Morgunblaðið - 17.01.1985, Page 39

Morgunblaðið - 17.01.1985, Page 39
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 17. JANÚAR 1985 39 Sigurlaug Margrét Jónasdóttir - Minning Fædd 30. janúar 1898 Dáin 10. janúar 1985 Það snerti mig illa, þegar Björg dóttir Sigurlaugar vinkonu minn- ar hringdi til mín að morgni þ. 10. janúar síðastl. og sagði mér lát móður sinnar. Margs var að minn- ast frá langri leið. Fyrir rúmum 75 árum bar fundum okkar Sillu fyrst saman, en svo var hún köll- uð. Ég var 12 ára stelpukrakki og fékk að fara með föður mínum vestur í Skagafjörð að heimsækja frændfólk okkar á Veðramóti. Þangað var gaman að koma. Þá var Veðramótabær fullur af ungu tápmiklu og glæsilegu fólki sem átti sér stóra drauma. Sigurlaug hét yngsta barnið á bænum og vorum við á sama aldri og urðum brátt mestu mátar. Eldri systkin- in voru í forystusveit ungs fólks í Skagafirði og um þessar mundir voru þau að undirbúa mikla hátíð sem átti að vera á Sauðárkróki 17. júní. Það átti að vanda mikið til þeirrar samkomu og því mikið að starfa. Ys og þys var í bænum og ungt fólk reið í hlað til skrafs og ráðagerða. Þá var ekki hlaupið i síma né send boð gegnum útvarp ef á lá. Eina farartækið var þá þarfasti þjónninn. Hinn mikli hátíðisdagur rann upp bjartur og fagur. Fyrir allar aldir var uppi fótur og fit í bæn- um: Fólkið bjó sig til ferðar og lagt var á gæðingana og hleypt úr hlaði fyrir dagmál. Við krakkarn- ir, en það vorum við Lauga og Haraldur, áttum að fara gang- andi. Guðrún, elsta systirin, lagði okkur lífsreglurnar áður en hún reið af stað. Þið eigið að fara beint í Jónasarhús, dusta þar af ykkur ferðarykið, hafa skóskipti og þvo ykkur um hendurnar. Það var þrifið fólkið á Veðramóti. Eftir að hafa notið morgunverðar fórum við að tygja okkur. Hugurinn bar okkur hálfa leið, þegar við hlupum af stað með spariskóna bundna í klút, niður höllin. Þegar við komum á Krókinn fórum vð rakleitt í Jónasarhús. Þar áttu heima hjónin Jónas Sveinsson og Björg Björnsdóttir. Við kvöddum dyra og upp lauk dyrunum stúlkukrakki á svipuðu reki og við Lauga. Myndarlegur krakki, glaðlegur á svip með mikið hrokkið hár. Hún heilsaði okkur hlýlega og kallaði inn til móður sinnar að Veðramótskrakkarnir væru komnir. Húsfreyja lét ekki á sér standa og eftir örskot vorum við komin inn í stofu og nutum bestu veitinga. Unga stúlkan, sem upp lauk fyrir okkur, var einka- dóttir hjónanna, Sigurlaug Mar- grét, en var jafnan kölluð Silla. Þvínæst var farið eftir forskrift- inni að heiman, dustað af sér ryk- ið, farið í spariskóna og hendur þvegnar. En nú þurfti að hafa hraðann á, því messan byrjaði kl. 11. Þegar við fórum út úr dyrun- um kallaði húsfreyja á eftir okkur: Þið komið til mín, ef þið verðið n.,xnn 1..