Morgunblaðið - 14.12.1984, Blaðsíða 54

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 14. DESEMBER 1984
54
Minning:
Tryggvi Sigfús-
son frá Þórshöfn
Fæddur 2. nóvember 1892
Dáinn 4. desember 1984
Faðir Sigfús, f. 15. júní 1865 að
Hermundarfelli f Þistilfirði Jóns-
sonar bónda þar, f. um 1836 Ein-
arssonar bónda þar Gislasonar er
bjó á Hermundarfelli 1855 með
konu sinni Lilju Pétursdóttur og
syni þeirra Sigfúsi Einarssyni.
Móðir Sigfúsar og kona Jóns var
Ingunn f. 1829 Guðmundsdóttir f.
um 1805 Þorsteinssonar bónda i
Svalbarðsseli í Þistilfirði 1845 og
konu hans Rósu Pétursdóttur f.
1793, ásamt dóttur þeirra Sólveigu
1850.
Móðir: Guðrún f. 25. apríl 1864 í
Sandfellshaga í Axarfirði Guð-
mundsdóttir bónda þar f. 1834
Þorgrímssonar og konu hans Sig-
ríðar Jónsdóttur f. 1829, ásamt
börnum þeirra Þorgrími og Sigríði
1866. '
Þegar Sigfús var á öðru ári and-
aðist faðir hans á sóttarsæng.
Foreldrar hans höfðu gift sig 1854
og eignast 4 börn er hér var kom-
ið. Eftir þvi sem sögur herma var
Ingunn vel gefin og dugleg kona.
„Hún lét því hvergi deigan síga",
heldur hélt áfram búskap með
vinnumanni sínum, ólafi Gisla-
syni, sem reyndist heimilinu sann-
ur heimilisfaðir og börnum henn-
ar, Einari, Guðmundi, Kristveigu
og Sigfúsi góður faðir. Ingunn og
Ólafur gengu síöar í hjónaband og
eignuðust synina Jón og Tryggva.
Börn Ingunnar voru öll mann-
vænleg, tveir synir hennar fóru til
Ameriku og vegnaði vel þar í
landi. Sigfús var friður sýnum og
mikili vexti, var hann því oft kall-
aður Langi-Fúsi, hann hafði þó
margt annað til að bera sem hélt
nafni hans á lofti.
Hann var gleðimaður og hrókur
alls fagnaðar hvar sem menn
komu saman, rammur að afli og
fylgin sér við hvaðeina, nærgæt-
inn og hjálpsamur. 1 vinnu-
mennsku á Hámundarstöðum í
Vopnafirði kynntist hann lífsföru-
naut stnum, Guðrúnu Guð-
mundsdóttur frá Sanfellshaga.
Tæplega tvítug að aldri gengu þau
i hjónaband 5. júlí 1884 og fluttu
heim í Brimnes til Ingunnar móð-
ur Sigfúsar. Guðrún var einstök
kona, ákveðin og einörð, traust og
trúverðug. Hún stóð við hlið bónda
sins æðrulaus i blíðu og striðu,
heimakær og vinnusöm. Fljótlega
yfirgáfu þau Brimnes og eftir 7
ára baráttu og flutninga úr einum
stað í annan réðu þau sig í hús-
mennsku að Völlum í Þistilfirði.
Ég hygg að þeim hafi liðið vel þar
og Sigfús hefur að nokkru verið i
sjálfsmennsku og getað drýgt
tekjur sínar með veiðiskap. Árið
1906 tekur Sigfús að sér póstflutn-
inga i héraðinu og sest að á Þórs-
höfn. Honum var margt til lista
lagt, hann var afbragðs skytta og
sjósóknari. Fljótlega blómgaðist
allt i höndum hans, útgeröin óx og
hann varð að manna báta sina
með Færeyingum til þess að geta
haldið þeim til veiða. Heimilið var
gestkvæmt og lengi vel eini stað-
urinn með gistirúm.
Tryggvi var f. 2. nóv. 1892 á
Völlum í Þistilfirði og var 4. barn
foreldra sinna, hin voru Ingunn
Kristveig Sigríður f. 28. apríl 1886,
Guðvaldur Jón f. 8. apríl 1887,
Ólafur f. 19. feb. 1889, Guðmundur
f. 9. des. 1898, Ingólfur f. 1. feb.
1900 og Einar Þorgrímur f. 25. júlí
1904.
