Morgunblaðið - 20.10.1985, Síða 25

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 20. OKTÓBER1985
25
Vidtal/Illugi Jökulsson
Myndir/Friðþjófur Helgason
Harpa frá 1972,
úr epoxykvars.
„Ég hef líklega verið um ferm-
ingu þegar ég byrjaði að móta í
léir,“ heldur hann áfram, „og
fyrsta myndin mín er reyndar
ennþá til. Það var lágmynd af litl-
um vasa eða öllu heldur könnu;
hún var breið neðst og mjókkaði
upp og var með eitt handfang.
Mamma tók þennan litla platta og
hefur geymt hann alla tíð síðan en
hann var ósköp fátæklegur og svo
sem ekki þess virði að vera varð-
veittur. En hvað sem því leið varð
ég fljótlega heillaður af leirnum
og ákvað að þetta væri það sem ég
vildi gera í lífinu, að vera mynd-
höggvari. Ég var nattúrlega feim-
inn sem strákur og þorði ekki að
segja þetta upphátt en það fór
ekkert á milli mála að ég vissi
sjálfur hvað ég ætlaði mér.“
Veistu hvers vegna höggmynda-
listin höfðaði svona sterkt til þín?
„Nei, ég geri mér enga grein
fyrir því. Þegar ég var krakki ætl-
aði ég alltaf að verða gullsmiður
en svo þegar ég fór að móta í leir
gleymdi ég mér alveg yfir því.
Krakkar á þessum aldri eru nátt-
úrlega hrifgjarnir og mér fannst
bara svo ægilega gaman; ég hélt
bara áfram og áfram. Um sama
leyti fór ég líka að búa til svona
víravirki, eða það sem við köllum í
dag rýmisverk. Ég byrjaði því eig-
Fönsun V, járnmynd frá 1981.
Vísun III, járnmynd frá 1982.
öllu er á botninn hvolft. Högg-
myndir eru vissulega mismunandi
merkilegar en það er ekki fyrr en
fólk er orðið vel læst á þetta
tungumál forma, lína og lita sem
við getum sagt að það átti sig á því
hvað er að gerast, hvenær eitthvað
hefur tekist vel og hvenær eitt-
hvað hefur mistekist.“
Hvernig vildi það til að þú fórst
að fást við höggmyndir? Voru það
máske áhrif frá föðurbróður þín-
um, Ásmundi Sveinssyni?
„Nei, það held ég ekki, ekki
beinlínis að minnsta kosti. Þegar
ég var barn var ekki mjög mikill
samgangur á milli heimilanna, ég
man til að mynda ekki til þess að
við höfum farið mikið til Ásmund-
ar í fjölskylduboð eða þess háttar.
Pabbi hjálpaði hins vegar Ás-
mundi mikið, sérstaklega þegar
þurfti að tala við fólk. Ásmundur
Maður og kona, epoxykvars-mynd frá 1976.
var alveg handónýtur í því að tala
við fólk en aftur á móti hreinasta
hamhleypa þegar kom að fram-
kvæmdum. Pabbi reyndist honum
því betri en enginn að þessu leyti
og annar bróðir þeirra, Hallsteinn
sem ég er skírður eftir, aðstoðaði
hann svo mikið við sjálfar högg-
myndirnar. Hann hefur sömuleið-
is lagt mér mikið lið; safnaði t.d.
ellilaununum sínum til að skaffa
mér fyrsta verkefnið mitt.
Undarlegur draumur
Það er raunar saga að segja frá
því hvernig ég hlaut nafn,“ segir
Hallsteinn og hikar sfðan, eins og
hann sé að velta því fyrir sér
hvort hann ætti að láta söguna
flakka. Ákveður svo að láta slag
standa;
„Þannig vildi til að skömmu áð-
ur en ég fæddist dreymdi mömmu
að hún myndi eignast son og hann
yrði myndhöggvari. Þegar ég kom
svo í heiminn hugsaði hún með sér
að ef svo færi nú að ég yrði
myndhöggvari væri ákjósanlegt
að láta mig heita Hallstein eftir
frænda mínum. Ég frétti þetta
raunar ekki fyrr en löngu, löngu
seinna, þegar ég var um tvítugt og
kominn í Myndlista- og handíða-
skólann. Þá sagði bróðir minn mér
þessa sögu og ég fór að reyna að
átta mig á því hvort höggmynda-
listinni hefði á einhvern hátt verið
haldið að mér í æsku. Mér tókst
ekki að rifja upp neitt sem benti
til þess. Á þessum draumi hef ég
enga skýringu.
Og Hallsteinn hlær, enn einu
sinni, en harðneitar að leggja
dýpri merkingu í þennan draum
móður sinnar.
inlega strax með hvorttveggja,
leirmyndirnar og víravirkin."
Hætti fljótlega
í bókbandinu
Fórstu í MHÍ um leið og þú
hafðir aldur til?
„Nei, einn vetur eða hluta úr
vetri var ég að læra bókband. Það
var ekki það að ég hafi hikað,
þetta var eiginlega uppástunga
pabba sem vildi að ég útvegaði
mér einhver réttindi svo ég hefði
eitthvað upp á að hlaupa í lífinu.