-M----t- • uðg injnir ug i»iu hressingu. Svona var Björg. Silla slóst í för með okkur og var með okkur allan daginn. Þannig hófust kynni okkar Sillu. Síðan hefur þráðurinn aldrei slitnað. Silla fæddist i Háagerði á Skagaströnd 30. janúar 1898. For- eldrar hennar voru Jónas Sveins- son, Húnvetningur að ætt. Rakti ætt sína til stórbænda i Svína- vatnshreppi. Móðir hennar var Björg Björnsdóttir dótturdóttir Jónasar bónda í Háagerði Jóns- sonar. Er margt mætra manna kominn af þeirri ætt. Var Silla al- nafna ömmu sinnar er hét Sigur- laug Margrét. Einn bræðra henn- ar var Björn hreppstjóri á Veðra- móti Jónsson. Vorið 1898 fluttu þau hjón með litlu dóttur sína frá Háagerði til Sauðárkróks. Bæði hjónin voru harðdugleg og stundaði Jónas þá alla vinnu sem honum bauðst og kom sér jafnframt upp bústofni svo hann brá á það ráð vorið 1911 að flytjast að Uppsölum í Blöndu- hlíð. Ráku þau þar myndarbú i nokkur ár. Silla var mikið náttúrubarn, kjarkmikil og dugleg. Hafði yndi af því að eltast við búpeninginn út um haga og naut þess að hlynna að nýgræðingi hvort heldur um var að ræða jurtir eða dýr. En margt fer öðruvísi en ætlað er. Á fermingaraldri veiktist Silla og það alvarlega að hún var flutt i sjúkrahúsið á Sauðárkróki. Hér- aðslæknir Skagfirðinga var þá hinn mæti maður Jónas Krist- jánsson, sá er síðar stofnaði Nátt- úrulækningahælið í Hveragerði. Lauk veikindum hennar á þá leið að taka þurfti af henni annan fót- inn. Þótti það ganga kraftaverki næst hve vel tókst til með þá að- gerð. En dugnaður hinnar ungu stúlku og þrek þótti einnig að- dáunarvert. Augljóst mun öllum hvilíkt áfall þetta var fyrir lífs- glaða unga stúlku að verða fyrir svo þungri raun. Nú gat hún ekki oftar hlaupið út um hvippinn og hvappinn, stokkið á bak eða leikið við lömb í haga. Allt þetta var þó eftirsóknarvert tápmiklum og glöðum unglingi. Ég man hve mér féll það sárt, þegar ég frétti hvernig komið væri fyrir Sillu, litlu stúlkunni, sem leikið hafði við hvern sinn fingur daginn góða sem við áttum saman á Sauðár- króki vorið 1909. Tíminn leið og ég frétti öðru hvoru af heimasætunni á Uppsöl- um. Sjálfsagt hafa veikindi henn- ar og fötlun valdið því að losna tók um foreldra hennar á Uppsölum. Þau munu hafa séð fram á að einkadóttirin myndi ekki geta staðið fyrir sveitabúskap. Þau brugðu því á það ráð að selja jörð og bú og flytja til Akureyrar vorið 1919. Þeim hafði búnast vel á Upp- sölum. Keyptu þau lftið hús, sem stóð neðan við götuna rétt á móti skólanum, þar sem ég átti heima. Kunningsskapur okkar endurnýj- aðist brátt og leiddi til vináttu er haldist hefur alla tíð, þó vík yrði oft milli vina og strjálir samfund- ir, voru artirnar þær sömu. Vegna veikindanna hafði skólaganga Sillu verið í molum, enda ekki skólar á hverju strái sem stúlkur áttu aðgang að. Silla var góðum gáfum gædd og ekki var að spyrja um dugnaðinn og áhugann. Hún var fljót að átta sig á hlutunum og tileinka sér námsefnið þegar því var að skipta. Eftir að Silla flutt- ist til Akureyrar þurfti hún að fá sér eitthvert starf því ekki gat hún hugsað sér að sitja auðum hönd- um. Hún hugsaði sem svo að skrif- stofustörf myndu henta henni. Hún sótti námskeið í bókfærslu og sótti tungumálatíma. Varð þetta til þess að hún fékk skrifstofu- starf hjá KEA. Féll henni það vel og þar starfaði hún í nokkur ár. Skömmu eftir að hún var komin til starfa hjá KEA mætti hún þjóðskáldinu sr. Matthíasi