Morgunblaðið - 29.06.1985, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 29. JÚNl 1985
Forðum síðustu náttrú-
gersemi Reykjavíkur
— eftir Sigurð A.
Magnússon
Ef marka mátti mannsafnað á
Laugarnestanga á Sigurjónsvöku
(Ólafssonar) um Jónsmessuna, þá
mun mörgum fleiri en gamalgrón-
um Laugnesingum hafa hnykkt
við þá furðufrétt, sem birtist í
einu dagblaöanna vikuna á undan,
að nú hefði borgarstjórn uppi
áætlanir um að leggja veg fyrir
þungaflutninga um þvert friðlýsta
svæðið í Laugarnesi og þannig í
reynd minnka það um röskan
helming. Samkvæmt þessum plön-
um á vegurinn að liggja meðfram
ströndinni vestrað svonefndri
Norðurkotsvör, sem er vinsæll við-
komustaður útivistarfólks, og síð-
an þvert yfir gamla Laugarnes-
túnið að mótum Kleppsvegar og
Sætúns. Í fjárhagsáætlun þessa
árs er gert ráð fyrir sjö milljónum
króna til verksins, þó ekki sé enn
búið að ganga lögformlega frá
málinu. Munað hefði um miklu
lægri fjárhæð til viðhalds og varð-
veislu vinnustofu og listaverka
Sigurjóns Ólafssonar, sem nú eru
á hálfgerðum hrakhólum og eiga
þó eftir að standa einsog gnæfir
drangar uppúr hafi tímans þegar
allar vegaáætlanir og vegagerðir
eru löngu týndar og tröllum gefn-
ar.
Hér er um svo afdrifaríka
ákvörðun borgarstjórnar að ræða,
að virðast má með ólíkindum að
henni verði hespað af í snarhasti
án nánari athugunar á, hverju er
verið að stefna i vísan voða.
Hvorki hafa farið fram neinar
fornleifarannsóknir né teljandi
lífríkiskannanir á þessum síðasta
ósnortna bletti á gamla Reykja-
víkursvæðinu, og mundu aðrar
menningarþjóðir hafa lagt mikið í
sölurnar til að verja svo dýrmæt-
an reit hverskonar ágangi. Fjaran
á Laugarnestanga er friðlýst og
eini óspillti spottinn á allri
strandlengju Reykjavíkur. Gróð-
urlíf í mýrlendinu umhverfis
Norðurkotsvör og á holtinu norð-
austan við hana (að ótöldu fugla-
lífi) er meðal þess fjölbreyti-
legasta sum fyrirfinnst á Reykja-
víkursvæðinu. Öllu þessu virðist
nú vera ætlunin að farga til að
þjóna stundarhagsmunum fáeinna
peningamanna sem heimta meira
svigrúm til athafna og teija sig
eiga sjálfgefinn rétt til að ryðjast
yfir hvað sem fyrir verður, án
minnsta tillits til Jiáttúrugersema,
sögulegra minja eða óska
óbreyttra borgarbúa.
Svipur hjá sjón
Friðlýsta svæðið í Laugarnesi
hefur marga ómetaniega kosti
umfram önnur áþekk útivistar-
svæði. Það er þennig í sveit sett,
að óvíða í höfuðborginni er útsýn
jafnvíð og fjölbreytileg, allt frá
Garðsskaga í suðvestri, til Snæ-
fellsness í vestri og fjallahringsins
stórbrotna í norðri, að ógleymdum
eyjunum og þá ekki síst Viðey sem
skoða má frá áðurnefndu holti.
Legu svæðisins við ströndina fylg-
ir heilnæmt sjávarloft og tilfinn-
Sigurður A. Magnússon
ing mikillar víðáttu til þriggja
átta, sem afgirt eða umlukt úti-
vistarsvæði hafa ekki uppá að
bjóða. Þarvið bætist það himin-
senda lán, að á tanganum stendur
vinnustofa einhvers snjallasta
listamanns þjóðarinnar ásamt
verulegum hluta af lífsverki hans,
Hafnarbúðír
— Greinargerð frá Landakotsspítala
Landakot
Landakotsspítali
Undanfarið hafa farið fram
töluverðar umræður opinberlega
um þá beiðni Landakotsspítala að
fá hjúkrunardeildina í Hafnar-
búðum til rekstrar. Málið stendur
þannig í dag að fjármálaráðherra
hefur fyrir hönd ríkissjóðs gert
Reykjavíkurborg tilboð um kaup á
húsinu að upphæð um það bil 55
milljónir króna, sem greiðast skal
á 15 árum. Risið hefur upp mikil
mótmælaalda af hálfu starfs-
manna Borgarspítalans svo sem
fram hefur komið í ályktun
læknaráðs, yfirlýsingu starfs-
manna Hafnarbúða og grein Dr.