Tryggvi var fermdur 3. júní 1906
í Sauðaneskirkju. Vitnisburðurinn
sem presturinn gaf honum við það
tækifæri vekur athygli, því þar
stendur, „vel, vel, vel og ágætt".
Þetta sama vor flytur fjölskyldan
búferum inn á Þórshöfn og sest að
í Sigfúsarhúsi er hlaut nafnið af
eigandanum. Alla sína bernsku er
Tryggvi á Völlum og umgengst
búsmalann, hann fylgist með
sauðburðinum og hjálpar lömbun-
um á spena, hann situr yfir ánum
um fráfærur og smalar til rúnings
og á haustin hjálpar hann til við
smalamennskuna. Á vetrum gefur
hann eða gengur með fénu til beit-
ar. Þetta lifandi starf féll honum
vel úti í náttúrunni, hann fylgdist
með öllum gróðri og hlúði að öllu
lífi. Þegar Tryggvi komst á legg
vann hann með föður sínum og
bræðrum að öllu er gat orðið
heimilinu til gagns og heilla.
Hann sótti sjóinn af dugnaði og
hafði þá ævinlega byssuna með,
því margan fuglinn og selinn kom
hann með að landi, allt frá ferm-
ingaraldri. Eins og ég hef þegar
minnst á var mjög gestkvæmt í
Sigfúsarhúsi, þangað komu flestir
sem áttu erindi í þorpið og alltaf
var kaffi á könnunni handa þyrst-
um ferðalang. Sigfús átti það til
að koma í miðjum matmálstíma
með gesti og bjóða þeim að snæða
með sér, þessu tók Guðrún ætíð
vel og átti alltaf nóg til að
bera fram. Slík var gestrisnin og
fyrirhyggjan. Tryggvi vandist því
fljótlega að vera veitull og tileinka
sér nærgætni og hlýju í framkomu
og það má segja að sú list brást
honum ekki í gegnum lífið. Vera
hans á Völlum hafði markað djúp
spor í vitund hans og allta tíö
dreymdi hann um að fá tækifæri
til þess að meðhöndla búsmala úti
í hinni friðsælu náttúru. Sá
draumur rættist að nokkru er
hann var vetrarmaður á Álandi,
sú vetrarvist lifði með honum alla
tíð eins og heimsreisa lifir með
ferðalöngum nú í dag. Það voru
miklir uppgangstímar á Þórshöfn
eftir að fyrri heimsstyrjöldin
hófst og umsvifin við heimilið juk-
ust. Það var því ráðin stúlka á
heimilið, hún átti að sjá um kost
sjómanna, því oft voru þeir í
nokkra daga á sjó í einu. Þegar
þeir komu svo að átti hún að hafa
allt tilbúið og standa svo í slor-
fjöru og taka á móti fiski og gera
að. Þessi stúlka var Stefanía Sig-
urbjörg f. 16. nóv. 1893 á Leifs-
stöðum við Vopnafjörð Kristjáns-
dóttir Jakobssonar Sveinssonar á
Djúpalæk. Kona Jakobs var
Hólmfríður Guðmundsdóttir.
Móðir Stefaníu var Signý Sigur-
laug Davíðsdóttir frá Höfn á
Strönd Sigmundssonar af Tjörnesi
og Guðrúnar Jónsdóttur. Þarna
var lífsförunautur Tryggva kom-
inn og hún var eina konan í lífi
hans til hinstu stundar. Þótt þau
væru ólík um margt stóð kærleik-
urinn alltaf ofar. Hún var einstök
dugnaðarkona, áræðin og fram-
gjörn en hann trúverðugur og
traustur hæglætismaður. Brúð-
kaup þeirra fór fram 19. sept.
1919. Tryggvi þessi trausti og trú-
verðugi maður, gat ekki til þess
hugsað að yfirgefa heimili for-
eldra sinna, þar sem þau voru tek-
in að eldast og lýjast af áratuga
þrotlausri vinnu og þurftu hans
með. Brúðhjónin bjuggu því áfram
í Sigfúsarhúsi sem var í raun og
veru eins og samyrkjubú þar sem
allir unnu heimilinu og fengu i
staðinn þaö sem þeir þurftu til
fæðis og klæðis. Framfaranna
gætti einnig í Sigfúsarhúsi, feðg-
arnir höfðu eignast tvo mótorbáta,
Gylfa og Gylfa litla. Þetta var allt
annað, menn gátu sótt lengra og
verið fljótari í förum. Aðeins tvö
systkinin voru gift, Ólafur kvænt-
ur Margréti Kristjánsdóttur,
bjuggu í Skoruvík, og Ingunn gift
Helga Eyjólfssyni, Þórshöfn. Það
fækkaði þó ekki á heimilinu, Stef-
anía hafði komið með son sinn Al-
freð Hólm Björnsson f. 1915 og
næstu 17 árin eignuðust þau 13
börn, þau fóru ekki varhluta af
sorginití því 5 bðrn þeirra dóu í
frumbernsku með nokkru milli-
bili.
