Morgunblaðið - 02.06.1985, Blaðsíða 65

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 2. JÚNÍ 1985
65v
I sumarbúðum
Margir hafa miklar áhyggjur af
bernsku nútímans. Líta hana vor-
kunnaraugum. Halda að krakkarn-
ir sitji gráir og guggnir yfir alls-
kyns tölvuspilum daginn út og inn.
Fótbolti, njólaskylmingar, drullu-
mallerí, og aðrir skapandi leikir
heyri fortíðinni til. Já, margir
halda að heimurinn sé á hraðri
niðurleið. Börn nútímans séu
miklu verri en sú bjarta bernska
burstaba'janna þegar börn voru
börn, léku sér að leggjum og
hrútshornum og kunnu kverið.
Sá, sem þessar línur skrifar, á
víst að heita fullorðinn. Engu að
síður hefur hann ríka leikþörf.
Eg hef gaman af því að rifja upp
margslungin ævintýri bernsk-
unnar. Ég minnist þess er harð-
skeytt bófagengi riðu á kúst-
sköftum meðfram skítalæknum
elskaða og hvíldust á eftir við
ímyndaða Iangelda, sem loguðu í
köstulum gerðum úr kassafjöl-
um og misjafnlega vel fengnu
mótatimbri. Fjölmörg sumur var
ég líka þeirrar gæfu aðnjótandi
að dvelja í sumarbúðum, nokkr-
ar vikur í senn. Undanfarin sum-
ur hef ég dvalið í sumarbúðum,
ekki sem barn fyrst og fremst,
heldur sem starfskraftur. Ég hef
því sæmilega þekkingu á sumar-
búðum og mig langar til að tí-
unda kosti þeirra hér.
Leikur í náttúrunni
Sumarbúðir eru oftast „í sveit-
inni“. Þar kynnast börnin nátt-
úrunni og geta notið þess frelsis,
sem hún býður. Bílamergð og
malbik eru víðsfjarri. Náttúran
sjálf í öllu sínu veldi verður
leiksmiðja bernskunnar. Hver
vildi fara á mis við slíka
reynslu? Leikurinn er börnunum
lífsnauðsynlegur. I sumarbúðum
gengur lífið út á leik og hafa ber
hugfast að leikurinn er barn-
anna guðsþjónusta. í bókinni
„Móðir og barn“, sem Guðrún
Lárusdóttir þýddi (Reykjavík
1932), er svo að orði komist:
„í Ieik barnsins ber mjög mik-
ið á þeim þætti sálarlífsins, er
vér í daglegu tali nefnum ímynd-
unarafl. Leikurinn þroskar þetta
afl, sem segja má að sé hinn
skapandi máttur sálarlífsins.
Eða hverju mundi rétt og slétt
skynsemin koma til leiðar, ef
ímyndunaraflið stæði ekki við
hliðina á henni með töfraspegil
sinn, sem sýnir myndir úr hinum
sýnilega og ósýnilega heimi, —
myndir, sem skynsemin íklæðir
síðan búning raunveruleikans?
Imyndunaraflið er hinir með-
fæddu vængir sálarinnar, — og
hafa ekki allflestir löngun til að
hreyfa vængina?"
Reynslunni ríkari
Dvöl í sumarbúðum getur líka
víkkað sjóndeildarhring barn-
anna. Þau eignast nýja vini. Þau
kynnast börnum frá öðrum stöð-
um og fá innsýn í lífið á þessum
stöðum, hvort sem það er í sjáv-
arþorpinu, sveitinni, kaupstaðn-
um eða borginni. Þau kynnast
framandi lífsaðstæðum, þau
kynnast börnum úr öðruvísi
kringumstæðum, þau kynnast
börnum, sem eiga erfitt og börn-
um, sem hafa það gott. Þau fá
smjörþefinn af margbreytileika
lífsins.
Ég veit ósköp vel að ég er ekki
að slá um mig með neinum upp-
eldisfræðilegum nýmælum þó að
ég fullyrði að barn þarfnist um-
hyggju ástríkra foreldra. Aftur
á mót veit ég líka að börn geta
haft gott af því að dvelja að
heiman um stund. Læra að
hugsa um sig sjálf, bjarga sér og
öðlast meira sjálfstæði. Nú má
enginn halda að börn gangi
sjálfala um fjöll og firnindi í
sumarbúðum. I þeim sumarbúð-
um, sem ég þekki er borin mikil
umhyggja fyrir börnunum.
Þeirra er gætt, þau fá góðan mat
og þau eru hugguð, ef eitthvað er
að. En heimur sumarbúðanna er
fyrst og fremst heimur barn-
anna. Börn eru þar í miklum
meirihluta, eins og gefur að
skilja. Þau ráða ferðinni.
Þar með er ekki sagt að taum-
laust agaleysi sé í sumarbúðum.
Þeir, sem glöggt til þekkja, vita
að börn vilja aga. Börn vilja hafa
reglu á hlutunum. Og þau gera
sér betur grein fyrir því en
margur hyggur að oft þarf að
hafa vit fyrir þeim. Sumarbúða-
dvöl getur orðið til þess að dýpka
skilning barna á aganum.
Bernska landsins er að vísu
oftast bæði vel upp alin og kann
að hlýða. En í sumarbúðum er
barnið ekki eitt meðal systkina
og foreldra. Það er í stórum
barnahópi. Það kemst að því fyrr
eða síðar að taka verður tillit til
náungans.
