Morgunblaðið - 09.12.1984, Blaðsíða 26

26 B
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 9. DESEMBER 1984
British Council, sem er óháð
stofnun er miölar upplýsin«-
um um málefni og þjóðlíf í Bret-
landi og styrkir menninnarlen o«
vísindaleg samskipti Breta og
annarra þjóða, er fimmtíu ára um
þessar mundir. Hefur afmælisins
verið minnst á margvíslegan hátt í
Bretlandi og erlendis, og liður í
hátiðahöldunum er heimsókn
leikhópsins London Shakespeare
Group til Reykjavíkur og Akur-
eyrar 12.—15. desember nk.
British Council var sett á stofn
árið 1934 og hét þá The British
Committee for Relations with
Other Countries. Nafninu var síð-
ar breytt og árið 1940 var stofnun-
inni sett konungleg reglugerð, þar
sem kveðið er á um sjálfstæði
hennar og hlutverk. Þau eru, að
kynna lifnaðarhætti og hugmynd-
ir almennings í Bretlandi fyrir
öðrum þjóðum og stuðla að gagn-
kvæmri miðlun þekkingar og við-
horfa; að efla enska tungu; að gera
erlendum námsmönnum kleift að
stunda nám í Bretlandi, og að
kynna stefnumið og starf Breta á
sviði mennta, iðnaðar og stjórn-
sýslu, og koma á framfæri breskri
tækniþekkingu, bókmenntum og
listum.
Fjölbreytt starfsemi
Fyrstu árin miðaðist starf
stofnunarinnar einkum við Evr-
ópu, Austurlönd nær og Róm-
önsku Ameríku, og fólst starfsem-
in í því að skipuleggja ýmiss konar
sýningar, heimsóknir hljómleika-
manna, bókakynningu og fyrir-
lestraferðir. Starfsemin efldist
fljótlega að umfangi og reyndist
þá nauðsynlegt að opna sérstakar
skrifstofur British Council í
nokkrum ríkjum. Hinar fyrstu
voru settar á stofn í Egyptalandi,
Póllandi og í Portúgal árið 1938.
British Council hafði ennfremur
veg að stofnun vináttufélaga í
mörgum ríkjum á fyrstu starfsár-
um sínurn; í lok síðari heimsstyrj-
aldarinnar voru þau orðin 50 í
Rómönsku Ameríku einni. Um það
leyti voru skrifstofur stofnunar-
innar erlendis orðnar 46.
Hálf öld liðin frá stofnun British Council:
Miðlar breskri
menningu og þekkingu
um heimsbyggðina
Á þeim fimmtíu árum sem Brit-
ish Council hefur verið við lýði
hefur starfsemin aukist gífurlega
og er hún umfangsmest í þróun-
arlöndunum. Segja má að hún ein-
kennist einkum af fimm þáttum:
enskukennslu, miðlun breskrar
vísinda- og tækniþekkingar, kynn-
ingu á bresku listalífi, kynningu á
bresku skólastarfi og útbreiðslu
breskra bóka, blaða og tímarita.
Gerir stofnunin hvort tveggja, að
senda fulltrúa sína (fyrirlesara,
kennara, sérfræðinga og lista-
menn) víða um heim til kynn-
ingarstarfa og bjóða útlendingum
til lengri eða skemmri vistar á
Bretlandi.
íslenskir styrkþegar
ætíð í fremstu röð
Rætt við Richard Thomas, sendiherra Breta,
um starf British Council á Islandi
„ÍSLAND var eitt þeirra landa, þar sem British ('ouncil kom fyrst á fót
sérstakri skrifstofu. I‘að var í desember 1940 og maðurinn, sem veitti
skrifstofunni forstöðu og var jafnframt lektor í ensku við háskólann hér, hét
(’yril Jackson. Hér var þá, eins og allir vita, breskt herlið, og ég held að bæði
bresk og íslensk stjórnvöld hafi talið starfsemi stofnunarinnar heillavænlega
fyrir samskipti þjóðanna á erfiðum tímum.
