Morgunblaðið - 17.02.1985, Blaðsíða 8

8 B
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 17. FEBRpAR 1985
EMBÆTTISMENN SPJALLA
Völd eru viðsjárvert hugtak
herra og þá fer það eftir sambandi
þeirra hvort ráðherrann sker úr
eða hvort ráðuneytisstjórinn get-
ur haft einhver áhrif, bein eða
óbein. Hefur það verið mín
reynsla að ráðherra ber traust til
síns ráðuneytisstjóra op ég held að
svo sé með flest ráðuneyti. Hann
er sá aðilinn sem ráðherra hefur
fyrst og fremst daglegt samband
við.
Andrés: Mín afstaða gagnvart
stjórnvöldum er nú ekki á einn veg
heldur fleiri. Ég hefi auðvitað haft
yfir mér ráðherra og svo fulltrúa
alþingis sem er útvarpsráð. Ekki
má heldur gleyma almenningi í
landinu, sem á fyrirtækið. Sagt er
að enginn kunni tveimur herrum
að þjóna, en þegar þeir verða
avona margir þá er það enn erfið-
ara. Auðvitað er misjafnt hvernig
maður kemst fram úr þessu. Ég
skil það satt að segja ekki enn.
Síðan ég varð útvarpsstjóri hefi ég
haft 7 ráðherra yfir mér og liklega
jafn mörg útvarpsráð. Þetta eru
auðvitað nokkuð örar breytingar
og maður verður alltaf að venja
sig við nýjar aðstæður á nýjan
leik, því alltaf er dálítill áherslu-
munur. Ég var upphaflega ráðinn
til útvarps af þáverar.di útvarps-
ráði. Þá var vald þess og vegsemd
langtum meiri en nú er orðið. Út-
varpsráð var þá eiginlega sérstök
stofnun í stofnuninni. Og það var
afskaplega slæmt fyrirkomulag,
með leyfi að segja, og til mikils ills
bæði fyrir þá sem þar unnu og
notendur alla. Stjórnunar-
umsvifum þess hafa verið tak-
mörk sett, og það tel ég framför
frá því sem áður var.
Klemens: Ég man ekki eftir að
ég hafi nokkurn tíma fengið fyrir-
mæli eða tilmæli frá mínum ráð-
herra um að taka ákveðinn mann í
vinnu. Til að vera hreinskilinn vil
ég segja, að ég hefði ekki sætt mig
við það hlutskipti sumra starfs-
bræðra minna að fá ekki að ráöa
mannaráðningum til stofnunar,
sem ég bæri ábyrgð á að væri for-
svaranlega rekin.
Baldur: Þetta er alveg rétt. En
það hefur síður en svo farið vax-
andi. Vitanlega segir sig sjálft að í
þessu landi fámennis eru ráðherr-
ar undir alveg gífurlegum þrýst-
ingi, sem þeir komast mjög illa
undan. Og því miður vilja pólitísk
sjónarmið koma til við manna-
ráðningar. Það er óhjákvæmilegt.
Þegar ég tala um að minna sé um
þetta er átt við stjórnarráðið. En
það er heldur ekki eins eftirsóttur
vinnustaður og áður var. En ráða-
menn hafa auðvitað ýmiss konar
forráð í stofnunum þar fyrir utan.
E.Pá: Nú hefur Klemens orð
fyrir að hafa rekið sína stofnun til
mikillar fyrirmyndar, af sparsemi
og reglusemi. Verður þú var við að
það sé orðið erfiðara í nútíman-
um?
Klemens: Ég hef ekki haft yfir
neinu að kvarta í þessu sambandi.
En almennt skoðað held ég að ekki
fari á milli mála, að það verður
erfiðara og erfiðara að hafa
mannaforráð í þessu samfélagi.
Það dylst ekki þeim, sem skoða
þessi mál í réttu ljósi, að starfsagi
og vinnusemi er á hröðu undan-
haldi á öllum sviðum. Og því mið-
ur tel ég að vandinn sé hér meiri í
opinberri starfsemi en hjá einka-
aðilum.
