Morgunblaðið - 17.07.1985, Page 9

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 17. JÚLÍ 1986
9
Öllum sem glöddu mig á nírœðisafmœli mínu
8. júlí sl. með heimsóknum, gjöfum, skeytum
og blómum sendi ég hjartans þakkir.
Guð blessi ykkur öll.
Jón V. Hjaltalín,
Brokey.
Lagaholm
garðsófasett með borði
ur gegnvarinm
furu á aöeins
kr. 7.860.-
staögreitt
HIH
nwi
Bláskógar
Ármúli 8, sími 86080.
^^snminnKH ^SÖLUBOÐ
Kornflögur 1 kg.
Kornflögur 500 gr
4^ RICE KRISPIES 375 gr
|op| Tekex 200 gr
V Appelsínumarmelaði
Súpur 5 tegundir: Blómkálssúpa Lauksúpa Spergilsúpa Sveppasúpa Tómatsúpa
...vöruverð í láemarki SAAMNNUSOLUtOONR. 12

Odaveröbólga
og aðdragandi
hennar
Hér i landi ríkti stöðug-
leiki í vcrölagi og efna-
hagslífi allt viöreisnartíma-
biliö, þ.e. frá 1959 til 1971,
í nálægt tylft ára, þrátt
fyrir þung ytri áfoll. Verð-
bólga var um eða innan viö
10%á ári, stundum vel inn-
an viö þessi mörk. Lífskjör
uxu hægt en sígandi. Kaup-
hækkanir runnu ekki alfar-
ið út í verðlagið. Rekstr-
arstaða atvinnuvega var til-
tölulega góð.
Árið 1971 var tímamóta-
ár í sögu íslenzkrar verð-
bólgu. Það ár settist vinstri
stjórn að voldum (1971—
1973). I‘að ár hófst óða-
verðbólgan, sem skekið
hefur íslenzkt atvinnu- og
efnahagslíf síðan. Hægri
stjórn (1974—1978) náði
verðbólgunni niður fyrir
30% 1976 en óraunhæftr
kjarasamningar 1977 (svo-
kallaöir sólstöðusamn-
ingar) settu hjól hennar á
hraðsnúning á ný. Vinstri
flokkar réðu ferð á ný
1978—1983 en á fyrsta
fjórðungi þess árs var verð-
bólgan komin í 130% árs-
vöxt og stefndi, án mótað-
gerða, langleiðina upp ann-
að hundraðið fyrir lok þess
árs.
Efnahagsaögerðir núver-
andi ríkisstjórnar fólu í sér
hraðlækkun verðbólgu, þó
hún hafí nokkuð linaó tök-
in síðustu misserin.
Afleiðingar
óðaverð-
bólgunnar
• Verðbólgan skekkti und-
irstöður íslenzks atvinnu-
og efnahagslifs. Hún gróf
ekki ekki sízt undan út-
flutningsatvinnuvegum.
Samkeppnisstaða íslenzkr-
ar útflutningsframleiðslu
varð nánast engin. Hún
Skaðlegasti vágesturinn
Veröbólgan er sennilega skaölegasti vá-
gestur, sem hreiöraö hefur um sig í íslenzku
samfélagi, þó fleiri slíkir komi viö sögu, ekki
sízt stórfelldur viöskiptahalli viö umheiminn
og erlendar skuldir, sem hrannast hafa upp
og skeröa lífskjör í landinu á líöandi stund
og um næstu framtíö. Staksteinar staldra í
dag lítiö eitt við verðbólguna. Taflan hér aö
ofan sýnir veröbólguna eins og hún var í
upphafi árs 1983, þegar „ráöherrasósíal-
isma“ Alþýöubandaiagsins lauk, og þróun
hennar síöan fram undir síöustu kjarasamn-
inga. Þróun verðbólgunnar í næstu framtíö
ræöst m.a. af framvindu mála á vinnumark-
aöinum og í skráningu á gengi krónunnar.
