Morgunblaðið - 08.02.1987, Side 10

10 B
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 8. FEBRÚAR 1987
Kvikmyndasjóður íslands:
ÚtMutað á nýjum forsendum
Þá er lokið þeirri úthlutun Kvik-
myndasjóðs íslands sem beðið
hefur verið með kannski hvað
mestri eftirvæntingu til þessa og
ekki að undra því að sjóðurinn
úthlutaði nú í fyrsta sinn sam-
kvæmt þeim lögum sem um hann
voru sett 1984, þess efnis að til
hans rynni allur söluskattur
kvikmyndasýninga hér. Þannig
komu til úthlutunar nú 47.800.
000 krónur af þeim 55 milljónum
króna sem sjóðurinn fékk sam-
kvæmt fjárlögum þessa árs og
er það mikil aukning til saman-
burðar við fjárveitingu 1986, en
þá hlaut sjóðurinn alls 26 milljón-
ir króna, 16 milljónir í fyrstu
veitingu og 10 milljónir i aukafj-
árveitingu til hans. Það urðu þvi
margir úr hópi íslenskra kvik-
myndagerðarmanna til að senda
inn umsóknir að þessu sinni og
bárust sjóðnum alls um 75 um-
sóknir, þar af tæpar tuttugu til
gerðar leikinna kvikmynda. Þeg-
ar upp var staðið hafði úthlutun-
arnefndin, sem i eiga sæti þeir
Knútur Hallsson, ráðuneytis-
stjóri, Birgir Sigurðsson, rithöf-
undur og forseti Bandalags
islenskra listamanna og Friðbert
Pálsson, framkvæmdastjóri,
ákveðið að veittir yrðu 19 styrk-
ir, tíu til leikinna kvikmynda, sex
til gerðar heimildamynda, einn
til gerðar teiknimyndar og sitt
hvor styrkurinn til kvikmynda-
hátiðar og Kvikmyndasafns
íslands.
Stærri styrkir og færri
„Það hefur verið yfirlýst stefna
stjórnar sjóðsins að veita nú færri
myndum styrki en gert hefur verið
til þessa og styrkja þær þá það
rausnarlega að það sé ekki óðs
manns æði að fara út í framleiðslu
þeirra," segir Guðbrandur Gíslason,
framkvæmdastjóri Kvikmynda-
sjóðs, en tvær myndir hlutu stóra
framleiðslustyrki, kvikmynd annars
vegar kvikmynd Hrafns Gunnlaugs-
sonar,„Tristan og ísold“ sem hlaut
15 milljón króna styrk og hins veg-
ar „Foxtrot", kvikmynd Frostfilm,
sem hlaut tíu milljón króna fram-
leiðslustyrk.
Aðrir styrkir til leikinna kvik-
mynda eru talsvert lægri og er í
flestum tilvikum um að ræða svo-
nefnda undirbúnings-og handrita-
styrki, að frátöldum 500.000 króna
styrk sem veittur var Agústi Guð-
mundssyni til að setja enskt tal á
kvikmynd sína „Utlagann", Friðriki
Þór Friðrikssyni, sem hlaut 1.800
króna viðbótarstyrk fyrir mynd sína
„Skytturnar" sem hann er að full-
vinna þessa dagana og ráðgert er
að frumsýna þann 14. febrúar og
Kristberg Óskarssyni, sem hlaut
200.000 króna styrk til að gera
„Skyggni ágætt", stutta kvikmynd
sem verður tekin í Kerinu í
Grímsnesi.
Þeir sem hlutu undirbúnings- og
handritastyrki eru Eiríkur Thor-
steinsson, Hilmar Oddsson, Þor-
steinn Jónsson, Kristín Jóhannes-
dóttir og Egill Eðvarðsson, sem nú
kveðst ætla að leggja lokahönd á
póginn við vinnslu handrits sem
hann nefnir „KUML“ og hefur haft
í smíðum undanfarin tvö ár, en
hyggst gera talsverðar breytingar
á.
