblaðið - 01.12.1984, Síða 4
4 MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 1. DESEMBER 1984 Forsetar ASÍ að loknu þingi: „VÍST ER til baráttuafl ( Alþýðu- sambandinu ef eftir því þarf að leita. En það þarf vafalauat að skipuleggja það betur en gert hefur verið hingað til,“ sögðu forsetar Al- þýðusambands Íslands, þau Ás- mundur Stefánsson, Björn Þórhalls- son og Guðríður Elíasdóttir, i fundi með fréttamönnum í lok 35. þings ASÍ síðdegis í gsr. Þau sögðu að á þinginu hefði komið fram greinileg samstaða og vilji til að fsra þjóðfé- lagsgerðina til betri vegar. „Megineinkenni þessa þings var mikið og gott starf," sögðu forset- arnir. „Það var unnið mjög stíft, vel og samfellt, og áberandi hversu margir fulltrúar voru virkir í störfum þingsins og Morgunblaðið/Friðþjófur. Eorjstuþrenning Alþýðusambands (slands: Ásmundur Stefánsson, forseti, Guðríður Elíasdóttir 2. varaforseti og Björn Þórhallsson 1. varaforseti. Baráttuaflið er til ef eftir því þarf að leita nefnda þess. Umræður hafa verið mjög málefnalegar, þingið hefur einbeitt sér að þeim málefnum, sem verður að telja meginhlut- verk verkalýðshreyfingarinnar.” Þau kváðust ekki vilja nefna eitt mál fremur öðrum sem merkasta mál þingsins — kjarabarátta væri samfelld heild og þar bæri mörg mál hátt: kjaramái, skipulagsmál, fræðslu- og útgáfumál, málefni aldraðra og vinnuverndarmál, svo getið væri um nokkur þingmála. „Við höfum orðið sammála um,“ sögðu þau ennfremur, „að verka- lýðshreyfingin þarf að vera virk- ari i pólitískri umræðu i landinu. Hún þarf að taka frumkvæði þar um og marka sér ákveðna heild- arstefnu. Atvinnurekendur og samtök þeirra eru sterkari að því leyti og væntanlega verður stærsta málið að loknu þingi að koma stefnumörkun hreyfingar- innar í fastara form. Sé samstaða fólks i hreyfingunni virkjuð er hún það sterk, að ekki er hægt að líta hjá afli hennar í þjóðfélags- umræðunni. Hvað varðar stöðu Alþýðusambandsins nú er aug- ljóslega stærsta vandamálið að draga enn fleiri til virkra starfa innan hreyfingarinnar. Og það er ekki aðeins verkefni fyrir mið- stjórn og æðstu forystu sam- bandsins, heldur öll verkalýðsfé- lög á landinu." Áhrif stjórnmálaflokkanna á störf og verkaskiptingu innan verkalýðshreyfingarinnar, það sem margir þingfulltrúa kölluðu „samtryggingu flokkanna í „ASÍ“, voru mikið til umræðu á þinginu. Forsetarnir voru að lokum spurð- ir um það atriði. „Samtrygging er rangnefni,” svaraði Björn Þór- hallsson. „Hér er um að ræða samstarf stjórnmálaaflanna í landinu um að hindra það, að ein- stakir stjórnmálaflokkar yfirtaki verkalýðshreyfinguna. Samstarf- ið er leið til að verjast gegn flokkspólitíkinni fremur en að innleiða hana. Þegar kosningum er lokið og hið faglega starf hafið skiptast menn ekki eftir flokks- legum línum.“ Lýsi hf.: Verja 8—10 millj. kr. til rannsóknastarfa Allt bendir til að fitusýrur í lýsi geti komið í veg fyrir hjartasjúkdóma og skyndilegan hjartadauða KYRIRTÆKIÐ Lýsi hf. hefur ikveðið að fjármagna rannsóknir dr. Sig- mundar Guðbjarnasonar i fjölómettuðum fitusýrum í lýsi. Rannsóknirnar eru fyrst um sinn afriðnar sem tveggja til þriggja ira verkefni og er búist við að þær kosti 8—10 milljónir króna. Meginmarkmið rannsóknanna eru tvenns konar. Annars vegar að vinna að sameiginlegri þróun aðferða til að vinna tiltekin hollustuefni úr lýsi og gera að markaðsvöru og hins vegar að rannsaka áhrif þessara hollustuefna i dýr og menn, einkum með tilliti til hjartasjúkdóma. Fara þessar