Morgunblaðið - 14.12.1984, Blaðsíða 38

38
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 14. DESEMBER 1984
Kristín Halldórsdóttir
Kristín Halldórsdóttir,
Kvennalista:
99
Þegar þröngt
er í búi þarf að
fara vel með“
KRISTÍN Halldórsdóttir (Kvl.)
gagnrýndi það að linsfjáráætlun
komandi árs, sem væri hluti af fjár-
lagadæminu, hefði enn ekki séð
dagsins Ijós, en án hennar hefðu
þingmenn ekki heildaryfirsýn í ríkis-
búskapnum, sem væri nauðsynlegt
við fjárlagaafgreiðslu. Þar að auki
vantaði enn ýmsa þætti í fjárlaga-
dæmið, Ld. varðandi tekjuhliðina,
en þar væru ekki öll kurl komin til
grafar. Hún gagnrýndi söluskatts-
hækkun, sem segði til sín í fram-
færshi fólks.
Þegar þröngt er í búi er nauð-
synlegt að fara vel með það sem til
skiptanna er. Ríkisstjórnin hækk-
ar hinsvegar skrifstofu- og mið-
stýringarkostnað ráðuneyta en
sker niður nauðsynlega þjónustu
við almenning.
Hún kynnti landsfundarsam-
þykkt Kvennalista um stórátak í
atvinnuuppbyggingu, samátak í
hverjum landsfjórðungi fyrir sig,
sem ekki hafi komizt til skila um
fjölmiðla. Ríkisstjórnin hældi sér
af góðu atvinnustigi, aðeins 1%
atvinnuleysi, en hafa yrði í huga,
að atvinnuleysi hafi aðeins mælst
0,3—0,5% fyrir fáum árum. Á
þessum vettvangi þurfi lausnir í
verki — en ekki pappírslausnir.
Krístin mælti fyrir tillögu, sem
konur á þingi flytja, um 1 m.kr.
framlag til „samstarfsnefndar"
lokaárs á kvennaáratug Samein-
uðu þjóðanna. Hún kvað Sigríði
Dúnu Kristmundsdóttur (Kvl.)
mæla fyrir breytingartillögum um
hækkuð framlög til dagvistar-
stofnana og Háskóla íslands en
Guðrún Agnarsdóttur (Kvl.) fyrir
hækkuðu framlagi til Námsgagna-
stofnunar.
Pálmi Jónsson, form. fjárveitinganefndar:
Tekjutap ríkissjóðs fjórir milijarðar
— miðað við sömu gjaldstofna og 1982
— Skattalækkanir 1200 m. kr. á verðlagi 1985
SkattheimU ríkisins var 32,3 %af þjóðarframleiðslu 1982, sagði Pálmi
Jónsson (S) formaður fjárveitinganefndar, er hann mælti fyrir breyt-
ingartillögum nefndarinnar við frumvarp til fjárlaga 1985 í sameinuðu
þingi í gær. Áætlaðar tekjur ríkisins á næsta ári eru 24,9 milljarðar króna
og innheimtuhlutfall þeirra 28,1 %af þjóðarframleiðslu. Þetta innheimtu-
hlutfall hefur lækkað á fjórum árum um 4,2%. Ef þjóðarframleiðslan
hefði staðið í stað frá árinu 1982, sem var fyrsta ár samdráttarskeiðs sem
enn stendur, væri hægt að meta þennan mismun í krónum talið á fjóra
milljarða. Hér er um gífurlegan mismun að ræða og sýnir hann, að
ríkissjóður „hefur fyllilega að sínum hluta tekið þátt eða á sig þann mikla
samdrátt sem orðið hefur í þjóðarbúinu**.
Formaður fjárveitinganefndar
sagði eftirgjöf í skattheimtu,
vegna beinna ákvarðana ríkis-
stjórnar og Alþingis, nema á
verðlagi næsta árs um 1.200
milljónum króna. Hefur þá verið
dregin frá söluskattshækkun,
sem gert er ráð fyrir að lögfesta
fyrir jólaleyfi þingmanna. Inn í
þessa tölu er hinsvegar ekki
metin skattalækkun til atvinnu-
rekstrar i landinu. Heldur ekki
600 m.kr. tekjuskattslækkun,
sem ráðgerð er 1985, né 450 m.kr.
endurgreiðsla uppsafnaðs sölu-
skatts til sjávarútvegs á næsta
ári. Þessvegna mætti hækka til-
greinda eftirgjöf um rúman
milljarð.
Við þessar aðstæður hefur
reynzt erfitt að ná saman endum
í ríkisrekstrinum og víða þurft
að beita aðhaldi og niðurskurði.
