Morgunblaðið - 05.05.1985, Blaðsíða 60

60
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 5. MAÍ 1985
Úr myndinni Vígvellir, sem nú er verið að sýna í Há-
skólabíói og Regnboganum. Myndin um fréttaritarann
Sydney Schanberg (Sam Waterston) og aðstoðarmann
hans, Dith Pran (Haing S. Ngor).
Á sjónvarpsskjánum mátti
nýlega sjá hvar læknirinn
Haing S. Ngor, formaður
Átthagafélags Kambódíu-
manna á vesturströnd
Bandaríkjanna, tók við
Óskarsverðlaununum fyrir
besta leik í aukahlutverki
í kvikmyndinni Vígvellir.
Á Óskarsverðlaunapallin-
um þakkaði þessi kamb-
ódíski flóttamaður „guði
og búdda“ og minnti á
helgöngu föðurlands síns.
En þessi kvikmynd, sem
við höfum átt kost á að sjá
að undanförnu hér í
Háskólabíói, heldur ef-
laust betur vakandi en
nokkrar siðapredikanir
eða stjórnmáladeilur
minningunni um það sem
gerðist í Kambódíufyrir 10
árum. „AlJt fólk með
hjarta og heila ætti að sjá
Vígvellina,“ svo notuð séu
orð blaðsins „Wall Street
Journal“, sem venjulega
KVIKMYND - RAUNVERULEIKI
Af kvikmyndatjaldinu er
skellt framan í kvik-
myndagesti því helvíti
sem yfir íbúa Kambódíu
gekk um og eftir 17. apríl 1975 og
enginn getur lokað augunum fyrir.
Því þessi mynd er mjög raunsönn.
Nær hvert atriði í henni og hver
lýsing kemur heim og saman við
það sem undirritaður blaðamaður
Mbl. heyrði af vörum kambódíska
flóttafólksins er það var rétt
sloppið út úr landinu í flótta-
mannabúðirnar á landamærum
Thailands og Kambódíu á árinu
1977. Án þess að vita nokkuð um
hvað hafði gerst annars staðar í
landinu eða umheiminum rakti
þar hver maður sína persónulegu
harmsögu. Þó allar eins. í kvik-
myndinni er líka lifandi komin
hennar. En þá hafði hún þegar
hlotið breska óskarinn, British
Award-verðlaunin, fyrir átta liði.
Sama er að segja annars staðar.
Þegar leitað er skýringa kemur
helst upp, að sagan sé sönn og
sögð blátt áfram án sjálfbirgings
þótt óhugnanleg sé. Myndin segir
frá bandaríska blaðamanninum
Sydney Schanberg, sem i hildar-
leiknum verður að skilja eftir í
höndum böðlanna aðstoðarmann
sinn Kambódíumanninn Dith
Pran eftir fall Phnom Penh. Það
er læknirinn Haing S. Ngor sem
leikur Kambódíumanninn er lend-
ir í svipuðum hremmingum og
hann sjálfur áður en honum tókst
að flýja. Framleiðandi myndar-
innar David Puttnam og leikstjór-
inn Roland Joffé og kvikmyndalið
þeirra upplifa Kambodíustríðið í
byrjun myndar sem nokkurs kon-
ar framlengingu á Víetnamstríð-
inu — alveg eins og allir aðrir á
þeim tíma er Phnom Penh féll 17.
apríl 1975. Mörgum í borginni
fannst að því viss léttir. Vest-
urlönd lokuðu augunum, vinstri
vængir vögguðu sér enn í tálsýn
hugmyndafræðinnar og Kambódía
hvarf sjónum inn í myrkrið. í
okkar heimshluta ríkti þögn. Lík-
lega vildu menn bara gjarnan
gleyma öllum þessum leiðindum í
fjarlægu heimshorni eftir að hafa
horft á bardaga og hörmungar á
sjónvarpsskjánum sínum daglega
svo lengi. Síðan hafa menn gjarn-
an velt því fyrir sér af hverju í
ósköpunum svo seint tók að frétt-
ast af fjöldamorðunum á fólkinu í
Kambódíu. Þótt öllu sambandi
væri slitið og landið algerlega ein-
angrað, þá voru þó daglega loft-
skeytasendingar úr franska sendi-
ráðinu til Bangkok þann hálfa
mánuð sem útlendingarnir voru
þar enn, áður en Rauðu Kmerarn-
ir fluttu þá í hertrukkum út fyrir
landamærin. En franska stjórnin
bannaði að uppskátt yrði gert um
þær frásagnir, trúði því enn að
hægt yrði að halda a.m.k. sjúkra-
húsum eða skólum opnum og hafa
Sydney Schanberg, fréttaritari New York Times í Kambódíu þegar
Rauðu kmerarnir tóku völdin, varð að sjá eftir aðstoðarmanni sínum,
Kambódíumanninum Dith Pran, án þess að geta bjargað honum með
sér.
lýsing franska kennarans Franco-
is Ponchauds af útlendingunum
öllum innilokuðum í franska
sendiráðinu og því þegar þeir urðu
að senda alla Kambódíumennina
út til bððla sinna, eins og hann
sagði okkur hana í Osló nokkru
seinna. Þetta er góð blaða-
mennskuleg frásögn, en myndin
svarar vitanlega ekki spurning-
unni af hverju og hvernig svona
lagað gat gerst.
Ekki virðist ætla að vanta að-
sókn að þessari kvikmynd. í
Frakklandi sem í áratugi hefur
verið í mestri snertingu við Kamb-
ódíu og hefur þaðan stærsta
flóttamannahópinn, höfðu 650
þúsund manns séð hana áður en
óskarsverðlaunin þrenn — fyrir
besta leik aðstoðarleikara, bestu
myndatökuna og bestu uppsetn-
inguna — höfðu aukið frægð