Friðriks Einarssonar í Morgun-
blaðinu þann 26. júní sl.
Nauðsynlegt er því að gera
nokkra grein fyrir þessu máli eins
og það lítur út frá sjónarhóli
Landakots.
Staða Landakots í
heilbrigðiskerfinu
Landakot hefur nú í 83 ár verið
rekið sem almennur spítali. Eftir
tilkomu Landspítala 1930 og Borg-
arspítala síðar hefur verið tölu-
verð samvinna og verkaskipting
milli þessara spítala. Allir eru
þeir kennsluspítalar læknadeildar
og sinna fyrst og fremst svokall-
aðri bráöaþjónustu við sjúklinga
og er öll uppbygging þeirra miðuð
við það. Þar eru dýrar deildir svo
sem skurðstofur, röntgendeildir
og rannsóknardeildir, sem ekki er
þörf fyrir á hjúkrunardeildum.
Það liggur því í augum uppi að
nauðsynlegt er fyrir þessar stofn-
anir að hafa aðgang að hjúkrunar-
og endurhæfingardeildum, sem
geta tekið við sjúklingum að af-
loknum þeim rannsóknum og með-
ferð, sem þeim er ætlað að veita.
Vistun sjúklinga sem fyrst og
fremst þarfnast hjúkrunar á bráð-
um sjúkradeildum þar sem erill er
nær allan sólarhringinn og oft
mikið veikir sjúklingar er afleit
fyrir hjúkrunarsjúklinga. Þeir fá
þar engan veginn þá umönnun,
sem með þarf og unnt er að veita á
góðri hjúkrunardeild eins og lýst
er skilmerkilega í grein ólafs
Jónssonar læknis á Borgarspital-
anum í Morgunblaðinu þann 16.
júní sl., þar sem hann gerir grein
fyrir starfsemi Hafnarbúða.
Bæði Ríkisspítalar og Borgar-
spítali hafa því talið nauðsynlegt
að reka samhliða öðrum rekstri
endurhæfingar- og hjúkrunard-
eildir. Ríkisspítalar reka t.d. Há-
túnsdeildirnar, Vífilsstaði, Krist-
nesspítala o.fl. Borgarspítali rekur
eftirtaldar deildir:
Hvítaband 20 rúm
Grensásdeild 60 rúm
Heilsuverndarstöð 30 rúm
Hafnarbúðir 25 rúm
B-álma______________________56 rúm
Samtals 191 rúm
Auk þess eru langt komnar 4
deildir í B-álmunni, sem samtals
munu rúma 112 sjúklinga. Þannig
má búast við, að Borgarspítali
hafi yfir að ráða 303 -þrjú hundnið
og þremur- rúmum, þegar þeirri
byggingu er lokið. B-álman er
byggð að verulegu leyti fyrir
framlög úr Framkvæmdasjóði
aldraðra en fjár til hans er aflað
með nefskatti á alla landsmenn
eins og kunnugt er.
Hverjir eru sjúklingar Landa-
kotsspítala? Meira en helmingur
þeirra er lagður inn á bráðavökt-
um sem spítalinn tekur sam-
kvæmt sameiginlegu vaktkerfi
spítalanna, og skipulagt er af
hálfu borgarlæknis í Reykjavík.
Hinir eru lagðir inn af eigin hvöt-
um oftast nær að undangenginni
rannsókn hjá sérfræðingum spít-
alans. Á síðasta ári voru sjúkl-
ingarnir rúmlega 5700. Þetta fólk
er að sjálfsögðu allt borgarar ís-
lensks þjóðfélags og greiðir skatta
sína og skyldur til samfélagsins
eins og það fólk sem lagt er inn á
aðra spítala. Það hlýtur því að
eiga rétt á samskonar þjónustu og
aðrir af hálfu íslenska heilbrigð-
iskerfisins. 58% sjúklinganna eru
Reykvíkingar og þeir nota 63,4%
legudaganna. Þetta er raunar
nákvæmlega sama hlutfall og á
bráðadeildum Borgarspítalans.