Leiðtogafundurinn
skipti sköpum
„Ég sótti um til sjóðsins í því
skyni að nota þetta ár til að fara
af stað í undirbúning, ráða tækni-
fólk, leikara, vinna í staðháttavali,
leikmynd, búningagerð og þess-
háttar, fyrir utan að Ijúka endan-
legri gerð handritsins," segir Egill,
sem hlaut einnar milljón króna
styrk. Hann kveður leiðtogafundinn
á liðnu ári hafa mikið hjálpað sér
að kristalla hugmyndina um handri-
tið. „Þessi fundur skipti mig og
handritið sköpum, eins og kannski
marga aðra. Mér fannst ég komast
þarna í snertingu við stærðir sem
ég held að geri þessu handriti mínu
gagn. Það opnuðust einhveijar flóð-
gáttir þegar ósköpin dundu yfir sem
á sinn hátt sýndu manni hveijir eru
stórir og hveijir eru litlir og hveijir
eru kannski ekki endilega svo stór-
ir sem virðist."
Egill er ekki sá eini sem ætlar
að nota tímann til að fullvinna ver-
kenfi sem þegar hefur verið hafist
handa við, Kristín Jóhannesdóttir
hlaut þriggja milljón króna undir-
búnings-og handritastyrk til
myndarinnar „Svo á jörðu sem á
himni“, sem greint er frá annars
staðar í þessarri umfjöllun.
Skýjað í fleiri en einum
skilningi
Eiríkur Thorsteinsson hlaut
tveggja milljón króna undirbún-
ings-og handritastyrk fyrir myndin
sem ber vinnuheitið „Skýjað" og
verður væntanlega gerð árið 1988,
samkvæmt handriti hans og Hilm-
ars Amar Hilmarssonar, sem einnig
kemur til með að annast tónsmíðar
fyrir myndina og hljóðsetningu
hennar. Eiríkur ætlar á hinn bóginn
að leikstýra verkinu, en hann lauk
námi í kvikmyndagerð í Frakklandi
fyrir rúmum tveimur árum og hefur
starfað síðan við fyrirtækið Norra
s.f. sem hann rekur ásamt konu
sinni, kvikmyndagerðarmanninum
Sörmu.
Eiríkur starfaði 1982 sem að-
stoðarleikstjóri við mynd franska
sjónvarpsins „Leiðin yfir ísland"
„kvikmynd sem var afskaplega mis-
heppnum sem slík, en mjög gefandi
í reynslu," Spumingunni um það
hvort vinnuheitið sé tilkomið af
þankagangi um íslenskt veðurfar
þannig svarar hann svo: „Jú það
kemur úr íslensku veðurfari, þó
líklega verði skýjað í fleiri en einum
skilningi þegar þar að kemur."
Undirbúningsstyrkur í
stað framleiðslustyrks
Ekki sóttu allir þeir um undirbún-
ings-og handritastyrk sem fengu.
Þannig sótti Hilmar Oddsson um
framleiðslustyrk fyrir myndina
„Meffí“, sem verður gerð eftir
handriti hans og Jóhanns Sigurðar-
sonar, leikara og kveðst Hilmar
hafa verið reiðubúin að heija kvik-
myndatökur í sumar hefði fengist
til þess ijármagn. Hilmar hlaut hins
vegar tveggja milljón króna styrk
til frekari undirbúnings verksins,
sem hann vonast til að geta þá
hafist handa við árið 1988. „Meffí"
er saga þriggja vina, að sögn Hilm-
ars, örlagasaga sem spannar
tveggja mánaða tímabil í þeirra lífi
sem gerir þá að ekki sömu mönnum
og fyrr.
