Morgunblaðið - 02.06.1985, Blaðsíða 52

52
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 2. JÚNÍ 1985
Fleiri fara í
leikhús en á
fótboltaleiki
í Bretlandi
„Michael! Elskan! Hvað ert þú aö gera hér?“ hrópaði kona
í gullfallegum siffonkjól og kom svífandi út úr sal þar sem
upp á búið fólk steig léttan vals um kaffileytið. „En gaman að
sjá þig!“ Hún sveipaði örmunum utan um Michael Frayn,
leikritahöfund, og þau rétt lögðu kinn við kinn, kinn við
kinn. Fleiri voru á leið úr salnum og allir fórnuðu höndum af
ánægju yfir að sjá „Michael!“ Hann var furðu lostinn. Hann
var mættur á staðinn til að gefa stutt blaðaviðtal og hafði
valið Waldorf-hótelið af því að það er „alltaf svo rólegt þar“.
Alltaf nema þennan dag. Stór hluti helstu leikara London var
saman kominn til tedrykkju í góðgerðarskyni við einhverja
bágstadda. Þangað inn álpaðist Frayn í brúnum flauelis-
jakka, með rauðan ullartrefil um hálsinn. Hann afþakkaði að
kaupa rándýran tebolla, afsakaði að hann yrði að fara annað
við kunningja sína og leitaði aö rólegri staö á hótelinu, glað-
hlakkalegur á svip. Atvikið hefði vel getað átt sér stað í
einhverju leikrita hans.
Noises Off eða Skvaldur, sem
var sýnt í Þjóðleikhúsinu í
fyrra, gengur enn í London. Það
var frumsýnt fyrir þremur árum
og var kosið besti breski gaman-
leikurinn 1982. Tvö önnur gaman-
leikrit eftir Frayn, Alphabetical
Order og Donkeys’ Years, hlutu
sömu viðurkenningu á sínum
tíma. Nýjasta leikritið hans, The
Benefactors eða Velgjörðarmenn-
irnir, var frumsýnt í apríl í fyrra
og var kosið besta leikrit ársins
1984.
The Benefactors, sem er í
Vaudeville-leikhúsinu við Strand
undir leikstjórn Michaels Blake-
more, fjallar um ung hjón sem
vilja vel. Hann er arkitekt og hef-
ur fengið taekifæri til að endur-
skipuleggja gamalt hverfi í suður-
hluta London. Meiningin er að
byggja manneskjulegt umhverfi
en það reynist ómögulegt og hann
endar með hugmyndir að tveimur
himinháum skýjakljúfum sem
myndu hafa áhrif á veðurfar í
London og stofna flugumferð í
hættu. „Þetta er byggt á sann-
sögulegu tilfelli,” sagði Frayn,
sem er viðfelldinn maður. „Kunn-
ingi minn, sem er arkitekt og ráð-
lagði mér við tæknilegu hliðar
leikritsins, sagði mér að einu sinni
voru uppi áætlanir að reisa hæstu
íbúðarturna Evrópu en það varð
aldrei úr því.“ Nágrannar hjón-
anna leita mikið til þeirra og þau
reyna að lappa upp á hjónaband
þeirra. Það gengur álíka vel og
uppbygging gamla hverfisins;
hjónaband nágrannanna leysist
upp og arkitektinn fær verkefni
frá húsverndunarfélagi sem kona
hans hefur hafið störf hjá.
Aðeins fjórar persónur eru í
leikritinu. „Ég held ekki með
neinni einni persónu fram yfir
aðrar,“ sagði Frayn. „Þetta eru
fjórir ólíkir karakterar að fást við
vandamál sem nútímafólk stendur
frammi fyrir. Margir hafa haft á
móti eiginkonu arkitektsins við
mig en mér finnst mikið í hana
varið og kann að meta hana,"
sagði hann og brosti eins og mað-
ur sem er að tala um góða vinkonu
sína.
Frayn hefur próf í heimspeki
frá Cambridge en vann lengi
sem blaðamaður og dálkahöfund-
ur hjá Guardian og Observer.
Gamanleikritin hans eru bráð-
fyndin en alvarleg hugsun býr að
baki þeirra allra. Noises Off geng-
ur út á leikhóp sem er að setja
farsann Nothing On á svið og sýn-
ir hvernig fólk reynir að halda
andlitinu út á við, „The show must
go on“, þótt allt sé að koðna í
kringum það. Generalprufan fer
fram í fyrsta þætti. Tímasetning
og ráp um sjö ólíkar dyr eru mik-
ilvæg en samband leikaranna
kemur einnig í ljós og Frayn gefst
tækifæri til að nota talsmáta leik-
ara („Michael! Elskan!“) á
skemmtilegan hátt. Annar þáttur
gerist bak við sviðið á eftirmið-
dagssýningu. Nokkuð los er komið
á hlutina, ástarmál leikaranna
farin að eitra andrúmsloftið en
sýningin heldur áfram. Allt fer úr
skorðum í þriðja þætti. Illindin
baka til velta fram á sviðið og allt
er komið í vitleysu. En leikararnir
gefast ekki upp. Þeir impróvísera
til að bjarga sér áfram og flækjan
verður enn flóknari þangað til
tjaldið fellur í lokin.