Á Borgarspítala eru skv. árs-
skýrslu spítalans 1983 samtals 183
rúm sem teljast til almennra
deilda (að frátalinni geðdeild). Á
Landakoti eru samskonar rúm
176. Munurinn er hinsvegar fyrst
og fremst sá, að Borgarspitali hef-
ur í dag yfir að ráða 191 rúmi og á
von á 112 I viðbót í B-álmunni
fyrir hjúkrunar- og endurhæf-
ingarsjúklinga. Landakot hefur
nákvæmlega engin slík rúm.
Tilraunir Landakots
til lausnar
Þessi skortur á hjúkrunarrými
fyrir Landakot hefur valdið veru-
legum erfiðleikum í rekstri spítal-
ans þannig að hann hefur ekki
getað rækt sitt hlutverk eins vel
og skyldi. Jafnframt er það alger-
lega óviðunandi fyrir þá sjúklinga
sem þurfa á langtíma vistun og
hjúkrun að halda að eiga hennar
ekki kost. Um þörfina er nægjan-
legt að vitna til könnunar borgar-
læknis árið 1981 en hann komst að
þeirri niðurstöðu að vandi Landa-
kots væri mestur. Og rétt er að
vitna til ummæla stjórnar Sjúkra-
stofnana Reykjavikurborgar frá
11. janúar 1985. „Stjórn Sjúkra-
stofnana Reykjavíkurborgar er af
samtölum við forráðamenn
Landakotsspítala ljós hinn mikli
skortur á vistunarrými þar, og er
fús til samstarfs um aukna hlut-
deild sjúklinga þaðan i vistun á
öldrunardeildum B-álmu Borgar-
spítalans."
Ekki þarf því væntanlega að
deila um þörf Landakots að þessu
leyti. Frekar er deilt um leiðir til
lausnar.
Landakot hefur i 15—20 ár
a.m.k. reynt að fá lausn á málum
sínum. Þegar Hátúnsdeildir Rikis-
spítala voru teknar i notkun á ár-
unum 1975—1977 var um það rætt
að spítalinn fengi þar 15—20 rúm
til umráða. Ekkert varð úr efnd-
um. Áfram var haldið að leita
lausna og á árinu 1981 átti spital-
inn kost á að kaupa húseignina
Bræðraborgarstíg 9 og athuganir
sem gerðar voru af Húsameistara
ríkisins leiddu i ljós að hagkvæmt
var að breyta húsinu í hjúkrun-
ardeild fyrir 30 sjúklinga. Gerður
var kaupsamningur við eigendur
með fyrirvara um samþykki ríkis-
stjórnarinnar.
Þáverandi heilbrigðisráðherra
virtist meðmæltur þessum kaup-
um og skýrði frá því i sjónvarpi
sem einni leið til að bæta úr
ófremdarástandi sem þá rikti í
þessum málum. Svo fór þó að
ráðherrann dró stuðning sinn til
baka og taldi vænlegra að leysa
málin með því að hraða B-álm-
unni. Kvaðst hann mundu beita
sér fyrir því að vandamál Landa-
kots yrðu leyst þannig að spitalinn
fengi pláss fyrir 30 sjúklinga í
fullbyggðri B-álmu. í framhaldi af
því var haldinn fundur með þáver-
andi stjórnendum Borgarspitala
og um það rætt að 10 sjúklingar af
Landakoti yrðu fluttir í B-álmuna
þegar fyrsta deildin opnaði þar.
Núverandi stjórn kannast hins-
vegar ekkert við þetta loforð, sem
þar af leiðandi hefur ekki verið
efnt og hægt er að telja á fingrum
annarrar handar þá sjúklinga sem
vistast hafa þar frá Landakoti.
Innrétting Hafnarbúða sem
hjúkrunardeildar var á sínum
tíma umdeild ráðstöfun og stjórn
læknaráðs Borgarspítala mót-
mælti henni opinberlega á sínum
tima. Þá var strax rætt um það, að
þegar B-álman væri fullbyggð
flyttist þessi starfsemi þangað
enda ólíkt hagkvæmara fyrir
Borgarspitalann að vera með
starfsemi sína á einum stað.
Þvi var það að fyrir alllöngu
kom upp sú hugmynd, að í stað
þess að sjúklingar af Landakoti
væru fluttir suður í Fossvog og
sjúklingar úr Fossvogi fluttir i
Hafnarbúðir fengi Landakot
Hafnarbúðir og Borgarspítali
hefði þá rekstur B-álmunnar al-
farið með höndum.