„Hugmyndin að þessu kviknaði
í Loðmundarfirði á sínum tíma, en
við Jóhann skrifuðum handritið á
seinni hluta síðasta árs. Þetta verð-
ur það sem kalla má „dramatíska
spennumynd", en þó ólík fyrri mynd
minni „Eins og skepnan deyr“ að
því leyti að hún er léttari og auð-
skildari, það er ekki beint verið að
velta fyrir sér grunnhugmyndum
tilverunnar, þó það sé alls ekki um
gamanmynd að ræða.“ Hilmar seg-
ir ólíklegt að hann heíjist handa
við kvikmyndatökur í ár, en segist
vona að styrkveitingin nú sé fors-
mekkurinn að því sem koma skal.
Gamanmyndir taldar
borga sig
Svipaða sögu er að segja um
„Himnaríki h.f.“, kvikmynd sem
Þorsteinn Jónsson, formaður félags
kvikmyndagerðarmanna sótti um
framleiðslustyrk fyrir. Þorsteinn
hlaut einnar milljón króna styrk til
frekari undirbúnings, en handrit
hans, sem er frumsamið að gaman-
mynd sern gerð verður bæði á
íslandi og Ítalíu. Hljóðaði kostnað-
aráætlun myndarinnar miðað við
framleiðslu nú í ár upp á 18 milljón-
ir króna. „Ég ákvað að gera
gamanmynd, ekki síst af því að ég
geri ráð fyrir að hún borgi sig,
þetta er þannig efni,“ segir Þor-
steinn, en tekur fram að með
þessum orðum eigi hann ekki við
að gamanmyndagerð sé á neinn
hátt „ódýrari" en gerð dramatískra
kvikmynda, né heldur að hann telji
íslenska kvikmyndagerð eiga að
halda sig í farvegi gamanmynda
öðru fremur „þetta verður allt að
vera með hveiju öðru." Þorsteinn
kveðst vonast til að geta hafíð fram-
leiðslu myndarinnar á næsta ári.
Ástir, hvalir og eldgos
Þá eru ótalin þau verkefni sem
styrkt voru úr heimildamyndageir-
anum, en þar ber hæst á fimm
milljón króna styrk til heimildaþátt-
araðar þeirra Jóns Hermannssonar
og Guðmundar Sigvaldasonar,„Hin
rámu regindjúp", sem vikið er að
hér annars staðar. Næst stærsti
heimildastyrkurinn kom í hlut
Magnúsar Magnússonar, 1.200.000
krónur til gerðar myndar um Sjó-
fugla, en Magnús hefur áður gert
mynd af svipuðum toga um vatna-
fugla við Mývatn.
500.000 krónur komu í hlut Önnu
Björnsdóttur vegna heimildarmynd-
arinnar „Ást og stríð" sem greinir
frá afdrifum íslenskra kvenna sem
giftust og fluttust til Bandaríkjanna
í kjölfar hins svokallaða „ástands-
tímabils" og sama upphæð var veitt
Jóni Björgvinssyni til gerðar mynd-
ar sem hann nefnir „88 gráður
austur“. Páll Steingrímsson hlaut
einnig 500.000 krónur til myndar
sinnar „Hvalakyn, hvalaveiðar" og
í hlut Filmusmiéjunnar h.f. komu
300.000 krónur vegna myndar sem
ber heitið „Miðnesheiði".
Kvikmyndasjóður á
Laugaveg
Þá veitti sjóðurinn nú í þriðja
sinn styrk til gerðar teiknimyndar
og kom hún í hlut Sigurðar Amar
Brynjólfssonar, að upphæð 300.000
krónur. Til kvikmyndahátíðar
runnu 1.500.000 og sama upphæð
til Kvikmyndasafns íslands, en til
kaupa á húsnæði fyrir safnið og
Kvikmyndasjóð renna 4.6 milljónir
króna og 2.6 milljónir til reksturs
og síðari úthlutana. Kvikmynda-
sjóður hefur nú þegar fest kaup á
húsnæði við Laugaveg og er ráð-
gert að koma þar fyrir skrifstofum
hans, kvikmyndasafninu og vinnu-
aðstöðu fyrir kvikmyndagerðar-
menn.