rannsóknir fram i Raunvísindastofnun Hiskól- ans. Frá þessu var greint á frétta- mannafundi sem haldinn var I gær, að viðstöddum forráðamönn- um Lýsis hf., dr. Sigmundi Guð- bjarnasyni og dr. Grími Valdi- marssyni forstöðumanni Rann- sóknastofnunar fiskiðnaðarins, sem aðstoðað hefur við rannsókn- irnar. Framkvæmdastjóri Lýsis hf., Steinar Berg Björnsson, gerði grein fyrir þessari ákvörðun og sagði hana tilkomna þar sem fyrirtækið gerði sér grein fyrir, að nýta yrði þá þekkingu sem til væri í landinu til að bæta samkeppnis- aðstöðu á erlendum mörkuðum. Hann sagði, að verðmæti lýsis i dag væri aðeins 10% af því sem það var fyrir um 40 árum, og því væri brýnt að fullvinna hráefnið eins og unnt væri innanlands og nýta til þess alla þá þekkingu sem við byggjum yfir. I dag er stór hluti af framleiðslu Lýsis seldur i stórum umbúðum til útlanda, þar sem unnið er úr því í neytenda- umbúðir. Þá sagði Steinar, að samstarfið við dr. Sigmund hefði þegar staðið yfir í nokkurn tima og þess að vænta, að fyrsta varan, sem er ávöxtur þess samstarfs, kæmi á markað upp úr áramótum, en það eru sérstakir vítamínbelg- ir. Við rannsóknirnar nýtur Lýsi hf. samstarfs við Raunvísinda- stofnun Háskólans svo og starfs- manna Rannsóknastofnunar fisk- iðnaðarins. Dr. Sigmundur gerði siðan grein fyrir rannsóknum sinum. Hann sagði að í lýsi væru tvær fjöl- ómettaðar fitusýrur sem væru sérstaklega áhugaverðar með til- liti til æða- og hjartasjúkdóma. Önnur þessara fitusýra er kölluð EPA og hindrar samloðun á blóðflögum, tefur fyrir blóð- storknun og gæti þannig tafið eða hindrað myndun blóðtappa. Er jafnvel talið að þetta efni geti, vegna þessara eiginleika, stuðlað að því að koma í veg fyrir myndun kransæðaþrengsla. Hin sýran kallast DHA og virðist geta dregið úr hættu á banvænum hjartatitr- ingi. Þessi fitusýra er nauðsynleg fyrir eðlilega starfsemi taugakerf- is og er í heila og taugum manna, en hlutverk hennar er óþekkt. Dýratilraunir gefa til kynna að þessi fjölómettaða fitusýra tefji myndun efna sem valda sam- drætti i æðaveggjum, hún stuðli að slökun æðaveggja og auknu blóðstreymi og minnki þannig hættu á hjartatitringi og skyndi- legum hjartadauða. Dr. Sigmund- ur sagði, að tilraunir á rottum Dr. Sigmundur itaunt Guðmundi Haraldssyni, efnafræðingi i tilraunastofu Hiskólans, þar sem rannsóknirnar fara m.a. fram. Annað bindi heimildaþátta eftir Hannes Pétursson IÐUNN hefur sent frá sér „Misskipt er manna láni“ annað bindi heim- ildaþitta Hannesar Péturssonar. í frétt frá Iðunni segir m.a.: „Sögusviðið er skagfirskt, en efni- viður fjölbreytilegur. „Andlit augnalaust" segir frá Jóni nokkr- um Jónssyni sem lengi lifði blind- ur í Lýtingsstaðahreppi. Hann var „Dalkotsstrákurinn sem varð að þeim Jóni godda sem síðar iðkaði forneskju, eignaðist rúnaskræður og kaupslagaði við Andskotann" — og hann hirti úr Jóni augun að síðustu. Þetta er skemmtileg dæmisaga um það hvernig þjóð- sagan spinnur þræði sína um nafnkennda menn. „Sögubrot af Eyólfum tveim“ segir meðal ann- ars frá hörmulegum atburðum í Vindheimum þar sem ungur mað- ur veill á geði lét lífið með voveif- legum hætti 1885. „Jakobsævi myllusmiðs" bregður upp eftir- minnilegri mynd af næsta sér- stæðum manni á ofanverðri nítj- ándu öld sem fór um byggðir Skagafjarðar, smiður á tré, járn og stein, nefndur Myllu-Kobbi af því að hann setti upp vatnsmyllur á bæjum. „Þúfnakollar og bögur“ Hannes Pétursson greinir frá hagyrðingnum Einari á Reykjarhóli, gæflyndum búand- manni sem