Stefnan í peninga- og lánsfjármálum er mik-
ilvirkur áhrifavaldur á þessum vettvangi.
þurfti að sæta allt að og
loks yfir 100% kostnaðar-
hækkun á ári á sama tíma
og verðlag og kostnaðar-
hækkanir stóðu nánast í
stað í samkeppnis- og
markaðslöndum okkar. 1
upphafí árs 1983 var staðan
sú, eftir að sjávarútvegsfyr-
irtæki höfðu sætt tap-
rekstri um árabil, gengið á
safnað skuldum.
að viö blasti, að óbreyttu,
fjöldastöðvun fyrirtækja og
víðtækt atvinnuleysi.
• Verðbólgan „brenndi
upp“ nánast allt sparifé í
landinu. Fólk, sem lagt
hafði fyrir fjármuni til efri
ára, sat uppi með tómar
hendur, verðlausa peninga.
• Innlendur peningasparn-
aður var að velli lagður á
fáum misserum. íslenzkir
atvinnuvegir, sem áður
gátu treyst á innlenda fjár-
magnsfyrirgreiðslu, urðu æ
háðari erlendu lánsfjár-
magni.
• Verðbólgan ýtti undir
eyðslu (viðskiptahalla).
Fólk taldi rétt að eyða fjár-
munum sínum þegar í dag,
því ennnú minna fengizt
fyrir þá á morgun og nán-
ast ekkert hinn daginn.
• Ný hagnaöarleið opnað-
ist: verðbólgugróðinn. Hún
var hinsvegar þeim einum
fær, sem fjármagnaó gátu í
verðbólgunni. Allur al-
menningur sat uppi með
sárt ennið. „Kauphækkan-
ir“, sem náðust fram,
brunnu svo að segja sam-
tímis á verðbólgubálinu.
• Gengi íslenzku krónunn-
ar og kaupgildi féllu við-
varandi, hröpuðu dag frá
degi. Loks var svo komið
að hundrað gamalkrónur
vóru steyptar í eina ný-
krónu. Nú er nýkrónan
einnig runnin út í sandinn
að stórum hluta.
Vissulega erum við betur
stödd, hvað veröbólgu-
hömlur áhrærir, nú en í
upphafi árs 1985. En varúð-
ar er þörf ef ekki á að
stefna í sömu ógöngur á
ný.
Viövörunarord
Meðan Alþýðubandalag-
ið sat undir verðbólguárum
í ríklsstjórn vöruðu varkár-
ir flokksmenn þess við
skakkaföllum. Árið 1979
(janúar) sagði Kagnar Arn-
alds: „Jú, það er alveg rétt,
ég hefi þá skoðun, að
stefna eigi að samkomulagi
um breytingar á núverandi
vísitölukerfí án þess þó, að
ég vilji fara nákvæmlega út
í það í hverju ég tel slíkar
breytingar geta verið fólgn-
ar. Ég tel þó, að þessar
breytingar ættu m.a. að
fela í sér, að höfð yrði viss
hliðsjón af viðskiptakjörum
og innflutningsverði...“
Lúðvík Jósepsson lét
svipuð orð falla. Því miður
réðu hinir ógætnari ferð.
• HUSOVARNA UPPÞVOTTAVÉLAR •
Sænska
uppþvottavélalínan
Husqvarna-uppþvottavélarnar
hafa tengið verðlaun hjá Skandi-
navísku neytendasamtökunum
fyrir frábæran uppþvott, að vera
hljóðlátar og þurrka vel.
Þær standast kröfur nútímans,
sænsku Husqvarna-uppþvotta-
vélarnar.

Gunnar Ásgeírsson hf.
Suöurlandsbraul 16 Simi 9135200
.nftESfflBEIi
VZterkurog
Ll hagkvæmur
auglýsingamiðill!
------—
1 léttum dúr
Smekklegar gjafir,
léttar og hentugar, —
og hitta í mark.
Höfðabakka 9 Reykjavík
S. 685411