Morgunblaðið - 06.10.1985, Blaðsíða 4

4 B
MORGt/NBLÁÐIÐ, 3UNNUDÁGAR6.0KTðBER 1986
Stelpumar
á Stöðinni
Þröngt í þingi í langlínusalnum um 1957.
Glæsilegar símadömur að skemmta sér á Höllinni í Austurstræti. Myndin er tekin 1946.
Þarna var
slagæð þjóð-1
félagsins I
Viðtal við
Ásthildi Steinsen |
Ásthildur Steinsen hefur unnið í
meira en 30 ár á Landssímanum,
kom þar 16 ára gömul á árinu 1947
og hætti 1980 „þegar allt var að verða
tölvuvætt og öll persónuleg tengsi
horfin", eins og hún orðar það. Hún
byrjaði á langlínumiöstöðinni og var
í afleysingum í „boxinu“ svokallaöa,
innheimtunni o.fl. og síðustu 15 árin
á talsambandinu við útlönd. Og á
öllum þessum stöðum voru að sjálf-
sögðu mikil samskipti við fólk.
„Maður talaði við fólkið á stöðvun-
um úti á landi og eins erlendis og
þekkti það, þar til sjálfvirki síminn
kom. En eftir það kemur aðeins til
okkar kasta þegar búið er að reyna
mikið að ná í einhvern og gengur
ekki. Það er allt annað".
„Þarna var slagæð þjóðfélagsins
hvort sem maður var á langlínunni
eða talsambandi við útlönd,“ segir
Ásthildur. „Þegar t.d. eldgos urðu,
þá loguðu allar línur. Eg minnist
þess að í Heklugosinu 1970 skildum
við ekkert í því að skyndilega seint
að kvöldi varð allt vitlaust í borð-
inu. Við höfðum ekkert útvarp,
máttum ekki hafa það, og vissum
ekkert hvað var að gerast. En nú
voru allir blaðamenn, bæði erlend-
is og innanlands komnir í símann
og við vorum í miðri hringiðunni.
í mínum huga ber þó síldarárin
hæst. Þá varð allt brjálað yfir
sumarið, Siglufjörður, Raufarhöfn
og svo radíóið. Ekkert afgreitt
nema i forgangsröð, sem var á
tíföldu gjaldi. Hraðsamtöl komust
ekki að einu sinni og biðu í bunk-
um. Þið á Morgunblaðinu urðuð
að vera á „blaðaforgangi" til að fá
síldarfréttirnar á kvöldin. Það var
mikið um að vera og ægilega
garnan," segir Ásthildur. „Fólkið
var mjög samstillt og mikið hleg-
ið.“
Þegar við hittumst allar og rifj-
uðum upp minningar fyrri ára
voru mörg skemmtileg atvik upp-
lifuð á ný. Við litum kannski hver
á aðra og veltum fyrir okkur: Hver
er nú þetta? En þegar farið er að
tala, þá þekkjum við röddina.
Ýmislegt leitar á hugann frá fyrri
tíð. þetta verður eins og myndaröð
þar sem maður kannast við alla á
myndunum.
Á mínum fyrstu árum á Lands-
símanum höfðu ekki allir íbúar
Reykjavíkur síma, enda náði
Reykjavík ekki nema inn að Hring-
braut, þar sem nú heitir Snorra-
braut. Allt annað var úthverfi.
Daglega þurfti að senda boð til
fólks um að koma í síma. Það var
boðað til viðtals á símstöðina í
Reykjavík, þar sem afgreiðslan fór
fram, á tilteknum tíma. Oft var
þá þröng á þingi í afgreiðslusaln-
um. Menn sátu stundum og biðu
eftir símtali í margar klukku-
stundir í einu og margt spjallað.
Sumir gerðu sér til gamans að
yrkja vísur til okkar afgreiðslu-
stúlknanna ef ekki til annarra.
Þarna var í fjöldamörg ár mjög
skemmtileg kona, Imma Jóns, og
margar sögur sagðar af tilþrifum
hennar þegar við erfiða viðskipta-
vini var að eiga og allt fullt út á
Austurvöll.