með vísum sínum brást við atvikum hversdagslífsins heima og heiman og tókst þar „að spegla svo vel sinn alþýðlega mann í réttu umhverfi, að þar býr mynd hans ljóslifandi". Bókin er prentuð í Odda. Sleppt ÞREMUR mönnum, sem úrskuröaðir voru í gæsluvarðhald til 17. desember vegna smygls i 900 skömmtum af LSD var sleppt i fimmtudag. Þeir hafa viðurkennt brot sitt — að hafa reynt að smygla 900 skömmtum af LSD til landsins, amfetamíni og kókalni. Einn þeirra var handtekinn við komuna til landsins fri Kaup- mannahöfn. í skóm hans fundust 260 skammtar af LSD og 100 grömm af amfetamíni auk kókaíns. haldi Fikniefnadeild lögreglunnar fann síðar 500 skammta af LSD, sem reynt var að smygla til lands- ins i pósti. Mennirnir hafa enga skýringu gefið á þeim 140 skömmt- um af LSD, sem ekki hafa komið i leitirnar. Þetta er umfangsmesta smygl á LSD, sem upp hefur kom- ist hér á landi. Andvirði fíkniefn- anna er talið vera á aðra milljón á markaði hér. LJósm. Mbl. Bjarni. Dr. Sigmundur Guðbjarnason, prófessor lengst til vinstri, þi Tryggvi Ólafs- son, annar stofnenda Lýsis hf„ og Steinar Berg Björnsson, framkvæmda- stjóri Lýsis hf. hefðu sýnt, að hjartatitringur og skyndilegur hjartadauði væri um 60% algengari hjá rottum, sem ekki hefði verið gefið lýsi, en hin- um. Dr. Sigmundur sagði ennfrem- ur, að rannsóknirnar byggðust fyrst og fremst á því, að finna út, hvaða efni það væru í lýsinu sem hefðu áðurgreind áhrif. Það væri ekki enn sannað að fyrrnefndar fitusýrur væru orsakavaldurinn, þó allt benti til þess að svo væri. Hugmyndin væri síðan, að vinna úr lýsinu ákveðin efni, þannig að gefa mætti fjórfalt meira magn í einum skammti til dæmis þeim, sem ekki þyldu önnur efni í lýsinu. Sigmundur þakkaði forráða- mönnum Lýsis sérstaklega fram- tak þeirra, sem hann sagði sýna hug og dug þeirra. Dr. Grímur Valdimarsson sagði framtak Lýsis mjög þakkarvert og bætti við, að rannsóknastofnanir hefðu ekki tök á að meta notagildi rannsókna sinna og því væri slík samvinna mjög nauðsynleg. Hann nefndi sem dæmi, að Rannsókna- stofnun fiskiðnaðarins væri að vinna að rannsóknum á rotvarnar- efni fyrir lifur, sem sýndi að mjög auövelt væri að verja lifur í lang- an tíma. Staðreynd væri, að í dag væri um 60 þúsund tonnum af úr- gangsefnum hent í sjóinn, sem vinna mætti úr um 12 þúsund tonn af hráefni að verðmæti 200—300 milljónir króna. Það kom fram á fundinum, að lýsisneysla landsmanna hefur stöðugt aukist undanfarin ár. Dr. Sigmundur var spurður, hvort finna mætti tengsl milli tíðni hjartaukdóma og lýsisneyslu. Hann svaraði því til að það sem hleypt hefði lífi í rannsóknirnar á lýsi hefði verið niðurstöður rann- sókna í Danmörku á tíðni hjarta- sjúkdóma Dana annars vegar og eskimóa á Grænlandi hins vegar, en Grænlendingar neyta fisks og þeirra fæðutegunda sem innihalda umræddar fitusýrur í miklum mæli. Niðurstöður þeirra hefðu verið þær, að tíðni hjartasjúk- dóma væri miklu minni meðal eskimóanna og blæðitími þeirra væri mun lengri, þ.e. blóðstorkn- unartími mun lengri, sem bendir til mikils magns EPA-fitusýra. Þess má geta að lokum, að Lýsi hf. hefur verið starfrækt f Reykja- vfk síðan 1938. Annar stofnend- anna er enn í fyrirtækinu, Tryggvi ólafsson, sem verður að teljast frumkvöðull á þessu sviði. Tryggvi sat blaðamannafundinn í gær og sagði Steinar Berg, að Tryggvi hefði verið í atvinnulffinu í 60 ár, og að hann hefði hafið lýsis- vinnslu árið 1924.

x

Morgunblaðið

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.