Morgunblaðið - 11.04.1985, Qupperneq 27

, MOpqyNBtLApip„^IW^U£>AGUR U, APRjL.1985
21
narandstöðunn-
u forseta
skýrsla forseta ASÍ um atvinnu-
og efnahagsstefnu er í litlu sam-
ræmi við þau sjónarmið sem ráð-
andi eru í Alþýðubandaiaginu.
Það vekur athygli að mikii áhersla
er lögð á að nýiðnaður fái greiðan
aðgang að fjármagni og það er
lögð áhersla á að nýta kosti mark-
aðarins, þar sem það á við. Þetta
gerist alis ekki í óbreyttu stjórn-
kerfi og það er athyglisvert að
flokksbræður forseta ASÍ hafa
farið með ríkisfjármál, húsnæðis-
og félagsmál, orkumál, viðskipta-
og menntamál í ýmsum ríkis-
stjórnum sl. 8 ár og í starfi þeirra
þar er ljóst að þeir fylgja allt ann-
arri stefnu en forseti Alþýðu-
sambandsins leggur til að verði
gert. Þetta bendir til þess að fyrir-
ferð og forsjá alþýðubanda-
lagsmanna í launþegahreyfing-
unni sé og mikil og ekki til góðs.“
Svavar Gestsson,
formaður Alþýðu-
bandalagsins:
„Skýrslan fyrst
og fremst almenn-
ar hugleiðingar“
„ÞESSI skýrsla er fyrst og fremst
almennar hugleiðingar um ástandiö
og þar eru margar góðar upplýsingar
og gagnlegar til frekari umræðu og
stefnumótunar og tillögugerðar um
þessi mál,“ sagði Svavar Gestsson,
formaður Alþýðubandalagsins, í
samtali við Morgunblaðið um
skýrslu forseta ASÍ.
„Ég held að það sé gott eitt um
það að segja, að skýrsla sem þessi
sé tekin saman af hálfu Alþýðu-
sambandsins, en það sem ræður
úrslitum er framhaldið og hver
áhrif af þessari skýrslu verða,"
sagði Svavar jafnframt. Svavar
sagðist telja að það hefði verið
rétt ákvörðun Alþýðusambands-
þings að nauðsynlegt væri að
launþegasamtökin mótuðu heild-
arstefnu í efnahags- og atvinnu-
málum, þannig að ekki yrði látið
við það sitja að gera kröfur um
kaup og kjör, heldur að menn
veltu því einnig fyrir sér hvernig
það kaup yrði tryggt og þau lífs-
kjör sem verið væri að fara fram
á.
„Þetta verður auðvitað gert með
breytingum í atvinnulífinu, en
einnig með því að ganga á hlut
þeirra sem hafa á síðustu þremur
til fjórum misserum hirt geysilega
fjármuni upp úr launaumslögum
fólks. Aðalatriðið fyrir verka-
lýðshreyfinguna er að ná í þá fjár-
muni,“ sagði Svavar, „því þeir
hafa ekki gufað upp, þeir eru bara
annars staðar í þjóðfélaginu.“
Aðspurður um hvað hann vildi
segja um frumkvæði það sem ASÍ
og VSl hefðu tekið nú, sagði Svav-
ar: „Ég vil ekki dæma neitt um
það á þessu stigi málsins. Ég hlýt
að spyrja um árangur — hvaða
leiðir bjóðast til árangurs. Ég
hefði talið vænlegast og skyn-
ASI
samlegast í þessari stöðu, að beita
þannig baráttuaðferðum, þannig
málflutningi og þannig kröfugerð
að það megi verða til þess að
verkalýðsstéttin í laridinu skilji
það afl sem í henni felst, þegar
hún stendur saman. Ég held að
menn sæki ekki verulega inn á
svið fjármagnseigenda, öðruvísi
en að fjármagnseigendurnir
skynji það afl sem felst í verka-
lýðshreyfingunni."
Aðspurður um hvað hann vildi
segja um þá fullyrðingu Jóns
Baldvins Hannibalssonar að
skýrsla forseta ASÍ endurspeglaði
fremur stefnu Alþýðuflokksins í
efnahags- og atvinnumálum,
fremur en Alþýðubandalagsins,
sagði Svavar: „Ég held að málið sé
ósköp einfaldlega það, að Ás-
mundur er þarna að túlka þau
sjónarmið sem hann hefur sem
forystumaður í Alþýðusamband-
inu, takandi tillit til allra að-
stæðna og mismunandi sjónar-
miða sem eru innan Alþýðusam-
bandsins. Ég get ekki verið svo
smekklaus að fara að stimpla
þessa skýrslu sem eign einhvers
stjórnmálaflokks. Hérna er ein-
faldlega um að ræða skýrslu sem
ætluð er sem grundvöllur til um-
ræðna, áður en farið verður af
stað með tillögugerð og beinar
kröfur."