Einhvern tíma hafði Jón Hjart-
ar frá Flateyri beðið lengi og látið
óþægileg orð falla, ekki að ástæðu-
lausu. Þegar hann svo hafði fengið
samtal sitt stakk hann þessari vísu
að mér sem nokkurs konar afsök-
unarbeiðni:
Stutt var biðin, stór var leiðin
stúlkan góð hjá símanum,
enda rann nú af mér reiðin
er rauk í mig fyrr á tímanum.
Aftur tek ég orðin sex
aumur mjög í sinni.
Augnablikið ekkert vex
inni á símstöðinni.
Við sem sátum uppi í langlínu-
salnum á 3. hæð í Landssímahús-
inu, eins og það hét þá, höfðum
nóg að gera. Við gengum á 6 tíma
vaktir og þótti svo gaman í vinn-
unni að ég man að nokkrar okkar
báðu alltaf um að fá að vera áfram
ef vantaði á vaktina. Þurfti ekkert
að dekstra okkur," heldur Ást-
hildur áfram.
„Smástöðvarnar voru opnar og
komu inn kl. 9-10 á morgnana og
kl. 16-17 á daginn og á meðan var
allt í botni. Þær línur voru fáar
og stærri stöðvarnar áttu bágt með
að skilja þetta og þola það. Ég
minnist þess að útvarpssalurinn
var þá beint fyrir ofan okkur á
næstu hæð og ósjaldan var ég send
þangað upp klukkan rúmlega fjög-
ur til að biðja útvarpshljómsveit-
ina um að bíða með æfingu á
meðan smástöðvarnar væru inni.
Ekki heyrðist mannsins mál á
meðan þeir voru að spila og þeir
gleymdu okkur oft, blessaðir.
I salnum hjá okkur var einnig
skiptiborð fyrir Landssímahúsið,
sími 1000 — og þar sátu til skiptis
Ebburnar — Gísla og Bjarnhjeðins
— og kunnu þessi reiðinnar býsn
af símanúmerum í Reykjavík, sem
voru fjögurra stafa númer. Ég man
að við urðum að læra símanúmer
hjá öllum stærstu fyrirtækjunum
í bænum þegar við byrjuðum nám
i Símaskólanum. En það var lítið
hjá því sem Ebburnar kunnu.
Seinna fengum við svo að leysa
þær af og þá lærðist þetta fljótt.
Ebba Bjarnhjeðins þéraði okkur
allar, en það var ekki óalgengt í
þá daga. Við þéruðum alla við-
skiptavini, annað var ókurteisi
hjá opinberri stofnun.
Þetta voru vissulega skemmti-
legir tímar. Og þvílíkir afbragðs
vinnufélagar, að ekki sé talað um
hláturinn sem var ríkjandi, þessi
eðlisþáttur sem gerir alla að vin-
um,“ segir Ásthildur að lokum.
Þess má geta til gamans að hennar
árgangur motaði að nokkru tíma-
mót. Fram að þeim tíma hafði þótt
sjálfsagt að „stelpurnar" sem giftu
sig hættu að vinna úti og kæmu
ekki inn aftur. En ári eftir að hún
gifti sig og hætti vantaði í afleys-
ingar og þessar vönu, giftu konur
komu til að leysa af. Þetta var árið
1953 og eftir það þótti sjálfsagt
að giftar konur héldu áfram að
leysa af á sumrin og sfðar að þær
ynnu áfram.
E.Pá.
Hvað er
þetta maður,
meðgangið
þér!
Viðtal við
Helgu í
Finnbjörns- i
dóttur
Það var árið 1925 að ung Reykja-
vfkurmær, Helga Finnbogadóttir,
hóf störf hjá Landsímanum. Var um
sumarið látin vera við símaborðið á
Þingvöllum, en flutti um haustið á
Miðstöð í Reykjavík, eins og það var
kallað, og hafði áður en yfir lauk
unnið á Landsímanum í 54 ár. Land-
síminn var þá í Pósthússtræti, þar
sem síðar var lögreglustöðin. Unnið
var á tveimur vöktum, 13 stúlkur á
hvorri vakt, enda þurfti að gefa
hverjum símnotanda númerið sem
hann vildi fá með handafli. Unnið
var fram til klukkan 8 á kvöldin eða
jafnvel til kl. 10 eða 11 ef mikið var
að gera. En á nóttunni var látið duga
að hafa einn vaktmann.