Tekjuhlið frumvarpsins verð-
ur tekin sérstaklega til meðferð-
ar við þriðju umræðu, ásamt
nokkrum veigamiklum þáttum
öðrum, og sagðizt Pálmi Jónsson
geyma sér að ræða hana til þess
tíma. Það væri þó sín skoðun að
við núverandi aðstæður í efna-
hagsmálum þjóðarinnar, alvar-
legan viðskiptahalla út á við og
vaxandi greiðslubyrði erlendra
skulda, væri mikilvægt að ná
endum saman í ríkisbúskapnum,
eða hafa ríkissjóðshalla sem
allra minnstan.
Við höfum þegar skorið út-
gjöld allverulega niður, sagði
Pálmi. Lengra væri naumast
gengið í samdrætti fram-
kvæmda. Frekari niðurskurður
þyrfti að koma til með því að
fella niður einhverja starfsemi,
sem rikið hafi með höndum, en
geti allt eins verið annars stað-
ar, hjá sveitarfélögum eða ein-
staklingum.
Auk aðhalds, sem þegar hefur
verið beitt, þurfi að koma til:
frekari takmörkun yfirvinnu,
samdráttur í starfi stofnana
meðan sumarleyfi standa yfir,
sterkara eftirlit og meiri hóf-
semi í utanferðum á kostnað
ríkisins, takmörkun aukafjár-
Pálmi Jónsson, formaður
fjárveitinganefndar
veitinga, varúð í tilurð nýrra
ríkisstofnana o.fl.
Tillögur þær, sem fjárveit-
inganefnd flytur sameiginlega,
hækka útgjöld um 132 m.kr., sem
er rúmlega 1% af heildarút-
gjöldum fjárlagafrumvarpsins.
Geir Gunnarsson, Alþýðubandalagi:
Fjárlaga-
gerð stórlega
ábótavant
Geir Gunnarsson (Abl.) sagði fjöl-
mörg veigamikil málefni óafgreidd
hjá fjárveitinganefnd: tekjuhlið fjár-
lagafrumvarps, vegamál og B-hluta-
stofnanir, þar með talinn Lánasjóður
námsmanna, lánsfjáráætlun bygg-
ingarsjóða og framkvæmdahlið rík-
isspítala. Meðan afstaða stjórnar-
flokkanna liggi ekki fyrir til þessara
málaflokka sé ekki ástæða til að
ræða þá sérstaklega.
Geir rakti fjárlagagerð fyrir líð-
andi ár, sem hafi endað í ráðvillu,
enda hafi vantað ríflega tvo millj-
arða upp á að endar næðu saman í
raun. Ríkisstjórnarflokkarnir hafi
snúizt ráðvilltir í fjárlagagatinu,
hring eftir hring, og loks náð sam-
an í nýjum erlendum lántökum.
Þeir hafi því síður en svo efnt
fyrirheit í stjórnarsáttmálanum
um samdrátt í erlendum skuldum.
Geir sagði sýnt að ríkisstjórnin
hefði gefizt upp við að móta hald-
bæra stefnu í peninga- og efna-
hagsmálum almennt. Fjárveit-
inganefnd hafi nú fjallað um fjár-
lagafrumvarp í tvo mánuði án
þess að nefndarmenn hafi séð
stafkrók af lánsfjáráætlun fyrir
næsta ár. Allt vaði á súðum og
gengi ríkisstjórnarinnar hríðfalli
hjá fólki. Jafnvel formaður
Sjálfstæðisflokksins kæri sig ekki
lengur um að taka sæti í ríkis-
stjórninni. Vitnar Geir til leiðara í
Morgunblaðinu 5. desember sl. þar
sem segir:
Geir Gunnarsson
„Fjárlagagatið sem tók margar
vikur að fylla á útmánuðum varð
til þess að rýra traust manna á
stjórninni og hitt bætti ekki úr
skák, hve það tók langan tíma
fyrir stjórnarflokkana að finna
málamiðlunarlausn. Flest bendir
til þess að sagan frá því á útmán-
uðum sé að endurtaka sig. Það er
ekki nægilega markvisst tekið á
því að ná endum saman í fjárlaga-
dæminu."
Þetta eru orð að sönnu sagði
Geir. Það er svo líklega ekki til-
viljun að ritstjórar Morgunblaðs-
ins skilja eftir dálítið pláss fyrir
stuttan leiðarabút, sem heitir
„Glæsilegur árangur í handbolta",
þar sem rakinn er frábær árangur
landsliðsins í keppnisferð erlendis
fyrir skemmstu. Þegar Morgun-
blaðið hefur rakið ófarir þing-
manna stjórnarflokkanna við síð-
ustu fjárlagagerð sem víti til
varnaðar, minnir það á í eins kon-
ar viðbótarleiðara, að til eru þó
þeir íslenzkir menn, sem vinni
verk sín á þann veg að þjóðin þurfi
ekki að skammast sín fyrir.