Kristín Halldórsdóttir,
þingmaður Samtaka
um kvennalista
„Ákveðnari
stefnumörkun í
atvinnumálum
nauðsynleg“
„ÉG ER því sammála að ákveðnari
stefnumörkun í atvinnumálum sé
nauðsynleg og ekki síður samstilling
hinna ýmsu þátta, eins og mennta-
kerfis, rannsóknastarfsemi, lána-
kerfis og sölustarfsemi," sagði
Kristín Halldórsdóttir, þingmaður
Samtaka um kvennalista, er hún var
spurð álits á skýrslu forseta ASÍ um
atvinnumál.
„Við stöndum nú á nokkrum
timamótum í atvinnumálum,"
sagði Kristín. „Við erum að átta
okkur á því að í flestum atvinnu-
greinum skipta gæði meira máli
en magn. Það er okkur hollt. í
framhaldi af því verður vinnuaflið
vonandi í hærri metum. Við verð-
um að vinna mjög markvisst að
auknum útflutningi. Þar er tvennt
mikilvægast: t fyrsta lagi eigum
við að gera meira af því að leita
eftir því hvað við getum selt og
framleiða svo, í stað þess að fram-
leiða óseljanlega vöru, eins og svo
mörg sorgleg dæmi eru um. f öðru
lagi eigum við að leggja áherslu á
það sem er sérstakt fyrir okkur —
óspillt land, tært loft, hreint vatn,
og svo framvegis. Þessum þáttum
aukast stöðugt gildi i æ mengaðri
heimi. En við náum aldrei neinum
árangri, nema launafólk sé með í
ráðum og fái mannsæmandi laun
fyrir vinnuframlag sitt. Það mega
atvinnurekendur hafa í huga.“
44
AF ERLENDUM VETTVANGI
eftir JÓHÖNNU KRISTJÓNSDÓTTUR
Grikkland:
Hörð og óvægin kosn-
ingabarátta fer í hönd
ÞÓTT kosningabaráttan í Grikklandi sé varla hafin og ekki endanlega
búið aó ákveða kosningadag, þegar þetta er ritað, er þegar fari að hitna í
kolunum. Og menn spá því að þetta verði harðskeyttasta kosningabarátt-
an í Grikklandi síðan lýðræði var endurreist árið 1974. Ástæður þess eru
vitanlega margar en benda má á nokkrar þær helztu:
Gremja Nýja lýðræðisflokks-
ins vegna þess hvernig að
kjöri Sartzetakis hæstaréttar-
dómara í embætti forseta var
staðið. Auk þess er mikil óánægja
meðal hægri manna yfir því, að
Andreas Papandreou, forsætis-
ráðherra, skyldi upp úr þurru og
alveg á elleftu stundu draga til
baka þá ákvörðun sína að styðja
Konstantín Karamanlis. Karam-
anlis hafði ákveðið að gefa kost á
sér annað kjörtímabil, en sagði af
sér um leið og Papandreou hafði
kunngert að hann hefði ákveðið
að PASOK styddi forsetann ekki
til endurkjörs.
Kosning Sartzetakis var og um-
deild. Fyrst og fremst var deilt
um hvað Papandreou myndi þurfa
að láta Kommúnistaflokk Grikk-
lands fá f staðinn fyrir þau at-
kvæði sem flokkurinn léði PAS-
OK við forsetakosningarnar.
Margir miðjumenn í grískum
stjórnmálum eru uggandi um að
Papandreou hafi heitið kommún-
istum of miklum skerf, eftir
næstu kosningar.
Óánægjan er þó ekki síður
vegna þess hvernig kosningarnar
fóru fram. Þær áttu lögum sam-
kvæmt að vera leynilegar, en Pap-
andreou hafði látið útbúa tvenns
konar kjörseðla, bláa fyrir þá sem
greiddu Sartzetakis atkvæði og
hvíta fyrir þá sem skiluðu auðu.
Kjörið réðst á einu atkvæði Io-
annis Alevras, forseta þingsins.
Hann hafði tekið við forsetaemb-
ætti, samkvæmt stjórnarskrár-
ákvæðum, eftir að Karamanlis
sagði af sér. Þar af leiðandi var
því haldið fram að hann hefði
ekki atkvæðisrétt í forsetakjöri.
Papandreou hafði mótmælin að
engu, Alevras greiddi atkvæði og
þar með tókst Sartzetakis að fá
tilskilinn atkvæðafjölda, 180 af
300. Papandreou hefur án efa orð-
ið nokkuð órótt þegar upplýstist,
að tveir PASOK-þingmenn hefðu
hlaupizt undan merkjum, og skil-
að auðu.
Eftir kosningarnar lýstu svo
þingmenn Nýja lýðræðisflokksins
yfir því, að þeir teldu niðurstöð-
urnar ólögmætar og myndu þeir
hunza forsetann. Ýmsir lögfróðir
menn hafa verið fengnir til þess
að tjá sig um málið og ber flestum
saman um, að hægt væri að ógilda
kosninguna, en þar sem Papandr-
eou ákvað kosningar nokkrum
mánuðum fyrr en kjörtímabilinu
lýkur, mun Nýi lýðræðisflokkur-
inn ekki hyggja á aðgerðir í því
efni.
