Morgunblaðið - 17.07.1985, Síða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 17. JÚLÍ 1985
Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Aöstoðarritstjóri
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn Bjarnason.
Þorbjörn Gúömundsson,
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar: Aö-
alstræti 6, sími 22480. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 83033. Áskrift-
argjald 360 kr. á mánuöi innanlands. I lausasölu 30 kr. eintakiö.
Kjarnfóðurgjald
í 130%
Fóðurgjald var hækkað úr
60% í 130% um mánaða-
mótin. Af þessari hækkun
leiddi til dæmis að verð á
tonni af innfluttu kjúklinga-
fóðri hækkaði um 9000 kr. eða
tæp 70%. Að mati kjúklinga-
bænda hefur þetta að
óbreyttu í för með sér, að út-
söluverð kjúklinga hækkar
um 15% eða úr 300 krónum
kílóið í 345 krónur. Stjórn Fé-
lags kúabænda á Suðurlandi
hefur harðlega mótmælt
hækkun fóðurgjaldsins og tel-
ur að hún hækki verð á land-
búnaðarvörum um allt að 5%.
Jóhannes Gunnarsson, for-
maður Neytendasamtakanna,
hefur sagt í Morgunblaðsvið-
tali um þessa nýju opinberu
gjaldheimtu: „Við teljum
þetta fráleita skattlagningu.
Þarna er með neytendaskatti
á mikilvægar neysluvörur, þ.e.
egg, kjúklinga og svínakjöt,
verið að reyna að leysa vanda
í öðrum búgreinum. Við erum
á móti allri slíkri tilfærslu
milli búgreina."
Þorsteinn Pálsson, formað-
ur Sjálfstæðisflokksins og
fyrsti þingmaður í Suður-
landskjördæmi, því mikla
landbúnaðarhéraði, segir í
Morgunblaðinu á sunnudag-
inn, að hækkun kjarnfóður-
gjaídsins sé ekki rétta leiðin
til að hafa stjórn á búvöru-
framleiðslunni. Undir það
hljóta allir að geta tekið með
formanni Sjálfstæðisflokks-
ins, að afrakstur bænda verð-
ur minni eftir því sem opinber
skattheimta eykst og auk þess
verður söluverð til neytenda
hærra.
Gagnrýni Þorsteins Páls-
sonar á hækkun kjarnfóður-
gjalds í 130% er á málefna-
legum rökum reist. En hitt er
ekki síður athyglisvert, að
formaður Sjálfstæðisflokks-
ins, annars stjórnarflokksins,
sér einnig ástæðu til að gagn-
rýna formlega hlið málsins. í
ljós kemur þegar ummæli
hans eru lesin, að Jón Helga-
son, landbúnaðarráðherra
Framsóknarflokksins, hefur
tekið ákvörðun um þessa
miklu, órökstuddu og óvin-
sælu hækkun upp á sitt ein-
dæmi. Þorsteinn Pálsson
sagði: „Hér er um að ræða ein-
hliða ákvörðun landbúnaðar-
ráðherra og Framsóknar-
flokksins, sem ekki var borin
upp í ríkisstjórn og ekki kynnt
samstarfsflokknum, svo kyn-
legt sem það má vera þegar
um svo mikilvæga ákvörðun
er að ræða sem snertir skatt-
lagningu á aðföngum til mat-
vælaframleiðslu."
Og enn gagnrýnir Þorsteinn
Pálsson þessa gjaldheimtu
fyrir þá sök, að gert er ráð
fyrir því í lögum, að sérstaka
fóðurbætisgjaldið verði
endurgreitt. Hins vegar hafa
engar reglur um þessar
endurgreiðslur verið settar.
Full ástæða er til að gagn-
rýna harðlega það fljótræði,
sem augsýnilega hefur ráðið
gerðum landbúnaðarráðherra
og framsóknarmanna í þessu
máli. Er áhyggjuefni að fram-
sóknarmenn, sem telja sig
hafa sérstakra hagsmuna að
gæta í landbúnaðarmálum,
skuii stíga fyrstu skrefin við
framkvæmd nýrra laga og
framleiðslu og sölu landbún-
aðarvara með þessum hætti.