„Menn voru misjafnlega þolin-
móðir, en í heildina ágætisfólk,"
segir Helga er hún minnist þessara
daga. „Sumir voru að flýta sér
meira en aðrir, sættu sig þá
kannski ekki við að númer var á
tali. Þá þéruðust allir og jafnt þótt
þeir væru að hundskammast. Jafn-
vel heyrðist: „Haldið þér kjafti."
Þó man ég þegar sjálfvirka stöðin
tók til starfa árið 1932 að einn
hringdi og sagði við kurteisa
stúlku á símanum: „Feginn er ég
að heyra aldrei í yður framar!"
Þegar ég lít til baka þá var þetta
ákaflega skemmtilegur tími. Á
stöðinni var mikið af ungum og
kátum stúlkum og mikil samstaða.
Aldrei neitt þref eða læti. Við fór-
um líka mikið út saman í smáhóp-
um að skemmta okkur. Á árinu
1930 missti ég föður minn og þurfti
þá að fá betur launað starf en á
Miðstöðinni. Þar unnu margar
heldri manna dætur sem voru þar
meira sér til afþreyingar og til að
komast af stað út á vinnumarkað-
inn, sem var þröngur á þeim tíma
og launin voru ekki til að lifa af.
Ég fór því 1931 á langlínuna, en
sambandið við útlönd var ekki
komið. Aðeins loftskeytasamband.
f sambandi við launin man ég eftir
vísu, sem Bjarni Ásgeirsson orti
1930 í tilefni þess að símameyjar
fóru fram á launahækkun og fjöl-
menntu á þingpallana:
Símameyjar sátu á bekk
sendu augnaglæður
sérhver vitlaust númer fékk
svona er vaninn skæður.
„Línurnar voru svo fáar og allt
á síðasta snúningi í gamla húsinu
i Pósthússtræti. En 1. desember
1932 var flutt í nýja húsið við
^ Austurvöll. Ég var þar á langlín-
. Unni fram til 1947, fór þá á skrif-
■Btofu bæjarsímans og endaði í
símaskránni. Auðvitað hafa orðið
gífurlegar tækniframfarir á þess-
um 54 árum og það hefur verið
mjög skemmtilegt að vera þátttak-
andi í því.“
Hvað hefur nú verið minnis-
stæðast?
„Bruninn í Keflavík þegar sam-
komuhúsið brann, slysið í Brúará
þegar Guðrún Lárusdóttir og
dætur hennar drukknuðu og at-
burðurinn þegar Pouquoi pas?
fórst vestur á Mýrum haustið 1936.
Þessir atburðir hafa eins og
greypst í minnið. Man þetta eins
og það hefði gerst í gær, enda var
Stelpurnar á Stöðinni. Á myndinni eru þær sem unnu á Miðstöð fyrir 1932 og mættu nú á Hótel Loftleiðum 7. sept. sl.
Þær eru: Aftari röð, frá vinstri: Svanhvít Guðmundsdóttir, Katrín Helgadóttir, Elín Sigurðardóttir, Þóra Þorsteins-
dóttir, Ásta Thorstensen, Dagmar Dahlmann, Vilborg Ólafsdóttir f. aftan, Asta Björnsdóttir, Valgerður Guðmunds-
dóttir, Gyða Þórðardóttir, Sigríður Jónsdóttir, Kristín Björnsdóttir, Sigurbjörg Lárusdóttir. Fremri röð, frá vinstri:
Lilja Sigurðardóttir, Matthildur Petersen, Helga Finnbogadóttir, Bjarnveig Bjarnadóttir, Þórdís Daníelsdóttir.