Lífið var þrotlaus vinna hjá
ungu hjónunum, en þaö var alltaf
nóg að bíta og brenna. Sigfús
Jónsson andaðist rúmlega sextug-
ur að aldri og var harmdauði,
hann hafði verið sá sem flest
hvíldi á. Synir hans héldu þó öllu í
horfinu og unnu við útgerðina.
Nokkrum árum síðar lentu þau í
eldsvoða og misstu allt sitt, en
með samheldni bræðranna,
Tryggva og Ingólfs, tókst þeim að
komast í húsaskjó! og átti Ingólf-
ur ekki síður þátt. i því er hann
stóð fyrir kaupum á Keldunesi,
Guðmundur Jónsson
Grímsey - Minning
Faeddur 22. desember 1920.
Dáinn 19. nóvember 1984.
Látinn er Guömundur Jónsson
verzlunarmaður í Grímsey. Guð-
mundur var fæddur á Siglufirði og
var hann einn tíu systkina, en for-
eldrar hans voru Jón Friðriksson
og Sigríður Friðbjarnardóttir.
Dóu 3 systkinanna í bernsku og
elzti bróðirinn dó af slysförum að-
eins 10 dögum áður en þau misstu
föður sinn, en það var árið 1934.
Eru eftirlifandi systkini Guð-
mundar Guðlaug, hjúkrunarkona
á Siglufirði, Alfreð, f.v. oddviti í
Grímsey, Finnur, einnig búsettur í
Grímsey, Sigríður, húsmóðir í
Hafnarfirði og Ægir, búsettur í
Reykjavík.
Guðmundur ólst upp með fjöl-
skyldu sinni á Siglufirði en eign-
aðist þar um leið frá unga aldri
annað heimili hjá hjónunum
Theódóru Pálsdóttur Árdal og
Guðmundi Hafliðasyni. Varð hann
þeim og börnum þeirra mjög sam-
rýndur og leit á þau sem fóstur-
foreldra og fóstursystkini upp frá
því.
Guðmundur gekk í barna- og
gagnfræðaskóla á Siglufirði en
þaðan lá leiðin í Héraðsskólann í
Reykholti. Meðal skólasystkina
hans þar var Steinunn Sigur-
björnsdóttir frá Sveinsstöðum i
Grímsey, er síðar átti eftir að
verða eiginkona hans.
Að loknu gagnfræðaprófi stund-
aði Guðmundur ýmis störf til sjós
og lands. Hann starfaði við síldar-
söltun á Siglufirði og hann fór í
siglingar með kaupskipinu Heklu.
Nú urðu þau tímamót í lífi Guð-
mundar að Steinunn Sigurbjörns-
dóttir réðist íþróttakennari til
Siglufjarðar og gengu þau í hjón-
aband lýðveldissumarið 1944.
Þá var vor í lofti með þjóðinni
og hvarvetna lögðu menn á ráðin
um uppbyggingu atvinnu- og
menningarlífs bjartsýnnar þjóðar.
Apótekari á Siglufirði, Aage
Schiöth, hafði sett þar upp gos-
drykkjaverksmiðju, en í ljós kom
að markaðurinn var þar eigi nógu
stór fyrir framleiðsluna og erfitt
var með flutninga hennar í önnur
héruð. Verksmiðjan var þá flutt til
Akureyrar, þar sem hún starfar
enn og heitir Sana. Guðmundur
fluttist með henni og bjó á Akur-
eyri næstu 5 árin. Minnast margir
Akureyringar hans enn sem Guð-
mundar í Sana. Síðan iá leiðin til
Reykjavíkur, þar sem Guðmundur
stofnaði efnagerðina Herco og
fitjaði hann fljótt upp á ýmsum
nýjungum í iðnaðarframleiðslu
landsmanna.