Karvel Pálmason:
Enn eitt skipbrot ríkis-
stjórnarinnar blasir við
Guðmundur Bjarnason, Framsóknarflokki:
Allir benda á eyðslu,
enginn bendir á tekjur
— Hvernig á að fjármagna eyðslutillögur
stjórnarandstöðu?
Guðmundur Bjarnason (F) taldi
störf fjárveitinganefndar hafa verið
með erfíðasta móti vegna takmark-
aðs ráðstöfunarfjár. Þetta hafi bitnað
illa á ýmsum framkvæmdum, en
raunhæfar rekstraráætlanir fyrir líð-
andi ár hafi létt róðurinn á þeirri hlið-
innL
Guðmundur gagnrýndi stjórnar-
andstöðu, sem taiaöi gegn hvers
konar tekjuöflun ríkissjóðs; ekki
mætti hækka skatta, ekki taka er-
lend lán, ekki reka ríkissjóð með
halla, en samt ætti að stórhækka
rfkissjóðsframlög á flesta grein.
Erfitt væri að ráðstafa fjármunum
sem ekki væru til. Útgjaldatillög-
um stjórnarandstöðu mætti gjarn-
an fylgja, hvern veg eigi að fjár-
magna þær, ef alvara búi að baki.
Guðmundur svaraði sérstaklega
gagnrýni á skerðingu fjármagns til
byggingar hafna. Minni fjármunir
til skipta í rfkisbúskapnum hafi
bitnað á þeim sem öðrum fram-
kvæmdum. Mikið hafi verið unnið í
hafnargerð gengin allmörg ár og
mjög óvíða væri mikill vandi á
höndum í þessu efni. Ef sá hluti
heildarsamdráttar, sem bitnaði á
höfnum, væri færður yfir á aðrar
framkvæmdir í strjálbýli, gæti af-
leiðingin orðið mun verri.
Guðmundur Bjarnason
í umræðum um fjárlagafrumvarpið
fyrir 1985 gagnrýndi Karvel Pálma-
son, Alþýöuflokki, ríkisstjórnina og
sagði neyðarástand blasa við hundr-
uðum heimila á sama tíma og verið sé
að leggja seinustu hönd á fjárlög
næsta árs. Benti þingmaðurinn á að
aðhaldi og niðurskurði sé fyrst og
fremt beitt gegn félagslegri þjónustu.
í ræðu sinni lagði Karvel Pálma-
son áherslu á að enn eitt skipbrot
ríkisstjórnarinnar sé f sjónmáli á
næsta ári. Erlendar skuldir munu
aukast um 75,9% og halli á ríkis-
búskapnum verður rúmlega þrír
milljarðar króna. Til húsnæðis-
mála vantar um 1 % milljarð.
Þrátt fyrir samdrátt í þjóðar-
búskapnum verða heildarútgjöld
ríkissjóðs hærri en áður og ætlar
ríkisstjórnin að afla tekna 1.200
milljónum umfram almennar verð-
hækkanir. Samkvæmt lögum á að
verja sem svarar 1 'h söluskatts-
stigi til að jafna húshitunarkostn-
að, eða um 750 milljónum króna.
Hins vegar er ekki annað að sjá, en
að í fjárlögum næsta árs verði ein-
ungis varið 250 milljónum króna til
þessa, með öðrum orðum, ríkis-
stjórnin ætlar sér að taka 500
milljónir króna ófrjálsri hendi.
Karvel Pálmason mælti enn-
fremur fyrir nokkrum breyt-
ingartillögum við fjárlaga-
frumvarpið, sem meðal annars
gera ráð fyrir eins milljarðs tekju-
Karvel Pálmason
auka rikissjóðs vegna innheimtu
stighækkandi eignaskatts. Þá er
einnig lagt til að lagðir verði
viðbótarskattar á verslunar- og
skrifstofuhúsnæði og innlánsstofn-
anir.
Jóhanna Sigurðardóttir, Alþýðu-
flokki, mælti fyrir breytingum til
hækkunar á fjárlögum til bygg-
ingarsjóðs ríkisins og Bygg-
ingarsjóðs verkamanna, ásamt
hækkunum til ffkniefnalögreglunn-
ar og framkvæmdasjóðs fatlaðra.