Morgunblaðið - 16.05.1986, Page 27

MORGUNBLÁÐÍÐ, PÖSTUDAGUR 16. MAÍ 1986
27
Er óhætt að gæða sér
á mjólk og grænmeti?
ZUrich. Frá önnu Bjamadóttur, fréttaritara Morgunbladsins.
FÁIR virðast á einu máli um hversu mikil hætta íbúum megin-
lands Vestur-Evrópu stafar af geislavirka rykinu sem barst yfir
heimsálfuna eftir slysið í Chemobyl. Viðbrögð stjómvalda í hinum
ýmsu löndum vora svo misjöfn að almenningur veit ekki hvað
hann á að halda og treystir ekki til fulls ráðleggingum sérfræð-
inga. Afleiðingin er sú að hver og einn fer meira eða minna eftir
eigin hugboði og vonar það besta.
Stjómvöld í Frakklandi létu
AP/Símamynd
Verkamenn við ávaxta- og grænmetismarkaðinn i Mílanó fleygja
öllu þvi grænmeti, sem barst á markaðinn á föstudag. Markaður
þessi er sá stærsti á Ítalíu og þótt víðar væri leitað. HeUbrigðis-
ráðuneytið á ítaliu bannaði neyslu mjólkur og grænmetis í tvær
vikur vegna geislavirkni frá kjaraorkuverinu i Cheraobyl.
eins og ekkert hefði í skorist lengi
framan af og talsmaður kjam-
orkunnar þar þambaði mjólk í
sjónvarpsviðtali til að sanna fyrir
áhorfendum að franska mjólkin
væri jafn holl og endranær. íbúar
við landamæri Frakklands og
Vestur-Þýskalands voru þó ekki
alveg í rónni. Þeir fylgdust með
viðbrögðum Þjóðveija og skildu
ekki hvers vegna það væri allt í
lagi með salatið á öðrum bakka
Rínar en ekki hinum.
Þjóðin fór að efast um að ráða-
menn hennar hefðu brugðist eins
fljótt og ákveðið við geislahætt-
unni og ástæða var til þegar frétt-
ir af frönskum bændum sem
fengu ekki að selja salat og ný-
mjólk í Vestur-Þýskalandi og
Sviss birtust í sjónvarpi. Stjóm-
völd játuðu seint og um síðir að
geislun hefði borist til Frakklands,
eins og annarra landa í Evrópu,
en þá var orðið all seint að gera
nokkuð í málinu.
í hinum ýmsu fylkjum Vestur-
Þýskalands, sýslum og sveitarfé-
lögum brást hver með sfnu móti
við geislavirkninni í andrúmsloft-
inu og lítið samræmi var milli
landshluta. Sala á salati og ný-
mjolk var bönnuð á sumum stöð-
um, böm voru ekki send út í frí-
mínútur á öðram, sandkassar vora
afgirtir og sundlaugum lokað á
hinum þriðrja. Það kom vel í ljós
að stjómvöld voru ekki viðbúin
hættunni sem stafar af kjamorku-
slysi erlendis þótt almannavama-
kerfið sé sagt vera í fullkomnu
lagi ef slys verður í einu af kjam-
orkuveranum innanlands.
Svissnesk stjómvöld sögðu að
geislavirknin í andrúmsloftinu
hefði aldrei náð hættustigi en ráð-
lögðu þó ófrískum konum, konum
með böm á bijósti og ungbömum
að borða ekki salat og drekka
ekki nýmjólk. Almenningi er enn
ráðlagt að þvo salatblöð vel og
skræla nýtt grænmeti.
Það kemur Svisslendingum
spánskt fyrir sjónir, eins og
Frökkum, að þeirra eigið græn-
meti hafi sloppið við geislavirkt
úrfall á meðan Þjóðveijar hinum
megin við iandamærin láta eins
og þýska grænmetið sé baneitrað
og henda heilu salathrúgunum.
Margir telja viðbrögð Þjóðveija
helst til ofstækisfull og gæða sér
óhræddir á mjólk og nýjum salat-
blöðum á meðan aðrir hafa vaðið
fyrir neðan sig og snerta ekki
þessa hluti. Rithöfundar á rit-
höfundaþingi nú um helgina leifðu
til dæmis allir salatinu sem var
borið fram með kálfakjötinu og
enginn þeirra þorði að nota mjólk
íkaffíð.
Geislavirknin í norðurhluta ítal-
íu mældist nokkuð há eftir að
rigndi þar nokkra eftir
Chemobyl-slysið. Ráðleggingar
sérfræðinga og stjómmálamanna
stönguðust á og almenningur var
raglaður. Sumir sögðu fólki að
halda ró sinni en aðrir fullyrtu
að ekki væri óhætt að borða
grænmeti og fólki var sagt að þvo
sér tvisvar á dag um höfuðið af
því að geislavirkni festist sérstak-
lega í hári.
Ólík viðbrögð evrópskra stjóm-
valda við geislavirkninni eiga eftir
að draga dilk á eftir sér. Innflutn-
ingur ýmissa landbúnaðarafurða
frá Austur-Evrópu hefur verið
bannaður í Vestur-Evrópu og
löndin í Vestur-Evrópu hafa einn-
ig bannað innflutning á ýmsum
vöram frá hvort öðra. Ítalía hefur
til dæmis bannað innflutning á
kjöti og jógúrti frá Sviss. Svissn-
esk stjómvöld hafa bragðist hin
verstu við og mótmælt þessu í
Róm en sumir halda að ítalir geri
þetta í hefndarskyni af því að
Svisslendingar bönnuðu innflutn-
ing á ítölskum vínum f vor þegar
banvæn ítölsk vín fundust á Italíu.