Joch- umssyni á götu þar í bænum. Skáldið tók hana tali og spurði hvort hún gæti ekki hjálpað sér við skriftir, því nú væri sjón hans tekin að daprast. Það var freist- andi að fá tækifæri til að kynnast göfugmenninu sr. Matthíasi og vera samvistum við slíkt andans stórmenni, þó ekki væri nema stöku sinnum. Fékk hún leyfi hjá húsbónda sínum Sigurði Krist- inssyni kaupfélagsstjóra til að vinna fyrir skáldið, þegar það kallaði. Silla hafði mjög fallega rithönd og var fljót að skrifa. Þá þótti slíkt mikils virði að skrifa vel, en nú eru galdra- og tryllivél- ar teknar við og margir skrifa nöfn sín á þann veg að enginn get- ur lesið. Samvistirnar við stór- skáldið urðu henni mikils virði. Oft heimsótti ég Björgu, móður Sillu, eftir að hún kom í nágrenn- ið. Hún tók mér ávallt mæta vel og við vorum hinir mestu mátar. Hún var mannkosta kona, sem átti þann kærleik er fyrirgefur allt og umber allt. Mér þótti því vænna um Björgu, eftir því sem ég kynnt- ist henni betur. Það var augljóst mál að erfitt var fyrir fatlaða konu að búa uppi á Brekku og sækja vinnu niður í bæ. Úr þessu varð að bæta. Húsið á Brekkunni var selt og keypt fallegt hús á Brekkugötu 15. Var húsið nefnt Uppsalir eftir jörðinni þeirra í Skagafirði. Haustið 1921 þurftum við mamma að flytja úr blessuðum skólanum, því faðir minn dó um veturinn. Bauð Jónas á Uppsölum okkur íbúð í húsi sfnu og tókum við því boði fegins hendi. Jónas var Möðruvellingur. Hafa þeir ávallt reynst mér og mínum vel. Bjuggum við mamma á Uppsölum í tvö ár. Tókst þá náin vinátta með okkur Sillu og Björgu móður hennar. Jónas Þorbergsson var um þess- ar mundir á Akureyri. Ég var kunnug honum frá því ég var 11 ára barn, flutti með foreldrum mínum í fallega skólahúsið á Brekkunni fyrir ofan Akureyri. Þá var Jónas í 3. bekk og tók gagn- fræðapróf um vorið. Hann var vel gefinn piltur, námsmaður góður. Hann tók mikinn þátt í félagsmál- um nemenda og talinn góður ræðumaður og skrifaði greinar í Skólapiltinn, blað skólans. Hann var viðkvæmur í lund og mjög barngóður. Þess naut ég sem barn. Var mér ávallt hlýtt til Jónasar, sem snemma var áhugasamur um landsmál, fann hvar skórinn kreppti. Hann fór til Kanada skömmu eftir að hann lauk gagn- fræðaprófi að leita gæfunnar eins og sagt var. En hann hvarf brátt heim aftur. Fyrri kona hans var Þorbjörg Jónsdóttir frá Arnar- vatni. Var hún vel gefin kona, en Hann Eiríkur frændi minn er dáinn, kvaddur burt á besta aldri. Ekki hefði mig grunað þegar ég hitti hann þriðjudaginn 8. janúar, hressan og glaðan, að það yrði í síðasta sinn sem við sæjumst i þessu lífi. Eiríkur var næstyngstur barna þeirra Ingibjargar Einarsdóttur og Guðmundar Halldórssonar, er bjuggu nær allan sinn búskap i Þorgeirsstöðum. Þau er eftir lifa eru Karl bóndi í Þorgeirsstöðum, Steindór bóndi í Hvammi og yngst er systirin Signý, húsmóðir á Höfn. Ekki verður mér hugsað til bernsku minnar öðruvísi en systk- inin í Þorgeirsstöðum séu samofin þeirri mynd. Stutt var á milli bæj- anna Volasels og Þorgeirsstaða og ekki var ég gömul þegar farið var að senda mig ef þurfti að koma