Andrés: Hvað Ríkisútvarpið
snertir liggur þetta kannski í því
að umfangið er orðið svo gífurlega
miklu meira. En líka hefur orðið
hugarfarsbreyting og viðhorfin til
starfanna allt önnur en ég man
eftir.
E.Pá: Skrifborðið þitt, Baldur,
með öllum plöggunum og skjala-
bunkunum er frægt, ertu búinn að
ganga frá öllu á sinn stað?
Baldur: Ólafi K. Magnússyni
hefði verið óhætt að beina mynda-
vélinni í áttina að borðinu þegar
hann tók lokamyndina af ráðu-
neytisstjórum með dómsmálaráð-
herrann eins og æðstaprest á milli
okkar. Þá var borðið alveg hreint,
eins og vera ber.
Klemens: Ég get vottað það að
ég veit engan yfirmann eins fljót-
an til að hafa tiltæk gögn mála
sem eru til afgreiðslu og einmitt
Baldur Möller.
Andrés: Ég skil nú ekki af
hverju ég hefi ekki getað náð
neinni frægð á borð við Baldur út
á skrifborðið mitt. Mér finnst
bunkarnir hjá mér hafa verið æði
myndarlegir. Alltaf vildi safnast á
borðið. Hjá fyrirrennara mínum
sá ég aldrei nokkurt blaðsnifsi.
Skildi það aldrei. En hann stakk í
skúffu, sem ég gerði ekki. Ég sá
ekki ástæðu til þess að fara að
hlaupa fram og aftur með það sem
ég þurfti að hafa fyrir augunum.
Og ég var líka býsna naskur að
finna það sem mig vantaði.
Henrik: Sú saga er sögð af
ónefndum ráðherra fyrir allmörg-
um árum, að þegar fór að fara í
taugarnar á honum hve mikið
hafði safnast á skrifborðið hans
lét hann flytja skrifborðið burt
með öllu saman og fékk nýtt og
hreint skrifborð.
Fyrirmynd allra
embættismanna
E.Pá: Nú hafið þið hitt margt
fólk í ykkar starfi og gegnum ykk-
ar störf. Henrik t.d. farið um
heiminn og hitt stórmenni. Er ein-
hver manneskja ykkur sérstaklega
minnisstæð?
Andres: Mér dettur strax í hug
ein manneskja sem stendur
greinilega upp úr og sem ég vildi
gjarnan hafa að leiðarljósi. Sú
kona hét Þórleif Pétursdóttir
Norland og var á skrifstofu út-
varpsráðs þegar ég kom þangað.
Með henni vann ég í 20 ár. Hún
var mesta fyrirmynd opinberra
starfsmanna sem ég hefi kynnst á
ævinni. Ég held að allt starfsliðið,
æðri sem lægri, hafi litið mjög
upp til þessarar konu og það að
verðleikum. Hún var höfðingskona
og bar það með sér og mikil fyrir-
myndarmanneskja í öllum sínum
háttum og dagfari. Allt sem hún
kom nálægt varð að minni hyggju
fullkomnara og fallegra en hjá
flestum sem ég hefi kynnst.
Henrik: Ef ég takmarka mig við
sendiherrana sem ég hefi starfað
með, þá vil ég sérstaklega nefna
Thor Thors og Pétur Benedikts-
son. Þessir tveir sendiherrar
standa upp úr vegna mannkosta
sinna, voru báðir miklir hæfileika-
menn og starfsmenn, gífurlegir
afkastamenn og góðir félagar. Vit-
anlega hefur maður eignast marga
góða vini og kunningja í hópi út-
lendinganna og komist í einhver
kynni við sum stórmenni sem kall-
að er, fyrir utan þjóðhöfðingja
sem maður hittir öðru hverju, en
ég legg nú ekki mikið upp úr því
sambandi.