Framkvæmdin ræður mestu
segja stjórnmálamenn oft,
þegar varað er við almennt
orðuðum stefnuyfirlýsingum,
sem alltof oft er farið að móta
með lögum. í því efni sem hér
um ræðir hefur landbúnaðar-
ráðherra hagað framkvæmd-
inni með ámælisverðum
hætti. Of rúmar lagaheimildir
til skattlagningar hafa oft
verið til tjóns, það sannast nú
enn og aftur.
NT, málgagn landbúnaðar-
ráðherra og Framsóknar-
flokksins, reynir að verja
flausturslega meðferð Jóns
Helgasonar á þessu viðkvæma
máli í forystugrein í gær. Þar
segir meðal annars: „Varla
hefði verri tími geta valist á
árinu til þess að vinna með
bændum að reglum um endur-
greiðslu á fóðurbætisgjaldinu
og tefur það afgreiðslu máls-
ins.“ Hvað er blaðið að fara?
Hvers vegna lá ráðherranum
svona mikið á einmitt á þess-
um árstíma, að hann gaf sér
ekki einu sinni tíma til að
kynna skattheimtuna í ríkis-
stjórninni? Stóð nokkru sinni
annað til hjá framsóknar-
mönnum en að hrinda þessu í
framkvæmd einhliða og láta
bændur, almenning og sam-
starfsmenn standa frammi
fyrir orðnum hlut?
Til marks um þá þröngsýni
og einkennilegu hagsmuni
sem ráða ferðinni hjá fram-
sóknarmönnum í þessu máli
segir NT, að Þorsteinn Páls-
son tali aðeins fyrir munn
„nokkurra iðnaðarbænda á
Suðurlandi, sem reka tækni-
vædd kjúklingabú og svína-
bú“. Þessar rangfærslur
dæma sig sjálfar. Framsókn-
armenn á NT ættu að kynna
sér viðhorf kúabænda svo að
ekki sé nú talað um neytend-
ur, sem borga auðvitað brús-
ann að lokum.
Valdataf lid í K
Séð með augum Christians Schmidt-Háuer, blaðamanns þýska
Fimmtán hundruð fulltrúar
æðsLa ráðs kommúnistaflokksins
komu saman í Kreml alls staðar
að úr Sovétríkjunum klukkan hálf
tíu þriðjudagsmorguninn 2. júlí sl.
Þeir sátu uppábúnir í löngum röð-
um. Meðal þeirra voru þekktir
menn. Kulikov marskálkur, yfir-
hershöfðingi Varsjárbanda-
lagsins, heilsaði þingmönnum við
hlið sér með bróðurlegum kossi.
Nokkru fyrir aftan hann sat Orga-
kov marskálkur. Honum var vikið
úr embættí herráðsforingja öllum
að óvörum árið 1984 en vakti ný-
lega aftur athgli með því að skrifa
bók um hernaðarstefnu. Hann var
í fjörugum samræðum við Georgy
Arbatov, yfirmann Ameríkustofn-
unarinnar, sem sat á bekknum
fyrir framan hann.
Hin sögulega stund færðist nær.
Ekkert í þingsalnum gaf til kynna,
að hennar væri beðið með óþreyju.
En spennan í hópi sendiráðs-
starfsmanna og blaðamanna, sem
sátu þétt uppi á áheyrendapöllum,
jókst stöðugt. Lausafregnir og
veðmál um hvor þeirra Mikhails
Gorbachev, sem er 54 ára, og
Andreis Gromyko, 76 ára, yrði
kjörinn forseti landsins höfðu
tröllriðið borginni í marga dag.
Það var hvíslast á fram á síðustu
mínútu. Væri Gorbachev ekki trú-
andi til alls? Bar brottvikning
Grigoris Romanov, helsta keppi-
nautar hans, þess ekki merki að
aðalritarinn stefndi hratt að ein-
ræði í Sovétríkjunum?