Málið var fyrst rætt við Davið
Oddsson borgarstjóra skömmu
eftir að hann tók við embætti og
tók hann vel i hugmyndina. 1
framhaldi af því voru send bréf til
borgarstjóra, Matthíasar Bjarna-
sonar heilbrigðis- og trygginga-
málaráðherra og Alberts
Guðmundssonar fjármálaráð-
herra. Allir þessir menn hafa sýnt
málinu mikinn skilning og stutt
það heils hugar. Niðurstöður þess-
ara umleitana eru þær að rikið
hefur gert Reykjavíkurborg tilboð
um kaup á Hafnarbúðum eins og
að ofan greinir.
Rekstur Hafnarbúða
Rekstur Hafnarbúða hefur verið
til mikillar fyrirmyndar undir
stjórn Dr. Friðriks Einarssonar.
Verði af kaupunum hefur Landa-
kot að sjálfsögðu það eitt mark-
mið að halda algerlega sambæri-
legum rekstri og þjónustu. Það
hefur aldrei komið til greina að
allir þeir sjúklingar sem verið
hafa í Hafnarbúðum verði fluttir
þaðan á einu bretti. Hugmyndin er
sú að þeir sjúklingar sem hafa
verið lengi verði þar áfram en i
stað þeirra verði smám saman
fluttir jafnmargir sjúklingar af
Landakoti í B-álmuna eftir því
sem innréttingu hennar miðar.
Allt þetta verður að gerast með
hagsmuni sjúklinganna og að-
standenda þeirra fyrst og fremst í
huga.
Hafnarbúðir væru ekki góð
stofnun ef þar væri ekki gott
starfsfólk. Sumt hefur unnið þar
lengi og óttast ef til vill um hag
sinn. Landakot mun sjá til þess að
allt það starfsfólk sem vill vera
þar áfram haldi starfi sínu. Um
starfsréttindi hlýtur því að gilda
að þau verða tryggð þannig að
starfsmenn missi einskis í áunn-
um réttindum.
Gert er ráð fyrir því að eftirlit
með sjúklingum verði í höndum
lækna lyfjadeildar Landakots.
Bakvaktir verða einnig í höndum
þeirra þannig að sú þjónusta ætti
að verða fullnægjandi. Að sjálf-
sögðu munu svo allir sérfræðingar
spítalans verða til taks ef á þarf
að halda. öll önnur þjónusta svo
sem lyf, matur, þvottur o.fl. mun
að sjálfsögðu koma frá Landakoti.
Það er von stjórnenda Landa-
kotsspitala að umskiptin gætu
orðið með þeim hætti að sem
minnstum truflunum valdi í
starfseminni og hvorki sjúklingar
né starfsfólk verði fyrir óþægind-
um.
Niðurlag
Þeir tæplega 30 reykvísku lang-
legusjúklingar, sem vistast hafa á
Landakotsspítala við ófullnægj-
andi aðstæður, eiga fullan rétt á
samskonar möguleikum til hjúkr-
unarvistar og aðrir borgarar.
Það hlýtur að vera hagkvæmt
fyrir heilbrigðiskerfið í heild að
einstakar stofnanir geti sinnt sínu
rétta hlutverki.
Af reynslu undanfarinna ára er
stjórnendum Landakots ljóst að
vandamál langlegusjúklinga spít-
alans verða ekki leyst nema með
þvi móti að spítalinn ráði sjálfur
yfir langlegudeild.
Það hlýtur að vera hagkvæmt
að Borgarspítali sameini rekstur
sinn á einn stað þ.e. í Fossvogi.
Það fjármagn sem fæst fyrir
Hafnarbúðir kemur strax til nota
fyrir B-álmu Borgarspítalans því
að sjálfsögðu er hægt að koma
verðtryggðu og ríkistryggðu
skuldabréfi í peninga og hraða þar
með innréttingu B-álmunnar.
Stjórnendur Landakotsspítala
efast ekki um að borgaryfirvöld
vilja stuðla að því að spítalinn geti
rækt skyldur sínar við Reykvík-
inga og aðra landsmenn og taki
ákvörðun samkvæmt því.
St. Jósefsspítala
Landakoti
28. júní 1985
Óttarr Möller,
stjórnarformaður
Logi Guðbrandsson,
framkvæmdastjóri,
Ólafur örn Arnarson,
yfirlæknir.