boðum í Þorgeirsstaði. Hlakkaði ég jafnan til þeirra ferða, því ég heilsulaus. Lést hún langt fyrir aldur fram frá lítilli dóttur þeirra, Kolbrúnu. Var það þungur harm- ur. Hinn 17. maí 1925 gengu þau Silla og Jónas í hjónaband. Bjó hún manni sínum og stjúpdóttur hlýlegt og gott heimili. Hafði Jón- as þá verið ritstjóri Dags á Akur- eyri í þrjú ár. Gegndi hann því starfi til ársins 1928 en þá flytur fjölskyldan til Reykjavíkur og Jónas gerðist ritstjóri Tímans. Jónas var mjög ritfær. Einkum voru það stjórnmálin, sem hann lét til sín taka. Hann var ötull stuðningsmaður nafna síns Jónas- ar frá Hriflu. Silla var mikil hús- móðir. Var heimilið með mynd- arbrag og henni umhugað um að maður hennar nyti þar hlýju og skjóls í stormasömu lífi. Því þá var ekki síður en nú hart deilt. Börnum sínum var hún góð móðir. Eftir að barnabörnin komu til sög- unnar sýndi hún þeim og mikið ástríki. Eftir að flutt var til Reykjavíkur jukust umsvifin og í fleiri horn varð að líta. Aðdáun- arvert var hverju þessi fatlaða kona gat komið í verk, en hún var andlega sterk. Eftir tveggja ára starf við ritstjórn Tímans var Jón- asi veitt starf útvarpsstjóra, en sem kunnugt er var útvarpið stofnað árið 1930. Vandinn óx og var Silla ávallt hin sterka stoð heimilisins, sem aldrei brást. Þau eignuðust tvö börn, Björgu og Jón- as. Hlynntu þau að móður sinni eftir bestu getu eftir að faðir þeirra dó, en hann lést 6. júní 1968. Var það mikil sorg fyrir alla fjölskylduna. Björg er kona Jóns Sen fiðlu- leikara. Eiga þau fjögur börn. Jón- as hefur lengi unnið við útvarpið og er nú útvarpsstjóri á Akureyri. Kona hans er Sigrún Sigurðar- dóttir. Vinnur hún við útvarpið þar. Einkadóttir þeirra, alnafna ömmu sinnar, Sigurlaug Margrét, virðist ætla að ganga sömu braut- ir. Stjúpdóttir Sillu, Kolbrún, gift- ist Birni ólafssyni hinum snjalla fiðluleikara sem látinn er fyrir nokkru. Þau eignuðust eina dótt- ur, Þorbjörgu. Þegar ég hugsa til gömlu vin- konu minnar, Sillu, kemur mér margt í hug og mér fellur illa hve lítið ég gat gert henni til gleði hin síðari ár. En aldur og vesöld hafa einnig sótt á mig. Nú hefur hinn slyngi sláttumað- ur verið á ferð og þá er ekki að sökum að spyrja. Þá lokast öll sund, engu verður breytt, engu um þokað. saman kominn. Seinna skildi leið- ir. Tvö úr hópnum eru þegar farin yfir móðuna miklu, fósturbróðir minn Þórhallur Dan Kristjánsson og Guðríður Kristbjörg Sigurð- ardóttir frá Krossalandi. En hann Eiríkur yfirgaf aldrei heimabyggð sína. Ungur giftist hann Rögnu Gunnarsdóttur frá Vík í Lóni. Bjuggu þau þar í nokkur ár og eignuðust tvö börn, Áslaugu og Guðmund. Seinna slitu þau sam- vistir. Flutti Eiríkur þá aftur að Þorgeirsstöðum og bjó þar með Karli bróður sínum og konu hans til dauðadags. Ýmisleg störf hafði Eiríkur með höndum. I mörg sum- ur hefur hann t.d. annast þjónustu við ferðamenn er fýsti að skoða Lónsöræfi. Ýmist ók hann þeim inn á Illakamb eða sótti aðra sem að norðan komu. Þurfti mikla gætni við Skyndidalsá, sem oft er ill yfirferðar, en Eiríki treystu all- ir, þótt ekki léti hann mikið yfir sér. Hann var einn af þeim mönnum Minning: Eiríkur Guðmundsson frá Þorgeirsstöðum Fæddur 26. aprfl 1927 Dáinn 9. janúar 1985 Deyr fé deyja frændr deyr sjálfr et sama en orðstírr deyr aidregi hveims sér góðan getr. (Hávamál) fann glögglega að hún Ingibjörg föðursystir min átti nóg hjarta- rými handa mér eins og sínum eigin börnum. Það var mikil sam- heldni milli unglinganna í Suður- Lóni, ef eitthvað átti að fara eða -----ii.