Morgunblaðið - 02.06.1985, Blaðsíða 55

55
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 2. JÚNÍ1985
næringarástand fólks í mörgum
löndum.
Þegar kom fram yfir 1970 fóru
þó að sjást merki um ofveiði. Eftir
að aflamagn hafði vaxið um 6% á
ári frá 1950 til 1970 dró ur aukn-
ingunni niður í 1% og fjögurra
prósenta aukningin á fiskmeti á
hvert mannsbarn fór í 1%. Megin-
hluti af aflanum er notaður beint
sem mannamatur. En hluti fer í
svína- og kjúklingafæðu. Það eru
helst óæðri fiskitegundirnar. Þótt
fiskveiðar væru hættar að aukast í
heildina, þá hefur magnið sem fer
í fiskimjöl, áburð og lýsi lítið
breyst á síðasta áratug. Er um 20
milljónir tonna eða um 30% af
heimsaflanum.
Hlutur ræktaðs fisks
vex jafnt og þétt
í sumum löndum, svo sem Japan
og Thailandi, er fiskur sem ekki
fer beint á borð neytenda notaður
sem fæða fyrir dýrmætari eldis-
fisk fiskræktenda. Hlutfallslegt
framlag sjávarfisks miðað við
ræktaðan fisk er smám saman að
breytast um leið og dregur úr
auknu aflamagni úr sjónum og
fiskræktun vex jafnt og þétt. Um
miðjan áttunda áratuginn nam
ræktaður fiskur 9 milljónum af 75
milljóna tonna heimsafla — var
orðinn áttundi hluti af heildarafl-
anum. Hversu áherslan á þennan
þátt fer hratt vaxandi má marka
af lánsfjárveitingum alþjóða-
stofnana svo sem Alþjóðabankans
og Matvæla- og landbúnaðarstofn-
unarinnar (FAO). Sú aðstoð sem
fyrrum fór til fjárfestingar í nýj-
um fiskiskipum og betri höfnum
og verkunaraðstöðu fluttist yfir í
fjárfestingar í fiskræktarstöðvum
á 8. áratugnum, þegar orðið var
ljóst að aukningu á útgerð eru
takmörk sett og aukin fjárfesting
í viðbótarfiskveiðitækjum er ekki
gróðavænleg.
Tegundirnar sem veiðast í haf-
inu eru ákaflega fjölbreyttar.
FAO hefur á skrá sinni yfir 100
Verdlag á laxi (í Bandaríkjunum)
hefur fylgt framboði á þessum ár-
um, 1967—1984. Og hér er einnig
dregin lína er sýnir verðlagsbreyt-
ingar á þorski. Línuritin eru nr
bókinni SUte of the World 1985.
tegundir af bolfiski, krabbadýrum
og skelfiski, sem veitt er á sölu-
markað. Af þeim langa lista gefa
eitthvað um 22 tegundir að jafnaði
yfir 100.000 tonn eða meira á
ári, en aðeins fimm — síld, þorsk-
ur, brynstirtla, karfi og makríll og
fiskar þeim skyldir — gefa þar af
yfir 40 milljónir tonna eða ríflega
helming ársaflans. Gjöfulastur
þessara fiska allra er síldin (í
Norður-Atlantshafi), sardínurnar
og ansjósurnar, sem gáfu yfir 16
milljóna tonna afla á árinu 1980 er
fór að mestu í dýrafóður þótt svo-
lítið af síldinni færi til neyslu.
Næst þessum tegundum að magni
koma svo þorskfiskarnir með 11
milljónir tonna á árinu 1980. Með-
talin þar eru þorskurinn og ýsan í
Norður-Atiantshafi sem mjög
mikið álag er á, svo sem á ufsan-
um, sem hefur hraðvaxið að verð-
mæti síðastliðinn áratug. íslend-
ingar sem búa á miðum þessara
dýrmætustu fiska bera því ekki
svo litla ábyrgð á viðhaldi sjávar-
afla á heimsmælikvarða.
Ofveiði alls staðar
Mat FAO á stöðu 19 helstu
veiðitegundanna, sem mestan afla
gefa í Norður-Atlantshafi, gefur
góða hugmynd um álagið sem nú
er orðið á undirstöðunni. Fjórum
fiskstofnum hefur verið eytt og 9
öðrum er svo lýst að þeir séu „full-
nýttir". Á máli FAO táknar það
einfaldlega að þeir séu mikið
ofveiddir — að afrakstur þeirra
hafi farið vel niður fyrir líffræði-
legt viðhald, en að enn sé ekki búið
að eyða fiskstofninum. Nokkrar
tegundir eru ofveiddar á sumum
hafsvæðum en varla snertar á öðr-
um. Má Þar nefna kolkrabbann.
Snemma á áttunda áratugnum var
svo komið að 11 meiriháttar sjáv-
arfiskar — 6 í Atlantshafi og 5 í
Kyrrahafi — höfðu verið ofveiddir
í þeim mæli að talið var til eyð-
Sendum öllum
sjómönnum landsins
heillaóskir
í tilefni sjómannadagsins
SAMBAND ISLENSKRA SAMVINNUFELAGA
@ Sjávarafurðadeild
SAMBANDSHUSINU REYKJAVÍK SÍMI28200
Níðsterkir
vestur-þýskir
teuipottar
Höfum nú fyrirliggjandi mjög góða vestur-þýska
pylsupotta á hagstæðu verði. Pottarnir eru úr ryðfríu
stáli og eru sérstaklega endinga'rgóðir. Allar nánari
upplýsingar veitir starfsfólk Vörumiðstöðvar SS.
Skútuvogi 4, sími 35105.
ATHUGID
Lena skór skrefi framar^.
Skóverslunin Ríma, Á5
Laugavegi 89, R., sími 22453.
Skóverslunin Ríma, g?
Austurstræti 6, R., sími 22450. ^