Baldur: Ég held að þeir hafi báð-
ir, Klemens og Henrik, nefnt hér
nafn eins manns, sem var einhver
eftirminnilegasti persónuleikinn f
minni embættistíð og óhemjulega
lærdómsríkur. Við höfum víst allir
aðeins brugðið á spil við hann, svo
gaman sem honum þótti að spila,
þó það væri reyndar ekki höfuð-
einkenni á honum. Maðurinn er
Jón Krabbe. Hann var hálfíslensk-
ur, en í raun svo ákafur Islending-
ur aö maður bliknaði við hliðina á
honum. Hann stóð í víglínunni ár-
um saman og hélt uppi íslenskum
málstað. Það var alveg ævintýri
að kynnast embættismennsku
hans. Svo var hann svo dásamlega
danskur. Sérlega lærdómsríkt
fyrir okkur fslendinga, sem ekki
veitti af því að fá svolítinn
skammt af reglusemi og þeim
gömlu dyggðum sem Jón Krabbe
var stórglæsilegur fulltrúi fyrir.
Það var sjaldgæf reynsla að kynn-
ast honum.
Klemens: Ég tek undir þetta af
heilum hug. Það er raunar skrítin
tilviljun að hér skuli vera saman
komnir þrír menn, sem hafa átt
því láni að fagna að kynnast vel
Jóni Krabbe, þeim mikla öðlingi
og velgerðarmanni íslensku þjóð-
arinnar.
Henrik: Vissulega tek ég undir
þessi ummæli félaga minna. Jón
Krabbe var einstakur maður. Ég
ritaði um hann í Morgunblaðið
hálfníræðan.
E.Pá: Og hvernig líður ykkur
svo, herrar mínir, eftir að hafa
verið með svo mikla umsýslu í 45
ár og með í höndum svo marga
þræði, sem hafa nú allt í einu
runnið úr greipum?
Klemens: Mér líður eins og best
verður á kosið. Það eru mikil um-
skipti að verða frelsingi, eins og
við erum kallaðir, en ég sé ein-
vörðungu jákvæða hlið á því. Finn
að ég hefi fengið nóg og að tími er
KLEMENS: Almennt skoðað held ég að ekki fari á milli mála að það
verður erfiðara og erfiðara að hafa mannaforráð í þessu
samfélagi. Ekki dylst að starfsagi og vinnusemi eru á
hröðu undanhaldi. Og því miður tel ég að vandinn sé hér
meiri í opinberri starfsemi en hjá einkaaðilum.
BALDUR: Með þeim peningatruflunum sem urðu um 1940 breyttist
allt smám saman og verður sjálfsagt upphafið að þessari
ofdirfsku sem orðið hefur landlæg í okkar samfélagi. Menn
hafa lítið raunsætt mat á takmörkum þess sem þeir ráða
við.
METSÖLUTÍMARITIÐ
M A N N L í F
Þrátt fyrir mjög míkla sölu fæst síðasta tölublað MANNLÍFS enn á flestum bóka- og
blaösölustööum um allt land.
Meöal efnis:
Opinskátt viötal viö Kristján Jóhannsson óperu-
söngvara, þar sem hann segist meöal annars hafa
betri rödd en Pavarotti og Placido Domingo.
Grein um íslenskar konur í áhrifastöðum, sagt frá
viöhorfum þeirra og viðhorfum karla og kvenna til
þeirra og breyttra viöhorfa í þessum efnum.
Athyglisverö grein um stéttir á íslandi, stéttaskipt-
ingu og stéttaandstæður hér á landi.
„Þegar í hjónabandiö er komiö, fellur konan aftur
inn í kvenhlutverkiö og hann inn í karlhlutverkiö á
ný“ segir Guöbergur Bergsson í einstöku og
óvenjulegu viötali.
Einnig greinar um bókmenntir, myndlist og leiklist, um stjórnmál, tískuþáttur, fólk í
fréttum, um vanda sjávarútvegsins, um geöræn vandamál og margt fleira. MANNLÍF er
ekkert venjulegt tímaritl
Áskriftarsími: 91-687474
Tímaritið Mannlíf
TÍMARITIÐ MANNLÍF