-- '____:__ Um leið og ég sendi börnum Sillu, ættingjum og vinum, inni- legar samúðarkveðjur bið ég Guð að blessa hana og þær mæðgur báðar, sem reyndust mér best þeg- ar ég átti um sárt að binda, faðir minn nýlátinn og ég varð að yfir- gefa æskuheimili mitt, sem ég unni svo heitt. Þá var dýrmætt að eiga góða að. Síðustu 6 árin hefur Silla dvalið í Hafnarbúðum. Hún átti þar athvarf í litlu notalegu herbergi. Hafði hún orð á því þeg- ar ég heimsótti hana hve allir væru sér góðir. I Guðs friði. llulda Á. Stefánsdóttir Komið er að þáttaskilum. Starfi hér á jörð er lokið, ný ferð er haf- in. Ég efast ekki um að amma mín hafi verið hvíldinni fegin, þótt trega hafi stundum gætt hjá henni við þá hugsun að hún færi að fara. Hún var lífseig og viljasterk kona sem aldrei gafst upp þrátt fyrir fötlun sína frá bernsku og þann sjúkdóm sem hún barðist við síðustu árin. Ég minnist hennar sem lífs- glaðrar konu og sjálfstæðrar er lét málefni líðandi stundar sig miklu skipta. Hún var stolt og skapstór en hafði jafnframt mikinn tilfinn- ingahita til að bera. Úr brunni visku sinnar og þekkingar miðlaði hún því sem þar hafði varðveist. Ljóð og kveðskapur voru henni einkar hugleikin. f einkalífi sínu var hún gæfu- söm. Þau afi minn fylgdust að í gegnum lífið af slíkri kostgæfni og samheldni að fágætt myndi teljast nú í dag. Hag sínum undi hún hvað best á heimilinu. Hún var þess freyja og lét það sig miklu skipta. Þar ríkti hljýja og ham- ingja. Mér þótti alltaf ljúft að sækja þau heim. Þau voru mér ávallt meira en bara afi og amma. Þar var opinn faðmur, hjartahlýja og tryggð. Slíkt veganesti er ómet- anlegt barni og síðar unglingi sem er á ókannaðri lífsleið. Þau höfðu staðfasta trú á fram- lífinu og fór ég ekki varhluta af því. Hér á jörð værum við ákveð- inn tíma, síðan héldum við á ann- að tilverustig. Eitt besta heilræði sem þau gáfu mér var „að ganga hægt um gleðinnar dyr“ og vera sáttur við sjálfan sig. Liðinn tíma þakka ég heilshug- ar og bið henni Guðs blessunar I nýjum heimkynnum. Þóra Sen er unnu verk sín af samviskusemi og engan veit ég sem betra var að leita til um greiða. Veit ég að sveitungar hans hafa oft notið greiðasemi hans og lipurðar, ekki síst eftir að hann tók við póst- flutningum og skólaakstri hin síð- ari ár. í dag kveður sveitin okkar fagra einn af sínum bestu sonum, en eft- ir lifir minningin um góðan dreng. Börnum hans, systkinum og öðr- um vandamönnum vottum við hjónin innilegustu samúð okkar. „Far þú í friði, friður guðs blessi. Hafðu þökk fyrir allt og allt.“ (V.Br.) Sigrún Eiríksdóttir frá Volaseli

x

Morgunblaðið

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.