Engar skuldbindingar í
undirbúningsstyrkjum
Þá eru upptalin þau verkefni sem
úthlutun Kvikmyndasjóðs íslands
náði til að þessu sinni. Að sögn
Guðbrandar Gíslasonar, fram-
kvæmdastjóra sjóðsins eru menn
þar ánægðir með úthlutunina, en
aðspurður um hvort að það að veita
stóra undirbúnings- og handrita-
styrki væri eins konar ávísun á
frekari styrk til framleiðslu mynda
segir hann: „Sjóðurin skuldbindur
sig ekki frá ári til árs, enda koma
nýjir menn árlega inn í úthlutunar-
nefnd hans. Hins vegar kann viss
vísbending að vera fólgin í að fólki
séu veittir stórir undirbúningsstyrk-
ir, um að álitið sé að það búi yfir
góðum hugmyndum, hafi sett fram
góð handrit og sé það mikið hæfí-
leikafólk að því beri að hjálpa til
að undirbúa verkefni sín enn betur.“
Um úthlutunina segir hann en-
fremur „Eins og fram hefur er það
einn af okkar reyndustu leikstjórum
sem fær annan stóra styrkinn og
síðan er hinn aðilinn fyrirtækið
Frostfilm, sem hefur umtalsverða
tæknilega- og listræna reynslu, en
hefur ekki ennþá gert kvikmynd.
Ég hef heyrt óánægjuraddir varð-
andi suma þætti úthlutunarinnar,
en almennt heyrast ánægjuraddir
og það margar," segir Guðbrandur.
Éitt af þeim atriðum sem flestum
viðmælendum úr hópi kvikmynda-
gerðarmanna bar saman um var
ánægja með þá ákvörðun sjóðsins
að flýta úthlutuninni, en til þessa
hefur hún oft verið í aprílmánuði.
„Það munar okkur miklu að fá að
vita um úthlutunina þetta-snemma
og gerir okkur kleyft að vinna bet-
ur að undirbúningi en stundum
hefur tíðkast í íslenskri kvikmynda-
gerð, einfaldlega vegna þess að
fólk hefur þurft að fara af stað
með litlum fyrirvara," segir Karl
Óskarsson. Kristín Jóhannesdóttir
tekur í sama streng og segir
ánægjulegt að sjóðurinn hafi tekið
þá stefnu að veita ríflega undirbún-
ingsstyrki. „Fólki hefur stundum
verið ýtt fram af hengiflugi með
styrkveitingu, en með þessu móti
ætti slíkt að vera liðin tíð.“
Þó menn séu almennt sammála
um þessi tvö atriði, þykja önnur
gagnrýniverð og t.a.m. bendir Þor-
steinn Jónsson, formaður félags
kvikmyndagerðarmanna raddir hafi
verið í hópi kvikmyndagerðar-
manna um að þau verkefni sem
hvað rækilegast séu auglýst í fjöl-
miðlum fyrir styrkveitingu njóti
góðs af. „Það hlýtur að vera um-
hugsunarvert ef úthlutunarnefnd
lætur slíka umfjöllun hafa áhrif á
úrskurð sinn fremur en verðleika
verkefnanna fyrst og fremst."
Deilt á stærsta styrkinn
Gagnrýni á úthlutun sjóðsins
kom fram á fundi félags kvik-
myndagerðarmanna 2. febrúar sl.
vegna styrkveitingarinnar til
„Tristan og ísold“, þar sem fundar-
menn samþykktu einróma svohljóð-
andi ályktun:
„í ljósi úthlutunar Kvikmynda-
sjóðs fyrir árið 1987 telja félags-
menn að hagur íslenskrar
kvikmyndagerðar hafi verið fyrir
borð borinn með því að láta 15
milljónir eða 33% af ráðstöfunarfé
sjóðsins í erlent samstarf án þess
að setja skilyrði um að ákveðinn
fjöldi íslendinga fái atvinnu við
verkefnið. Fordæmi að slíkum skil-
yrðum er að finna víða um heim.