Mikhail Gorbachev gekk í salinn
á slaginu klukkan 10. Honum var
fagnað með stuttu lófataki. Hann
er allsráðandi og of mikil persónu-
dýrkun á hvorki við stjórnarstíl
hans né baráttu hans fyrir endur-
reisn efnahags-, stjórnar- og
flokkskerfisins. Aðeins Tikhonov,
forstætisráðherra og Gromyko
settust í fremstu röð hjá aðalrit-
aranum, hinir stólarnir tveir
stóðu auðir. Aðrir félagar í stjórn-
málaráðinu sátu á bekkjum fyrir
aftan þá. Þeir sátu ekki í röð sam-
kvæmt embættistign, eins og
venja hefur verið, heldur hver inn-
an um annan eins og einvalalið
Gorbachevs þyrfti ekki lengur á
formlegri niðurröðun að halda til
að sanna embættistign sína.
Gromyko forseti
Gorbachev steig í ræðustólinn
og fylgdi hinum skrifaða ræðu-
texta, aldrei þessu vant, næstum
því orðrétt. Hann minnti á, að
embætti flokksforingja og forseta
landsins hefði verið í höndum eins
manns síðan 1977. Nú væri þó
þannig komið að svo mörg mikil-
væg verkefni biðu þjóðarinnar að
hann hafi lagt til við miðstjórn
flokksins, að aðalritari hans ein-
beitti sér að flokksstarfinu.
Hann sagðist þess vegna mæla
með því við æðsta ráðið að það
kysi Andrei Gromyko forseta
landsins. Hann sé „framúrskar-
andi stjórnmálamaður", „einn
elsti félagi flokksins" og hafi
„ávallt framfylgt utanríkisstefnu
flokksins til hins ýtrasta". Gorb-
achev lagði einnig til að Gromyko
yrði leystur frá störfum utanrík-
isráðherra.
Áheyrendurnir á pöllunum
gripu andann á lofti. 28 ára ferli
Gromykos var að ljúka. Enginn
utanríkisráðherra í heiminum
hafði gegnt embætti jafn lengi og
hann. Var verið að sæma hann
virðulegum ellititli eða auka völd
hans? Verður hann jafningi Gorb-
achevs í viðræðum við hitt risa-
veldið og verður valdaskeið hans
lengra og enn merkilegra fyrir
vikið? Ekki gafst langur tími til
umhugsunar. Hinar sögulegu mín-
útur liðu fljótt. Þingfulltrúarnir í
salnum kusu Gromyko forseta
Sovétríkjanna einróma.
Hinn aldni maður gekk hægt og
dálítið stirðlega að ræðustólnum.
Rödd hans var jafn skýr en fjar-
læg og venjulega. Hann þakkaði
Gorbachev fyrir vinsamleg orð og
bætti við: „Það er ekki mitt að
dæma um hvort ég sé verður orða
hans, ég er djúpt snortinn af
ákvörðun þingsins." Nokkrir
áheyrendur á pöllunum höfðu orð
á því að ræðan væri heldur stutt
og laggóð, hún bæri vott um að
fullkomið samkomulag ríkti ekki
Sumarþingfundur
Æðsta ráðs sovéska
kommúnistaflokksins 2.
júlí sl. verður lengi í
minnum hafður. Mikha-
il Gorbachev, leiðtogi
flokksins, leysti þá
Andrei Gromyko,
gamalreyndan
utanríkisráðherra lands-
ins, frá störfum ráð-
herra og tilnefndi hann
til embættis forseta
landsins. Alls óreyndur
maður í utanríkismál-
um, Eduard Schewardn-
adse, frá Georgíu, tók
við embætti Gromykos.
Christian Scmidt-
Háuer, sérfræðingur í
málefnum Austur Evr-
ópu og Sovétríkjanna,
var á fundinum í Kreml
og skrifaði grein um
viðburðina í þýska viku-
blaðið Die Zeit. Eftirfar-
andi frásögn er byggð á
þeirri grein.
bak við tjöldin. En þessi stuttorði
og gagnorði stíll á betur við nýju
stjórnarherrana og fellur Grom-
yko betur en býzanskur stíll
Brezhnevs-tímabilsins. Og hinn
þaulsetni gamalreyndi ráðherra
hefur vissulega óskað þess lengi að
taka við æðsta embætti þjóðarinn-
ar.