Kristindómur og sam-
félagskennd
Þá er ég kominn að því, sem ég
tel hvað mestu varða. Sumar-
búðadvöl fylgir trúfræðsla og
dvölin getur glætt samfélags-
kennd barnsins. Börnin sem þau
leika sér við eru börnin, sem þau
borða með. Börnin, sem þau læra
með eru börnin, sem þau sofa
með.
Sumarbúðir þjóðkirkjunnar og
sumarbúðir KFUM & K, sem eru
félög innan þjóðkirkjunnar,
leggja áherslu á að rækta
kristna samfélagskennd meðal
íslenskra barna. Það ber samt að
gjalda varhug við því áliti að
lörn séu send i sumarbúðir til
þess að iðka trú sína og sú trú sé
ekki gjaldgeng annarsstaðar i
lífinu. Börn fara ekki i sumar-
búðir til þess að rækja kristið
samfélag, sem ekki fyrirfinnst á
öðrum sviðum mannlífsins. í
þeim skilningi eru sumarbúðir
ekki vin í eyðimörkinni. Guð er
ekki bara i sumarbúðunum.
Hann er ekki heldur einungis í
kirkjum á sunnudögum. Kall
Krists hljómar ekki til einhvers
aðgreinds sviðs mannlegrar til-
veru. Það eru ekki bara prest-
arnir, kirkjan sem stofnun eða
sumarbúðirnar, sem sjá um að
koma kalli Krists til barnanna
til skila. Foreldrar og heimilin i
landinu hafa hér miklu hlutverki
aö gegna, ef það samfélag og sú
trúfræðsla, sem sumarbúðirnar
hafa upp á að bjóða, eiga að geta
raungerst í gjörvölíu lífi barns-
ins.
{ sumarbúðum, sem ég hef
starfað við, er hver dagur endað-
ur með því að beðnar eru kvöld-
bænir. Starfsfólkið fer inn á
herbergi til barnanna, talar við
þau, býður góða nótt og biður
með þeim. Langflest barnanna
kunna bænir og vers. Þykir ýms-
um það furðu sæta hafandi heyrt
þær tröllasögur, sem fara af al-
mennri hnignun kirkju og
kristni á íslandi. Síðasta kvöld
barnanna í búðunum biður
starfsfólkið þó ekki með börnun-
um. Þeim er sagt að gera það
Sumarbúðir ÆSK við Vestmannsvatn í Aðaldal.
Náttúran verður leiksmiðja.
sjálf og það, sem mikilvægara er
— að halda áfram að iðka bænir
með mömmu eða pabba þegar
heim er komið. Þetta er svo sem
ekki mikil speki. Þið getið reynt
að ímynda ykkur hvernig færi ef
börnum væri aðeins kennd is-
lenska í sunnudagaskólum og
sumarbúðum, en annars færu öll
tjáskipti fram á dönsku. Við
slíkar aðstæður er ég hræddur
um að illa færi fyrir íslenskri
tungu.
Gildi heimilanna
Málfar bænarinnar og önnur
dýpri eigindi kristinnar trúar
verða ekki af bókum numin.
Menn verða aldrei fullnuma í
kristindómi. Það er hin daglega
iðkun trúarinnar, stöðugt líf í
trú, sem hér skiptir máli. Því
kemur ekkert í staðinn fyrir þátt
heimila og uppalenda, þrátt
fyrir góða kosti sumarbúða. Ég
hvet foreldra til að senda börn
sín í sumarbúðir. Þar lærist
margt um lífið frammi fyrir
Guði. En það líf er ekki einungis
að finna í sumarbúðum. Helgar
stundir á helgum stöðum eru líf-
inu öllu til helgunar.
Löngum hafa menn haft
áhyggjur af bernsku samtiðar si-
nnar. Oft standa áhyggjur af
einhverju líka mjög nálægt þvi
að bera umhyggju fyrir ein-
hverju. Séra Hallgrímur Pét-
ursson orti:
„Ungdómsins æði,
þó áður fyrr stæði
til afreka hárra,
losti, sjálfræði,
leti, svefn bæði,
það líst þeim nú skárra.
Vits kulnar sæði
á vinds hyrjar svæði,
því veldur geð þrárra.
Að lesa góð fræði
læra siðgæði
er lunderni fárra.“
Sjónvarpsvélar í stórmörkuð-
um geta komið í veg fyrir hnupl.
En tæknin leysir ekki öll vanda-
mál. Ekkert kemur í stað þeirrar
ræktunar siðgæðis og trúar sem
skóli, kirkja, sumarbúðir og is-
lensk heimili geta veitt.
Okkur, fullorðnum tækni-
nautnaseggjum tuttugustu ald-
ar, væri kannski ekki vanþörf á
að líta í eigin barm, þá er við
látum í ljós áhyggjur af uppeldi
barna á landi hér.
—SAJ
Sumarbúðasöngurinn
í stimarbúdum syng ég dátt,
því sælt er hér að vera.
Lífíð er svo létt og kátt,
og líka nóg að gera.
í búðunum ég bý,
og bið um dvöl á ný,
aftur þegar á ég sumarfrí.
Að fánastöng við förum öll
og fylkjum liði saman.
Oft við förum út á völl,
það er svo voða gaman.
Kvölda tekur hægt og hljótt,
þá hvílist allt sem lifír.
Segja englar sofðu rótt
og signa rúmið yfír.
Pétur Sigurgeirs8on