Auðvitað var það vel meint hjá
honum en mig minnir að það hafi
ekki tekið mig nema mánuð að
átta mig á því að þetta átti alls
ekki við mig. Maður þurfti að taka
á pappírnum með silkihönskum og
mátti ekki krumpa neitt og þetta
gat ég engan veginn. Ég hljóp því
á brott og held að mamma og
pábbi hafi litið á mig sem mesta
vandræðagrip. Þegar ég var svo
kominn í Myndlista- og handíða-
skólann var gerð önnur tilraun til
þess að útvega mér réttindi. Þá
byrjaði ég þar í teiknikennara-
deildinni en á miðjum vetri kallaði
Kurt Zier, sem þá var skólastjóri,
á mig og benti mér á að ég málaði
ósköp lítið, ynni ósköp lítið með
liti. Hann var eitthvað efins um að
það væri hægt að treysta mér
fyrir heilum bekk og spurði mig
hvort ég héldi að ég væri á réttri
hillu. Það endaði með því að ég
hætti í teiknikennaradeildinni og
eftir það gerði ég ekki fleiri til-
raunir til að fá réttindi!"
Þú fórst í teiknikennaradeild,
segirðu. Var þá engin höggmynda-
deild við skólann?
„Nei. Vorið ’66 þegar ég var að
hætta eftir þriggja ára nám var
Jóhann Eyfells hins vegar að
byrja að kenna við skólann og þá
varð til vísir að höggmyndadeild.
Hún var svo starfrækt býsna
skrykkjótt í ein fimmtán ár en er
nú komin á fastan grunn.“
En þú hélst áfram námi?
„Já, ég fór til London og var þar
í sex vetur. Fyrst var ég einn vetur
í undirbúningsskóla meðan ég var
að komast inn í tungumálið og
þjóðfélagið almennt, síðan var ég
tvo vetur í Hammersmith College
of Art og loks þrjá vetur í St.
Martin’s School of Art. I síðast-
nefnda skólanum var Anthony
nokkur Caro kennari minn en
hann er kannski sá myndhöggvari
sem hefur haft hvað mest áhrif á
mig, ásamt David Smith frá
Bandaríkjunum sem Caro vitnaði
reyndar mikið í. Smith, sem er lát-
inn fyrir alllöngu, var af indíána-
ættum minnir mig en Caro -er
enskur gyðingur. Af þeim báðum
lærði ég heilmikið og áhrifin eru
líklega augljósust í þessum járn-
myndum mínum. St. Martin’s var
fjári góður skóli, sérstaklega hvað
snerti járnsmíðar."
Áhugasamur um
listasögu
Kunnirðu vel við þig í London?
„Afskaplega vel. Ég var eigin-
lega farinn að velta því fyrir mér
hvort ég ætti nokkuð að snúa
heim, svo sennilega hef ég verið
búinn að vera þarna hættulega
lengi. En ég hefði átt í erfiðleikum
með að útvega mér atvinnuleyfi og
reyndar var nú ekki ýkja mikil al-
vara í þeim vangaveltum að setj-
ast að úti. Ég kom þess vegna
heim ’72 og var þá 27 ára gamall
og hafði svo sem engin sérstök
áform. Tvo hálfa vetur var ég síð-
an á Ítalíu og var þar viðloðandi
norskt institút þó ég væri hvergi
innritaður. Ég fékk að sækja
fyrirlestra og fara með í ferðalög
og satt að segja gerði ég mest af
því að ferðast og lesa bækur. Það
er ákaflega gott veganesti fyrir
hvern myndlistarmann að kíkja
aðeins í listasöguna, þó ekki sé
nema með því að skoða bara göm-
ul verk. Ég var mjög áhugasamur,
sérstaklega um renisans-tímabilið
og svo Etrúskana sem Rómverjar
undirokuðu löngu fyrir Krist.“
Þessi gömlu verk hafa þó ekki
haft nein áhrif á þig?
„Nei,“ svarar Hallsteinn ákveð-
ið. „Mér þótti þetta ómetanleg
reynsla en mig langaði ekkert að
vinna svona.“
Heldurðu að sömu hvatir hafi
legið að baki hjá myndhöggvurum
renisans-tímans annars vegar og
hins vegar ykkar sem nú eruð á
dögum?
„Ég giska nú á að það séu svip-
aðar hvatir, já, en þetta er samt
allt, allt annað sem við erum að
gera, sérstaklega það ófígúratífa.
Til þess að einfalda flókinn hlut
getum við sagt að viðhorfið sé allt
annað. Og þeir voru, mikil ósköp,
með allt aðra tækni. Þeir hjuggu
mest með hamri og meitli. Nú er-
um við kallaðir myndhöggvarar en
kunnum ekki að höggva með
hamri og meitli. Ég nota starfsh-
eitið myndhöggvari en ég kann
ekki að fara með hamar og meitil.
Aftur á móti handleik ég logsuðu-
tæki ágætlega ... “
Getur ekki verid
aukastarf
Kettinum Páli eða Pálínu eða
Linusi Pauling þykir nú nóg kom-
ið. Hann bítur húsbónda sinn þétt-
ingsfast í hælinn til þess að vekja
á sér eftirtekt og mjálmar svo allt
hvað af tekur þegar það dugir ekki
til. Ég þykist hins vegar enn eiga
ýmislegt vantalað við Hallstein og
spyr hvað hafi tekið við þegar
hann var alkominn hingað heim.
„Fyrstu sýninguna mína hélt ég
’71 og svo aðra árið eftir en á báð-
um þessum sýningum voru í raun-
inni verk sem ég hafði unnið í
skóla. Svo fluttist ég upp að Korp-
úlfsstöðum seinni part vetrar ’74
og var þar fjögur ár í haughúsinu
í kjallaranum. Ég fékk að vera
þarna án nokkurrar leigu og held
að þetta séu bestu iistamannalaun
sem ég hef nokkurn tíma fengið.
Þarna byrjaði ég aftur að smíða
úr járni og verkin drógu eiginlega