I sjálfu sér kom ekki á óvart að
kosningunum skyldi flýtt eftir
það sem hafði gerzt á undan. Pap-
andreou lítur væntanlega svo á að
PASOK muni hagnast á því, þar
eð fylgi flokksins úti á lands-
byggðinni hefúr ekki fyrr verið
meira en nú. Má það meðal ann-
ars rekja til þess að afkoma
grískra bænda hefur stórlega
batnað, þeir hafa hagnazt mjög á
aðild Grikkja að Efnahagsbanda-
laginu. Hins vegar gæti orðið
verðfall á afurðum þeirra þegar
kæmi fram á haustið og því hefur
Papandreou metið stöðuna svo að
það kæmi PASOK tii góða að
hespa kosningarnar af nú. Hann
veit einnig, að forsetamálið mun
verða hitamál í kosningunum og
samstarf hans við kommúnista.
En hann álítur sennilega að
miðjumenn í stjórnmálum muni
ekki vera alveg reiðubúnir til að
flykkjast í stórum stíl til Nýja
lýðræðisflokksins ef fyrirvari er
skammur og því gæti hann hugs-
anlega náð einhverju af því fylgi
nú, sem kynni að tapast eftir því
sem mánuðir liðu.
Konstantin Mitsotakis, formað-
ur Nýja lýðræðisflokksins, hefur
margsinnis bent á það síðan hann
tók við forystu flokksins, að Pap-
andreou hafi verið reikull og
óáreiðanlegur í stefnu sinni í
utanríkismálum og þarf varla að
fjölyrða um það. Hann hefur
einnig lagt mikla áherzlu á það að
þrátt fyrir betri hag bænda, séu
flest kosningaloforð Papandreou
frá því 1981 enn óuppfyllt. Um-
bætur í heilbrigðiskerfi og
menntamálum hafa ekki verið
gerðar og samgöngumál eru í
ólestri. Almennt er ástandið í
Grikklandi ekki skárra en þegar
Papandreou lofaði allagi, breyt-
ingu haustið 1981, atvinnuleysi
hefur aukizt, verðbólgan vaxið, og
svo mætti lengi telja. Ýmsir
stjórnmálaskýrendur segja líka,
að Mitsotakis sé liklegur til þess
að stórefla Nýja lýðræðisflokkinn
og það hafi raunar þegar komið á
daginn, að málflutningur Mitsot-
akis hafi fengið góðan hljóm-
grunn. Mitsotakis er sjálfur mik-
ill mælskumaður, harðskeyttur og
óvæginn og flokkurinn stendur
ólíkt betur að vígi nú með sterkan
foringja en þegar kosið var fyrir
fjórum árum.
Mitsotakis hefur sagt að hann
sé þeirrar skoðunar, að Nýi lýð-
ræðisflokkurinn ætti að geta
hnekkt veldi PASOK þó svo að
kosningarnar séu fyrr en ætlað
var. Vegna þess að Papandreou
hefur ekki tekizt að standa við
gefin heit og því muni kjósendur
nú ekki vera jafn ginnkeyptir
fyrir fagurgala hans. Þetta á auð-
vitað eftir að koma í ljós, en það
sem gæti skipt sköpum væri ef
PASOK missti miðjumennina frá
sér. Þar er um að ræða 10 prósent
kjósenda og eins og áður var vikið
að er meðal þeirra reiði vegna
þeirrar uppátektar Papandreou
að taka að vingast við kommún-
ista.
Auk þeirra mála sem hér hafa
verið nefnd skal svo siðast en ekki
sízt vikið að samskiptunum við
Tyrkland. Báðir flokkarnir leggja
mikið kapp á að benda kjósendum
á að aðalhætta sem að Grikkjum
steðji sé frá Tyrkjum. Mitsotakis
getur notað það í kosningabarátt-
unni, að Papandreou hafi ekki
orðið neitt ágengt i því að ná
samningum varðandi Kýpur. Og
þeir Mitsotakis og Papandreou
eru raunar báðir vísir til að ýta
undir Tyrkjaskelfinguna og
Tyrkjahatrið í Grikklandi.
Sjaldgæft er að kosningar i
Grikklandi fari fram sumarmán-
uðina. Venja er að efna til þeirra
áður en sumarhitarnir verða of
miklir enda fólki nógu heitt I
hamsi fyrir. Þótt kosningarnar
verði í byrjun júní er orðið heitt I
Grikklandi þá. Og þó að þær væru
seinna myndi það ekki draga úr
hinum pólitíska hita sem kominn
er í baráttuna.
Nýi lýdræðisflokkurinn efndi til útifundar á Syntagma á fðstudaginn langa og sótti hann mikið fjölmenni.