Vorið 1952 losnaði staða útibús-
stjóra við Kaupfélag Eyfirðinga í
Grímsey. Þau Guðmundur og
Steinunn höfðu aldrei getað slitið
böndin við æskuslóðir sínar á
Norðurlandi og það varð að ráði
með þeim, að Steinunn sótti um
stöðuna og var veitt hún. Hefur
hún starfaö sem útibússtjóri síðan
við góðan orðstír, en Guðmundur
sinnti verziunar- og skrifstofu-
störfum við verztunina og fisk-
verkunarstöð, sem rekin er í
tengslum við hana. Rekstur KEA í
Grímsey hefur tvímælalaust átt
mikinn þátt í því að styrkja
byggöina þar og forða henni frá
dapurlegum örlögum ýmissa ann-
arra byggða á norðurslóð. Á
starfsárum Steinunnar og Guð-
mundar hafa umsvifin stöðugt
vaxið. Þau voru afar samhent í
störfum og leystu þau vel af hendi.
Skömmu eftir að Guðmundur og
Steinunn fluttu til Grfmseyjar
byggði kaupfélagið nýtt verzlun-
arhús og einnig nýtt íbúðarhús,
sem fljótlega fékk nafnið Nýja
Sjáland, en bústaöur útibússtjóra
hafði áður verið í húsi, sem Sjá-
land nefnist. í Nýja Sjálandi
bjuggu þau sér afar vistlegt heim-
ili og nutu þess auk heimilisfólks,
ættingja og vina fjöldi ferðalanga
sem Grímsey sóttu heim, en marg-
ir þeirra voru langt að komnir.
Höfðingsskapur og hjálpsemi ein-
kenndi Guðmund öðrum mönnum
fremur og hann hafði ávallt nota-
lega framkomu gagnvart gestum
og gangandi.
Fjölskyldan í Grímsey stækk-
aði, þegar þangað fluttu bræður
Guðmundar, þeir Alfreð og Finn-
ur, en með þeim var ávallt náið
samband. Og enn bættist við gleði-
gjafi, þegar þau Steinunn og Guð-
mundur tóku kjörson úr fjölskyldu
Guðmundar, sem skírður var Guð-
mundur Hafliði. Er hann nú upp-
kominn og býr í Grímsey. Áður
hafði Guðmundur átt dóttur, Ástu
Guðmundsdóttur Hurrin. Bjó hún
áður í Bandaríkjunum, en býr nú í
Mosfellssveit og á eina dóttur,
Lynette Gretu.
Samfélagið í Grímsey eignaðist
styrkar stoðir, þegar þau Guð-
mundur og Steinunn fluttust
þangað. Vamarbaráttu byggðar-
innar gegn því að leggjast í eyði
var snúið í sókn og þau tóku virk-
an þátt í þvi stríði. Byggðin fékk
ný atvinnutæki, höfn, rafstöð,
vatnsveitu, flugvöll, félagsheimili
og fleira mætti nefna. Síðasta bar-
áttumál Guðmundar var að koma
upp sundlaug og einnig vildi hann
hlúa betur að kirkjunni. Um leið
og Guðmundur var fluttur á
sjúkrahús á Akureyri, þar sem
hann háði sitt síðasta stríð, kom
til eyjarinnar fagur ljósakross,
sem hann hafði fest kaup á og þau
hjón gefið kirkjunni.
Guðmundur var fagurkeri eins
og heimili hans bar með sér. Hann
hafði gott verklag og handbragð
listamanns, að hverju sem hann
gekk. Hann tók góðar Ijósmyndir,
naut góðra bóka og snyrtimennska
hans var meiri en ég hef kynnst
hjá öðrum mönnum. Hjá honum
voru allir hlutir á sinum stað og
hann kunni að búa að sínu í af-
húsi er stóð rétt við flæðarmálið.
Húsið var fallegt með járni er
líktist múrsteinshleðslu, ævin-
týralegum stórum gluggum og for-
stofu (borðstofu) með litlum mis-
litum rúðum og fyrir utan var
snotur bljómagarður með hvanna-
stóði. Þetta sá ég er ég var á ferð
fyrir 40 árum og heimsótti
tengdaforeldra mína. Þá var Guð-
valdur Jón enn hjá þeim en hann
var fatlaður og Einar Þorgrímur
er hafði alla tíð verið heilsulítill.