Er það krafa félagsmanna að þetta
endurtaki sig ekki og að reglur
verði settar um styrkveitingar til
kvikmynda sem gerðar eru í sam-
starfi við erlenda aðila.“
Um gagnrýni vegna þessa styrks
segir Guðbrandur Gíslason, „Ég get
ekki sagt annað um þetta mál en
það að úthlutunamefndin lítur á
þessa mynd Hrafns Gunnlaugsson-
ar sem íslenskt fyrirbrigði í ljósi
þess að handritahöfundur og leik-
stjóri er íslenskur, yfirmaður
leikmyndar er íslenskur sem og
hljóðmaður og aðstoðarkvikmynda-
tökumenn. Aðalleikarar eru íslensk-
ir, myndin er tekin upp í islensku
umhverfí og endurspeglar íslenskan
raunveraleika. Á þessum forsend-
um lítur úthlutunamefnd á „Tristan
og Isold“ sem íslenska framleiðslu."
Þar með er lokið þessari saman-
tekt á úthlutun Kvikmyndasjóðs
Islands, sem allir era þó sammála
um að hljóti að vera byijunin á
gróskumeiri tíð í íslenskri kvik-
myndagerð í ljósi aukins fjármagns
til ráðstöfunar nú og héðan í frá.
Samantekt/Vilborg Einars-
dóttir
hvað breiðtjaldið varðar, en hann
er menntaður í leiklist og kvik-
myndagerð frá New York Uni-
versity. Stjóm kvikmjmdatöku
verður í höndum Karls Óskarsson-
ar og verður það í fimmta sinn
sem hann kvikmyndar íslenska
mynd. Yfiramsjón með leikmynd
hefur svo Geir Óttar Geirsson, en
framkvæmdastjóri verkefnisins er
Ásgeir Bjamason, sem m.a. fram-
kvæmdastýrði myndinni Hvítum
mávum á sínum tíma.
Þessi ofantaldi hópur hefur á
undanfömu hálfu ári unnið að
verkefninu, en höfundur handrits-
ins, sem hefur mikinn áhuga á
„dramatíska forminu" og situr
reyndar úti í Kalifomíu í Banda-
ríkjunum við kvikmyndahandrita
nám samfara handritaskrifum á
íslensku, segir upphaf samvinn-
unnar vera á þessa leið: „Ég hafði
unnið með þeim Frostfilm mönn-
um í öðrum verkefnum og líkað
Frostfilm:
Kvikmyndatökur
af stað í júní
Það er stundum minnst á að ein-
hveijir aðilar í gerð auglýsinga
hljóti að fara að leggja upp laup-
ana, svo mikið sé orðið um slík
fyrirtæki og samkeppnin fari
harðnandi. Einu slíku fyrirtæki,
Frostfilm verður harðlæst og lok-
að nú í sumar, en ástæðan er þó
ekki fyrmefnd samkeppni heldur
sú að fyrirtækið og aðstandendur
þess, Karl Óskarsson og Jón
Tryggvason fengu tíu milljón
króna styrk frá Kvikmyndasjóði
til gerðar kvikmyndar sem ber
vinnuheitið „Foxtrot" og verður
kvikmynduð í sumar undir merkj-
um Frostfilm. Fleiri koma þó við
söguna myndarinnar sem er kom-
in úr smiðju Sveinbjöms I.
Baldvinssonar, rithöfundar og
leikritaskálds, en hann hefur unn-
ið að gerð handritsins á þessu ári
og hyggst ganga endanlega frá
því á næstu mánuðum í samvinnu
við Láras Ými Óskarsson, kvik-
myndagerðarmann, sem væntan-
lega verður upptökustjóri
myndarinnar.
Leikstjóri hennar verður hins
vegar Jón Tryggvason sem nú
lætur til sín taka í fyrsta sinn