Geislavirka úrfallið, hversu
hættulegt sem það er, á eftir að
koma verst niður á bændum.
Viðbrögð stjómvalda S Suður-
Þýskalandi eiga til dæmis eftir
að valda miklum erfiðleikum og
bændur þar velta fyrir sér hver
mun bera kostnaðinn af uppsker-
unni sem þeir þurfa að henda.
Og vinsældir kjamorkuiðnaðarins
hafa ekki aukist við umræðuna
um hættu af geislavirkni í and-
rúmslofti. Ótti við iqamorkufram-
leiðslu jókst um alla Evrópu en
áhrifín af slysinu í Chemobyl, sem
er í 2.000 km fjarlægð frá Vest-
ur-Þýskalandi, vora þó hvergi eins
mikil og þar. 52% Þjóðveija vora
hlynnt kjamorkuiðnaði fyrir slysið
en nú er aðeins 21% þjóðarinnar
hlynnt iðnaðinum, samkvæmt
skoðanakönnun í vikuritinu Der
Spiegel.
Treholts-máJinu lok-
ið fyrir hæstarétti
Osló. Frá Jan Erik Laure, fréttarítara
Morgunblaðsins.
KLUKKAN 11.37 á þriðjudag
setti Hæstiréttur Noregs punkt-
inn aftan við Treholts-málið.
Rétturinn samþykkti þá málaleit-
an Treholts um að draga áfrýjun
hans til baka.
í úrskurði hæstaréttar var ekki
minnst á ásakanir, sem fram komu
í bréfí vamaraðilanna til réttarins,
um að hann væri vanhæfur um að
§alla um málið.
Treholt var ekki látinn greiða
málskostnað, n. kr. 200.000, eins
og ákæravaldið hafði krafíst. „Þetta
er fyrsti sigur minn í málinu, en
hann kom nokkuð seint,“ sagði
Treholt, þegar hann var leiddur á
brott í handjámum úr réttarsalnum.
Nú, þegar málalok era fengin,
verður Treholt réttur og sléttur
fangi og mun ekki halda ýmsum
þeim réttindum, sem hann naut sem
gæsluvarðhaldsfangi. Alls hefur
hann setið 846 daga í gæsluvarð-
haldinu. Verða þeir dregnir frá
dómnum, sem hljóðaði upp á 20 ár
samkvæmt úrskurði lögmannsrétt-
arins í Osló.
Treholt vinnur nú að því að fá
málið tekið fyrir að nýju fyrir lög-
mannsréttinum. Hann ætlar sér
rúman tíma til þess og er ekki talið,
að úrskurðar þar að lútandi sé að
vænta fyrr en í fyrsta iagi í haust.
Evrópubandalagið:
Þýsk bjórlög
valda deílum
Luxemborg. AP.
VESTUR-Þjóðveijar hófu í gær málsvöra sína fyrir bjórlögum
frá sextándu öld. Bjórlög þessi kveða á um bjórgerð og þykir
öðram aðildarríkjum Evrópubandalagsins þau vera helst til
ströng og í ósamræmi við regiur um viðskipti bandalagsríkja.
Málið kom fyrir Evrópudóm-
stólinn í júlí 1984 og hefíir náið
verið fylgst með framvindu þess
af ýmsum ástæðum. Markmið
Evrópubandalagsins er að aflétta
öllum viðskiptahömlum innan
þess og er því um prófmál að
ræða.
Önnur aðildarríki EB halda
því fram að þýsku hreinlætislögin
(Reinheitsgebot) stangist á við
grandvallarreglur EB. Sam-
kvæmt þeim geta erlendir bjór-
framleiðendur ekki fíutt sína vöra
til Vestur-Þýskalands.
Veijendur Vestur-Þjóðveija
sögðu að hreinlætislögunum væri
ekki ætlað að koma í veg fyrir
samkeppni milli erlendra og inn-
lendra bjórgerðarmanna. Þau
hefðu öllu heldur verið sett til að
vemda heilsu Þjóðveija fyrir er-
lendum bjóram, sem ekki væra
jafti heilsusamlegir.
Lögfræðingar Evrópubanda-
lagsins segja aftur á móti að
hreinlætislaganna gerist ekki þörf
til að vemda heilsu neytenda og
bentu á að útflutningsbjór Þjóð-
veija væri ekki braggaður sam-
kvæmt lögunum þótt farið væri
eftir þeim á innanlandsmarkaði.
Búist er við að dómur verði
felldur í málinu í árslok.
NÁMS
BÆKUR
OKKAREAG
Pöntun erlendra námsbóka
er fastnr liður íundir-
búningi hverrar námsannar.
Jafht bjá kenmiTum
sem hjá okkur.
Við útvegum allar
fáahLegar erlendar námsbækur
á besta, fáanlega verði.
Skjót og örugg pöntunarþjónusta.
Við leggjum áherslu á
að hafa á boðstólum
allar þær námsbækur
sem kenndar eru
í framhaldsskólum landsins,
jafnt sem grunnskólum.
Pantið bækurnar á einum stað
—það er hagkvæmara fyrir alla.
EYMUNDSSON
it.iiiÍÉiiiiiiiÉimÉt
Austurstræti 18, s. 135SS.
Gylmir