Guðrún Guðmundsdóttir, ekkja
Sigfúsar, lifði hann í 11 ár og and-
aðist sama mánaðardag og hann,
3. apríl 1937.
Börn: Guðrún f. 20. apríl 1930
gift Helga Helgasyni, látinn. Sig-
fús f. 28. maí 1923 kvæntur Guð-
laugu Pétursdóttur. Helga f. 1.
júní 1924 gift Pétri Hraunfjörð,
skilin. Jakob f. 10. okt. 1926
kvæntur Guðlaugu Yngvarsdótt-
ur, látin. ólafur f. 19. mars 1929
kvæntur Halldóru Jóhannesdótt-
ur. Sverrir f. 25. mars 1930 kvænt-
ur Sigríði Þorsteinsdóttur. Ingólf-
ur f. 17. maí 1934 kvæntur Ágústu
Waage. Sigurlaug f. 18. okt. 1936
gift Hauki Þórðarsyni.
Sonur Stefaníu er ólst upp að
nokkru leyti hjá þeim er Alfreð f.
15. júlí 1915 kvæntur Huldu Pét-
ursdóttur. Eftir að síðari heims-
styrjöldin skall á og tsland var
hernumið fór að losna um þau
bönd er héldu fólki í heimabyggð
sinni. Fiskigengd fór minnkandi
bæði vegna ofveiði erlendra skipa
og einnig var tundurduflahættan
fyrir Langanesi gífurleg. Þetta
leiddi til minnkandi afla, minni
tekna og færri atvinnutækifæra.
Synir Tryggva voru nú óðum að
vaxa úr grasi og það var ekki að
sjá að þeirra biðu atvinnumögu-
leikar við þeirra hæfi á Þórshöfn.
Það var því á því herrans ári 1944
að Tryggvi og Ingólfur fluttu
ásamt allri fjölskyldunni að norð-
an og settust að í Kópavogi og með
samstilltu átaki tókst þeim að
koma sér upp þaki yfir höfuðið.
Eldri bræðrunum tókst fljótlega
að fá uppskipunarvinnu við höfn-
ina hjá Hallgrími Ben. Tryggvi
vann þar lengi í sementi sem hafði
þau áhrif á húðina að hendur hans
voru eins og flakandi sár hvert
kvöld. Ekki kvartaði hann og allt-
af fór hann til vinnu. Árið 1958
átti Tryggvi lengi við vanheilsu að
stríða, börnin voru þá uppkomin
og flutt að heiman og um sjúkra-
skekktri byggð, þar sem langt er
til aöfanga um margt.
Frændsystkini Steinunnar, sem
búsetu áttu á „meginlandinu* og
síðar börn þeirra, hafa um langt
árabil haft sumardvöl hjá þeim
Guðmundi og Steinunni. Sumar-
dvöl í nóttlausri voraldar veröld
Grímseyjar, þar sem krían er feg-
urst fugla og forsöngvari í þeim
vængjaða milljónakór, sem eyjuna
gistir til að verma egg sín í skini
miðnætursólarinnar, skilur eftir
verðmæti, er mölur og ryð fá ekki
grandað, minningar sem fylgja til
æviloka. En minningarnar um
fegurð og náttúru Grímseyjar
blandast öðrum minningum engu
að síður verðmætum, en það eru
minningarnar um hinn hlýja og
skemmtilega mann, sem Guð-
mundur Jónsson var.
Guðmundur var heilsuhraustur,
þar til hann í júní sl. fékk vægt
hjartaáfall. Komst hann fljótlega
aftur til sæmilegrar heilsu og létu
Steinunn og hann þá verða af því
að halda upp á 40 ára hjúskapar-
afmæli sitt með þvf að ferðast um
fagrar byggðir Norðurlands. Hann
gekk aftur að störfum sínum, en
veiktist skyndiiega og lézt á Fjórð-
ungssjúkrahúsinu á Akureyri 19.
nóvember.
Guðmundur var jarðsunginn frá
Miðgarðakirkju sunnudaginn 25.
nóvember sl. og var jarðsettur þar
í kirkjugarðinum, þar sem við
blasir fjallahringur norðurstrand-
arinnar. Þar gnæfa við sjóndeild-
arhring hin svipmiklu fjöll, sem
skýla Siglufirði — firðinum þar
sem merkilegt lífshlaup Guð-
mundar hófst fyrir tæpum 64 ár-
um.
Blessuð sé minning þess góða
drengs.
Björn Friðfinnsson