Það er Richard Thomas, sendi-
hcrra Breta á Íslandi, sem hefur
orðið, en blaðamaður Morgun-
blaðsins hitti hann að máli í vik-
unni til að forvitnast um nærri
hálfrar aldar starfsemi British
Council á íslandi.
Bókasafnið
lenti á Selfossi
British Council á íslandi er rakin.
Sumarið 1941 bauð stofnunin t.d.
ritstjórum dagblaðanna í Reykja-
vík í kynnisferð til Bretlands og
var mikið skrifað um það ferðalag
í blöðin hér. Veturinn 1943—1944
efndi stofnunin til viðamikillar
bóka- og listaverkasýningar í
Reykjavík og var bókasafnið fyrr-
nefnda sett á fót í framhaldi af
því.
Thomas sagði, að British Coun-
cil hefði starfrækt sérstaka skrif-
stofu á Islandi í röskan aldar-
fjórðung, en árið 1967 hefði henni
verið lokað af fjárhagslegum
ástæðum og síðan hefði sendiráð
Breta í Reykjavík haft milligöngu
um starf stofnunarinnar hér. „Ég
held að lengst af hafi íslendingar
sett British Council í samband við
bókasafn það, sem stofnunin
starfrækti hér og naut mikilla
vinsælda," sagði Thomas. Hann
kvað safnið hafa verið lagt niður
um leið og skrifstofuna og nokkru
síðar hafi bækurnar verið gefnar
ýmsum söfnum hér, en flestar hafi
þær lent á bókasafninu á Selfossi.
Af mörgu er að taka þegar saga
íslenskir námsmenn
í fremstu röð
Á síðari árum er líklegt að flest-
ir íslendingar setji jafnaðarmerki
milli British Council og náms-
styrkja, sem stofnunin veitir á ári
hverju. Eru námsstyrkirnir gildur
þáttur í starfinu hér, en þó aðeins
hluti, því stofnunin hefur milli-
göngu um margvíslegt kynn-
ingarstarf á íslandi og kynnisferð-
ir íslendinga til Bretlands.
„Ég er sérstaklega hreykinn að
geta skýrt frá því,“ sagði Richard
Thomas, „að íslenskir námsmenn,
sem hlotið hafa styrki British
Council hafa ætíð verið í röð
fremstu námsmanna í sínum
greinum á Bretlandi. Hér á landi
virðist þeim líka hafa vegnað
mjög vel í starfi. í styrkþegahópn-
um eru t.d. margir kunnir stjórn-
málamenn, vísindamenn og emb-
ættismenn." Og Thomas réttir
blaðamanni lista með nöfnum
styrkþega frá árinu 1940. Á hon-
um eru margir þjóðkunnir menn:
dr. Karl Strand geðlæknir, Þórður
Einarsson sendiráðunautur,
Þorsteinn Hannesson söngvari, dr.
Jóhannes Nordal Seðlabanka-
stjóri, Hallgrímur Dalberg ráðu-
neytisstjóri, dr. Selma Jónsdóttir
listfræðingur, Agnar Þórðarson
rithöfundur, dr. Björn Þorsteins-
son sagnfræðingur, Þorvaldur
Garðar Kristjánsson forseti Al-
þingis, dr. Gunnar Guðmundsson
prófessor, dr. Gunnar G. Schram
alþingismaður, Guðmundur
Steinsson rithöfundur og Krist-
björg Kjeld leikkona, svo aðeins
nokkrir séu nefndir.
Richard Thomas sagði að þegar
tekin væri afstaða til veitingar
námsstyrkjá væri einungis miðað
við hæfni umsækjenda. Stjórn-
málaskoðanir þeirra skiptu engu
máli, og mætti t.d. ráða það af því,
að sama árið hlutu þeir Hannes H.
Gissurarson sagnfræðingur og
Össur Skarphéðinsson, núverandi
ritstjóri Þjóðviljans, styrki Brit-