Áhorfendur veina af hlátri um
alla Vestur-Evrópu og í New York
af þessu leikriti. Margir hafa
gagnrýnt endinn við Frayn en
hann yppir öxlum og segist ekkert
geta gert við honum. „Ég umskrif-
aði þriðja þátt þangað til leikar-
arnir neituðu að læra oftar nýtt
handrit þegar við vorum að setja
verkið fyrst á svið,“ sagði Frayn.
„Kannski er ómögulegt að finna
góðan endi fyrir þetta verk. Leik-
list er ekki eins og stærðfræði þar
sem alltaf er hægt að finna réttu
lausnina."
Andrew Lloyd Webber, söng-
leikjahöfundur, kann lausn á
flestum málum. Hann gerði sér
lítið fyrir og skrifaði heila sálu-
messu fyrir konu sína, Sarah
Brightman, svo að hún gæti látið
ljós sitt skína á klassíska söng-
sviðinu. Hann fékk Placido Dom-
ingo og Winchester Cathedral-
kórinn til að syngja með henni inn
á plötu við undirleik English
Chamber-hljómsveitarinnar undir
stjórn Lorin Maazel. „Sumir gagn-
rýnendur hafa verið með merki-
legheit en aðrir hafa verið já-
kvaeðir," sagði Lloyd Webber í
sjónvarpsviðtali, þegar platan
kom út, og var ánægður með sig.
Nýjasti söngleikurinn hans,
Starlight Express, er óvenju-
legur og hressandi. Söngvararnir
hlaupa um og dansa á hjólaskaut-
um og heljarmiklum tæknibúnaði
hefur verið komið fyrir til að gera
þeim kleift að fara í kringum sal-
inn og yfir sviðið. Söguþráðurinn
er um yfirstandandi kappakstur
járnbrautalesta, hugarfar þeirra,
erfiðleika og ástarlif. Gamla,
ryðgaða gufueimreiðin er góða
lestin. Mikið er gaman þegar hún
sigrar keppnina og vinnur hug og
hjarta nýju, gljáandi farþegalest-
arinnar.
Samkeppni lestanna var álíka
hörð og fótboltaleikur Tottenham
Hotspur og Manchester United á
heimavelli Tottenham um miðjan
mars. Manchester vann 2:1 og það
var eins og ótrúlegasta leiksýning
að fylgjast með áhorfendunum.
Aðdáendur liðanna voru skildir að
með hárri gaddavírsgirðingu og í
hálfleik hrópuðu þeir íjót ókvæðis-
orð hver að öðrum. Einn Tott-
enham-aðdáandanna hristi ramm-
læst hlið á girðingunni með svo
miklum látum að nærstaddir
óttuðust að honum tækist að opna
það. Lögreglan fjarlægði manninn
en aðrir urðu til að skvetta bjór og
sprauta köldu vatni á Manchest-
er-aðdáendurna. Þeir svöruðu
fyrir sig með því að skjóta smá-
mynt í andlitið á andstæðingum
sínum og kölluðu þá „the shit of
London". Eftir leikinn myndaði
lögreglulið vegg á milli aðdáenda
liðanna og þeim var beint inn á
tvær samliggjandi götur. Lög-
regluþjónar á hestum sáu til þess
að engir komust milli gatnanna og
allir voru reknir eins og kindur í
burtu frá leikvanginum. Fótbolta-
treflar eða aðrar liðsmerkingar
sáust hvergi og eins gott að leyna
kæti yfir úrslitunum í miðri Tott-
enham-þvögunni. Tugir þúsunda
sækja fótboltaleiki f Bretlandi en
fleiri fara þó í leikhús á hverju
Colin Blakey og
Roger David-
son í One for
the Road eftir
Harold Pinter.
ári. „Já, það eru fleiri leikhús-
miðar seldir á hverju ári en að-
göngumiðar að fótboltaleikjum,"
sagði Ian McKellen, einn fremsti
Shakespeare-leikari Breta í dag,
og var ánægður með það. Hann er
45 ára, einstaklega myndarlegur,
með stálgráblá augu og ótrúlega
stórar hendur. Hann fer nú með
aðalhlutverkið í Coriolanus eftir
William Shakespare í National
Theatre undir leikstjórn Peters
Hall. Skrifstofa hans í leikhúsinu
er lítil og full af bókum um Shake-
speare. Hann Ias enskar bók-